Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 grudnia 1998 r.
II UKN 361/98
Pracownikowi przysługuje jednorazowe odszkodowanie pieniężne od
zakładu pracy, który w dniu wypadku przy pracy był zakładem uspołecznionym.
Przewodniczący: SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Maria Tyszel, Andrzej
Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 1998 r. sprawy z wniosku
Władysława M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w W. o
jednorazowe odszkodowanie, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 10 lutego
1998 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie do ponownego rozpoznania
pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 17 listopada 1997 r. [...] oddalił odwołanie Władysława M. w sprawie o
jednorazowe odszkodowanie, uznając, że wyniki postępowania dowodowego nie
doprowadziły do ustalenia, iż istnieje związek przyczynowy między wypadkiem przy
pracy, jakiemu wnioskodawca uległ w dniu 27 listopada 1997 r., a ujawnioną u niego
chorobą kręgosłupa leczoną operacyjnie. Sąd Wojewódzki przeprowadził dowód z
opinii biegłych sądowych lekarzy chirurga-ortopedy i neurologa, a następnie z opinii
biegłych lekarzy neurologa i neurochirurga. Biegli zgodnie stwierdzili, że z doku-
mentacji lekarskiej wynika, iż pierwsze bóle kręgosłupa wystąpiły u wnioskodawcy
przed wypadkiem w 1990 r., a dźwignięcie ciężaru przy wymianie koła w czasie wy-
padku mogło nasilić jedynie dolegliwości bólowe, ale nie było związane z przyczyną
choroby, a mianowicie z wypadnięciem dysku.
2
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 10 lutego 1998 r. [...] oddalił
apelację wnioskodawcy od powyższego wyroku. W ocenie Sądu jednorazowe odsz-
kodowanie pieniężne przysługuje wnioskodawcy jedynie od zakładu pracy, który w
dniu wypadku przy pracy spełniał warunki uzasadniające uznanie go za uspołecz-
niony zakład pracy. W przypadku zaś, gdy podmiotem zobowiązanym do zapłaty jed-
norazowego odszkodowania jest zakład pracy, wówczas Zakład Ubezpieczeń Spo-
łecznych obowiązany jest jedynie do przeprowadzenia badania przez Komisję
Lekarską do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w celu ustalenia, czy wnioskodawca
wskutek wypadku doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. W tej
sytuacji rozstrzygnięcie organu rentowego w przypadku wnioskodawcy mogło doty-
czyć jedynie jego wniosku o skierowanie na badania lekarskie, aczkolwiek faktycznie
prowadziło do odmowy przyznania jednorazowego odszkodowania. Brak jest jednak
podstaw do uznania, że Oddział ZUS przejął na siebie obowiązek zapłaty jednora-
zowego odszkodowania w przypadku stwierdzenia, że Władysław M. doznał stałego
lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, jakiemu uległ w dniu 27 listopada 1997 r.
Wnioskodawca zaskarżył powyższy wyrok kasacją, w której zarzucił narusze-
nie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik postępowania, tj. art. 5
KPC w związku z art. 194 KPC oraz art. 233 § 1 KPC i wskazując na powyższe pods-
tawy kasacyjne wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i poprzedzające-
go go wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w War-
szawie z dnia 17 listopada 1997 r. i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego
rozpoznania. W ocenie skarżącego Sąd Wojewódzki bezpodstawnie nie uwzględnił
wniosku powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań lekarzy, którzy prowadząc
terapię powoda mają z pewnością najlepszą orientację w charakterze i przyczynach
schorzenia, a ponadto ich zeznania mogły pozwolić na wyjaśnienie i usunięcie roz-
bieżności opinii poszczególnych biegłych sądowych. Sąd i biegli rozpatrywali jedynie
kwestię, czy wypadek z dnia 27 listopada 1997 r. był przyczyną choroby powoda, a
pominęli aspekt, czy i w jakim stopniu wypadek ten spowodował skutek w postaci
istotnego pogorszenia jego stanu zdrowia. Skarżący zarzucił ponadto, że mimo iż
powód w toku całego postępowania działał bez pełnomocnika, to jednak na żadnym
etapie procesu Sąd nie poinformował go o tym, że błędnie wskazał osobę pozwane-
go oraz o możliwości złożenia wniosku w przedmiocie wezwania zakładu pracy do
wzięcia udziału w sprawie.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świad-
czeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z
1983 r. Nr 30, poz. 144 ze zm.) pracownikowi, który wskutek wypadku przy pracy lub
choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu przys-
ługuje jednorazowe odszkodowanie pieniężne. Według zaś przepisu art. 32 ust. 1 tej
ustawy jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku
na zdrowiu przysługuje pracownikom zatrudnionym w uspołecznionym zakładzie
pracy od zakładu pracy, zaś pracownikom zatrudnionym w nie uspołecznionych za-
kładach pracy - od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W rozpoznawanej sprawie
jest niesporne, że wnioskodawca w dniu wypadku przy pracy był zatrudniony w Za-
kładzie Energetycznym W.-T. Przedsiębiorstwo Państwowe w W. na stanowisku re-
widenta zakładowego. Trafny jest zatem pogląd Sądu drugiej instancji wyrażony w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że wnioskodawcy przysługuje jednorazowe
odszkodowanie pieniężne jedynie od zakładu pracy, który w dniu wypadku przy pracy
spełniał warunki uzasadniające uznanie go za uspołeczniony zakład pracy,
niezależnie od stosunków własnościowych istniejących po przekształceniu tego za-
kładu w spółkę akcyjną, a w konsekwencji brak jest podstaw do stwierdzenia obo-
wiązku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do przyznania wnioskodawcy jednorazo-
wego odszkodowania nawet w przypadku ustalenia, że w wyniku wypadku doznał on
stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Sąd Apelacyjny w Warszawie
przeoczył jednak, że wnioskodawca w postępowaniu przed Sądem pierwszej i Są-
dem drugiej instancji działał bez pełnomocnika. W tej sytuacji Sąd był obowiązany,
stosownie do przepisu art. 5 KPC, pouczyć wnioskodawcę o treści przepisu art. 194
§ 1 KPC. Należy przyjąć, że gdy strona działająca bez adwokata lub radcy prawnego
w postępowaniu w sprawie przyznania jednorazowego odszkodowania pieniężnego z
tytułu wypadku przy pracy bezzasadnie kieruje powództwo przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych, zamiast przeciwko zakładowi pracy, wówczas obowiąz-
kiem Sądu jest pouczenie strony o możliwości złożenia wniosku o wezwanie zakładu
pracy do udziału w sprawie.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================