Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 grudnia 1998 r.
I PKN 511/98
Jeżeli nastąpiło przejęcie części zakładu pracy przez innego pracodaw-
cę, to art. 231
§ 2 KP nie ma zastosowania do pracowników, którzy są nadal za-
trudnieni w pozostałej, choćby niewielkiej części zakładu pracy.
Przewodniczący: Prezes SN Jan Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski, Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 1998 r. sprawy z powódz-
twa Tadeusza K. i Zbigniewa M. przeciwko 1) Przedsiębiorstwu Usług Miejskich
Spółka z o.o. w Ł. w upadłości 2) Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej w Ł. o usta-
lenie, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 30 grudnia 1997 r. [...]
o d d a l i ł kasację i zasądził na rzecz Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w
Ł. od każdego z powodów po 50 zł (pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępo-
wania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy w Szubinie wyrokiem z dnia 9 czerwca 1997 r. uznał za bezs-
kuteczne oświadczenie woli złożone powodom Zbigniewowi M. i Tadeuszowi K.
przez syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa Usług Miejskich Spółka z o.o. w Ł. z
dnia 28 października 1996 r. w przedmiocie wypowiedzenia umów o pracę (pkt I
sentencji wyroku) oraz ustalił, że wymienionych powodów łączy od dnia 16 marca
1997 r. stosunek pracy z Zakładem Gospodarki Mieszkaniowej w Ł. (pkt II sentencji
wyroku).
Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie, że pismami z dnia
28 października 1996 r. syndyk masy upadłości Przedsiębiorstwa Usług Komunal-
nych w Ł. wypowiedział powodom umowy o pracę z dniem 31 stycznia 1997 r., choć
nie był ich pracodawcą. Na mocy bowiem uchwały Rady Miejskiej w Ł. z dnia 16
2
marca 1996 r. majątek, który Gmina w Ł. wydzierżawiła temu Przedsiębiorstwu, zos-
tał przekazany Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej w Ł., który był zakładem bu-
dżetowym Gminy. Jednocześnie wymienioną uchwałą Rada Miejska poszerzyła za-
kres działalności Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej o usługi w zakresie wodocią-
gów, ciepłownictwa i oczyszczania miasta, co do tej pory należało do Przedsiębiors-
twa Usług Miejskich. Po wejściu w życie uchwały z dnia 16 marca 1996 r. prezes za-
rządu Spółki PUM przekazał na wniosek dyrektora Zakładu Gospodarki Mieszkanio-
wej 18 pracowników, wśród których nie było powodów. Pracowali oni nadal w Przed-
siębiorstwie Usług Miejskich zajmując się obsługą urządzeń wodnych w L. i S. Urzą-
dzenia wodne w tych miejscowościach nie przeszły bowiem do Zakładu Gospodarki
Mieszkaniowej.
Zdaniem Sądu Rejonowego, przejęcie przez Zakład Gospodarki Mieszkanio-
wej nieruchomości i ruchomości wraz z zakresem prac wykonywanych dotychczas
przez Przedsiębiorstwo Usług Miejskich jest przejściem zakładu pracy na innego pra-
codawcę, o którym stanowi art. 231
§ 2 KP. Przejście to dokonało się z mocy prawa,
powodując to, że pracodawcą powodów stał się Zakład Gospodarki Mieszkaniowej.
W tej sytuacji syndyk masy upadłości Przedsiębiorstwa Usług Mieszkaniowych - nie
będąc pracodawcą powodów - nie mógł złożyć skutecznego oświadczenia woli o wy-
powiedzeniu umów o pracę. Dlatego też Sąd Rejonowy uznał jego oświadczenia za
bezskuteczne. Gdy natomiast chodzi o Zakład Gospodarki Mieszkaniowej, to nie zło-
żył on powodom oświadczeń woli o rozwiązaniu umów o pracę, wobec czego Sąd
Rejonowy ustalił, że począwszy od dnia 16 marca 1996 r. łączy ten Zakład z powo-
dami stosunek pracy.
Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy rozpoznając apelację pozwanego Zakładu
Gospodarki Mieszkaniowej w Ł. wyrokiem z dnia 30 grudnia 1997 r. zmienił zaskar-
żony wyrok w części ustalającej, że między powodami i tymże pozwanym istnieje
stosunek pracy w ten sposób, że oddalił powództwo w tej części. Ponadto Sąd Wo-
jewódzki odrzucił apelację w części dotyczącej pozwanego Przedsiębiorstwa Usług
Miejskich Spółka z o.o. w upadłości w Ł. i zasądził od powodów na rzecz pozwanego
Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej koszty zastępstwa procesowego.
Sąd Wojewódzki przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe i
ustalił, że w związku z uchwałą Rady Miejskiej z dnia 16 marca 1996 r. Zakład Gos-
podarki Mieszkaniowej przejął od Przedsiębiorstwa Usług Miejskich tylko część zak-
ładu pracy. Nie przejął natomiast magazynu, wodociągów w S. i L. oraz oczyszczalni
3
ścieków w L., które były nadal placówką zatrudnienia dla części (tj. 18) pracowników
w okresie od marca 1996 r. do stycznia 1997 r., w tym także dla powodów. Powód M.
nadzorował bowiem urządzenia wodociągowe w S. i L. oraz oczyszczalnię ścieków w
L., natomiast powód K. prowadził magazyn w budynku nie należącym ani do masy
upadłości pozwanego Przedsiębiorstwa ani do Gminy, a przede wszystkim razem z
powodem M. obsługiwał stacje wodociągowe w S. i L. oraz oczyszczalnię ścieków w
L., które stanowiły własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i pracowały
na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej w L. W listopadzie 1996 r. została ogłoszona
upadłość pozwanego Przedsiębiorstwa Usług Miejskich, która spowodowała
wypowiedzenie powodom umów o pracę i zwrot Agencji Własności Rolnej Skarbu
Państwa jej majątku. Po wypowiedzeniu umów o pracę przez syndyka powodowie
kontynuowali pracę na rzecz tejże Agencji na podstawie umów zlecenia.
W ocenie Sądu Wojewódzkiego pozwany Zakład Gospodarki Mieszkaniowej
nie przejął całości zakładu pracy jakim była Spółka PUM, lecz tylko jego część. Po-
została część była nadal placówką zatrudnienia dla powodów i innych 16 pracowni-
ków, którą kierował syndyk. Z tego względu nie było podstaw do ustalenia przez Sąd
Rejonowy, że od 16 marca 1996 r. łączył powodów stosunek pracy z Zakładem Usług
Mieszkaniowych w Ł. Dlatego też Sąd Wojewódzki zmienił w tej części zaskarżony
wyrok i oddalił powództwo w stosunku do tego pozwanego.
W kasacji od powyższego wyroku powodowie zarzucili naruszenie art. 231
§ 2
KP oraz art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U.
Nr 55, poz. 234 ze zm.), polegające na błędnej wykładni pierwszego z wymienionych
przepisów i na niezastosowaniu drugiego z nich. Według powodów nie ulega wątpli-
wości, że z dniem 16 marca 1996 r. inny podmiot (pozwany Zakład Gospodarki
Mieszkaniowej) wszedł w rolę nowego pracodawcy wszystkich pracowników, gdyż
doszło do faktycznego przejęcia mienia i zadań dotychczasowego pracodawcy
(Przedsiębiorstwa Usług Miejskich). Uchwała Rady Miejskiej nie precyzowała warun-
ków przejęcia mienia ani warunków przekazania pracowników, należy zatem uznać,
że wraz z przejęciem składników majątkowych i zadań przejęła także wszystkich za-
trudnionych, w tym także powodów. Wprawdzie została ogłoszona upadłość Spółki
(PUM), ale nastąpiło to w listopadzie 1996 r., wobec czego niedopuszczalne było
wcześniejsze wypowiedzenie powodom umów o pracę ze względu na ochronę przys-
ługującą im jako sekretarzowi i wiceprzewodniczącemu Komisji Zakładowej NSZZ
„Solidarność”.
4
W konkluzji powodowie wnieśli „o uwzględnienie żądania pozwu” ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu w
Bydgoszczy do ponownego rozpoznania.
Pozwany Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Ł. wniósł o oddalenie kasacji i
zasądzenie od powodów kosztów postępowania według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ograniczenie przez powodów podstaw kasacji do zarzutu naruszenia prawa
materialnego sprawiło, że Sąd Najwyższy, będąc związany granicami kasacji (art.
39311
KPC), rozpoznał sprawę w granicach określonych przez powodów, to znaczy
badał i oceniał, czy w ustalonym przez Sąd Wojewódzki stanie faktycznym nastąpiło
naruszenie art. 231
§ 2 KP i art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach
zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.). Sąd Najwyższy nie mógł natomiast
sprawdzać, czy stan faktyczny został prawidłowo ustalony, gdyż skarżący nie zgłosili
zarzutu naruszenia przepisów postępowania ani nawet nie wskazali przepisów pro-
cedury, którym - ich zdaniem - uchybił Sąd Wojewódzki. Tylko zaś taki zarzut poz-
woliłby Sądowi Najwyższemu oceniać prawidłowość dokonanych ustaleń.
W związku z tym należy stwierdzić, że zarzut naruszenia prawa materialnego
może być rozpatrywany jedynie w płaszczyźnie stanu faktycznego ustalonego przez
Sąd Wojewódzki. Jego istotne elementy sprowadzają się do tego, że na podstawie
uchwały Rady Miejskiej w Ł. z dnia 16 marca 1996 r. pozwany Zakład Gospodarki
Mieszkaniowej (ZGM) przyjął od Przedsiębiorstwa Usług Miejskich Spółka z o.o.
(PUM) tylko majątek dzierżawiony przez to Przedsiębiorstwo od Gminy i stanowiący
własność tej Gminy. Przejął również 18 pracowników tego Przedsiębiorstwa, wśród
których nie było powodów. Nie przejął natomiast pozostałej części mienia PUM, to
znaczy stacji wodociągowych w S. i L. oraz oczyszczalni ścieków w L., które stano-
wiły własność Agencji Rolnej Skarbu Państwa. Nie przejął też reszty pracowników, w
tym także obu powodów. Tym samym, mimo przejęcia części mienia oraz 18 pra-
cowników przez Zakład Gospodarki Mieszkaniowej, co miało miejsce 18 marca 1996
r., nadal istniało PUM, które było placówką zatrudnienia dla pracowników zajmują-
cych się obsługą i nadzorem stacji wodociągowych i oczyszczalni ścieków. Dopiero
rozwiązanie przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa umowy łączącej ją z
PUM i zwrot tych obiektów Agencji spowodował konieczność wypowiedzenia powo-
5
dom umów o pracę przez syndyka masy upadłości PUM, co nastąpiło w pismach z
dnia 28 października 1996 r.
W świetle powyższych ustaleń Sąd Wojewódzki uznając, że powodowie nie
stali się pracownikami pozwanego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej, gdyż nie zos-
tali przez ten Zakład przejęci wraz z częścią mienia w marcu 1996 r., nie naruszył art.
231
§ 2 KP w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją tego Kodeksu. W posia-
daniu i zarządzie PUM pozostała bowiem część majątku i część pracowników, a
przede wszystkim przedsiębiorstwo to nadal istniało i funkcjonowało zajmując się
obsługą i konserwacją urządzeń wodno-kanalizacyjnych oraz prowadzeniem maga-
zynu, aż do swojej upadłości i likwidacji w listopadzie 1996 r.
W myśl art. 231
§ 2 KP dopuszczalne jest przejęcie przez zakład pracy części
innego zakładu pracy. Powoduje ono ten skutek, że zakład przejmujący staje się
stroną w stosunkach pracy z pracownikami przejętej części zakładu. Powyższy prze-
pis nie ma jednak zastosowania do pracowników, którzy pozostali i są nadal zatrud-
nieni w nie przejętej części zakładu pracy, jeżeli zakład ten funkcjonuje na mniejszej
części majątku i z ograniczonymi zadaniami, lecz jest w dalszym ciągu placówką za-
trudnienia dla tych pracowników. Słusznie Sąd Wojewódzki uznał, że powództwo o
ustalenie, iż od dnia 16 marca 1996 r. łączy powodów z pozwanym Zakładem stosu-
nek pracy, jest niezasadne, gdyż art. 231
§ 2 KP nie został naruszony.
Nie jest również trafny zarzut naruszenia przez Sąd Wojewódzki art. 32 § 1
ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych wskutek pominięcia tego
przepisu. Skoro bowiem - jak Sąd Wojewódzki ustalił - powodowie nie stali się pra-
cownikami pozwanego Zakładu, bezprzedmiotowe było rozważanie kwestii dopusz-
czalności rozwiązania z nimi umów o pracę przez pozwanego.
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił kasację jako nie zawierającą uspra-
wiedliwionych podstaw (art. 39312
KPC).
========================================