Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 lutego 1999 r.
I PKN 571/98
Pracodawca nie może wykazać zasadności wypowiedzenia umowy o
pracę w oparciu o inną przyczynę, niż wskazaną w wypowiedzeniu (art. 30 § 4
KP).
Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski (sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 1999 r. sprawy z powództwa
Stanisława Ś. przeciwko Zakładom Urządzeń Kotłowych w S. o przywrócenie do
pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 1 lipca 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
W oświadczeniu pracodawcy – Zakładów Urządzeń Kotłowych w S. z dnia 11
lutego 1998 r. o wypowiedzeniu Stanisławowi Ś. umowy o pracę zawartej w dniu 10
września 1981 r. na czas nie określony wskazano, że przyczyną uzasadniającą wy-
powiedzenie jest „dezorganizacja pracy wydziału spowodowana częstymi i długo-
trwałymi zwolnieniami lekarskimi”.
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Końskich po rozpoznaniu odwołania Stanisława
Ś. od powyższego wypowiedzenia umowy o pracę, wyrokiem z dnia 22 kwietnia 1998
r. uznał je za bezskuteczne. Podstawę takiego rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie
nieprawdziwości podanej przez pracodawcę przyczyny wypowiedzenia umowy o
pracę. To zasadnicze ustalenie wynika z następujących okoliczności: Stanisław Ś.
jest dobrym i zdyscyplinowanym pracownikiem, ma opinię dobrego fachowca. W
związku ze schorzeniami kręgosłupa związanymi z wykonywaną pracą, w latach
1995-1997 często przebywał na zwolnieniach lekarskich. Jednakże w 1998 r. jest
zdrowy i może wykonywać pracę na dotychczasowym stanowisku krajacza metali w
2
wydziale produkcyjnym T-2. Poprzednie nieobecności powoda w pracy nie spowo-
dowały jej dezorganizacji gdyż do obsługi stanowiska pracy powoda wyznaczono bez
zakłócenia toku pracy zakładu, innego pracownika będącego wiertaczem.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem
z dnia 1 lipca 1998 r. oddalił apelację pozwanego pracodawcy. Rozważając podnie-
sione w apelacji zarzuty Sąd Wojewódzki uwzględnił następujące okoliczności. Zgo-
dzić się można z oceną prawną pracodawcy, iż w zasadzie („przy normalnym prospe-
rowaniu zakładu pracy”) konieczność zastępowania pracownika na jego stanowisku
(krajacza metali) pracownikiem mającym powierzone inne stanowisko (wiertacza)
dezorganizowałaby pracę w stopniu uzasadniającym wypowiedzenie umowy o pracę.
Jednakże – zdaniem Sądu – powyższa reguła nie może być zastosowana w konkret-
nej sytuacji pozwanego zakładu pracy, dla którego wskazana przyczyna nie była
konkretna i realna. Częsta bowiem i długotrwała nieobecność powoda w pracy spoty-
kała się z przerostem zatrudnienia w pozwanym zakładzie. W konsekwencji nieobec-
ność powoda nie stwarzała pozwanemu trudności organizacyjnych, skoro wobec nie-
należytego wykorzystania części załogi pracodawca bez trudności mógł wykorzysty-
wać innego pracownika bez szkody dla efektywności pracy. Za wskazaną przez pra-
codawcę przyczyną rozwiązania umowy o pracę ukrywają się w istocie ekonomiczne
racje pracodawcy, dotyczące dostosowania poziomu zatrudnienia do realnych po-
trzeb.
Kasację od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego wniósł pozwany praco-
dawca, który zarzucając naruszenie art. 45 § 1 KP poprzez jego błędną wykładnię i
niewłaściwe zastosowanie żądał uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu kasacji strona pozwana podniosła, że ustalenia faktyczne
zaskarżonego wyroku pomijają wnioski wynikające ze wskazanych dowodów (zeznań
jednego ze świadków oraz słuchanego w charakterze strony prezesa pozwanej
Spółki). W konsekwencji czego – zdaniem pozwanego – Sąd wadliwie ustalił, że dłu-
gotrwałe nieobecności powoda w pracy nie dezorganizowały procesu pracy oraz że z
powodu przerostu zatrudnienia pozwany nie miał kłopotów z obsadą stanowisk pracy
w sytuacji choroby powoda. Według kasacji „w zebranym w sprawie materiale dowo-
dowym brak jest podstaw do przyjęcia, że wyjaśnienia powoda są prawdziwe”. Rea-
sumując podniesione zarzuty pozwany uważa, że „Sąd Wojewódzki w Kielcach od-
dalając apelację pozwanego naruszył przepis art. 45 § 1 KP dokonując błędnej wyk-
3
ładni w zakresie ustalenia, czy rzeczywiście nastąpiła dezorganizacja pracy w sytua-
cji nieobecności powoda w pracy”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja chociaż oparta została na podstawie naruszenia wskazanego w niej
przepisu prawa materialnego (art. 3931
pkt 1 KPC), to naruszenia tego upatruje wy-
łącznie w błędnym ustaleniu podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku. Jeżeli uza-
sadnienie naruszenia prawa materialnego strona pozwana wywodzi z innej podstawy
faktycznej niż ta, którą przyjął Sąd w zaskarżonym wyroku, to już tym samym przyz-
naje, że bez zakwestionowania podstawy faktycznej wyroku nie zostanie wykazana
błędna wykładnia (także zastosowanie) art. 45 § 1 KP. Istotnie, według powołanego
przepisu, jedną z przesłanek orzeczenia o bezskuteczności wypowiedzenia umowy o
pracę zawartej na czas nie określony stanowi ustalenie, iż wypowiedzenie to jest nie-
uzasadnione. Tymczasem Sąd, bez naruszenia tego przepisu ustalił, że pracodawca
w przedmiotowym oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę (art. 30 § 4 KP)
wskazał przyczynę, która nie uzasadniała wypowiedzenia. Przyczynę tę bowiem
określił pracodawca jako „dezorganizację pracy wydziału spowodowaną częstymi i
długotrwałymi zwolnieniami lekarskimi”. Z takiego określenia powodów wypowiedze-
nia wynikało, że pracodawca uznał, że dotyczą one pracownika i powodują w konse-
kwencji negatywne skutki w działalności pozwanego zakładu. Okazało się jednak,
według ustaleń zaskarżonego wyroku, że wskazana przyczyna wypowiedzenia jest
nieprawdziwa. Usprawiedliwiona nieobecność w pracy powoda, w konkretnych wa-
runkach pozwanego zatrudniającego nadmierną w stosunku do potrzeb liczbę pra-
cowników, nie przyczyniała się do dezorganizacji pracy ani nie miała wpływu na jej
efektywność. W świetle tych ustaleń nie budzi zastrzeżeń wykładnia i zastosowanie
art. 45 § 1 KP ze zwróceniem uwagi, że rzeczywista przyczyna wypowiedzenia jest
jakościowo odmienna od tej, którą nieprawdziwie posłużył się pracodawca, ażeby w
istocie zmniejszyć nadmierne zatrudnienie. Dla celu, który dotyczy ekonomicznych
warunków funkcjonowania pracodawcy nie powinien on konstruować nieadekwatnej
podstawy wypowiedzenia. Pozostaje to bowiem w sprzeczności z art. 45 § 1 KP w
związku z art. 30 § 4 KP. Sąd Najwyższy podkreśla wagę określenia w ostatnio wy-
mienionym przepisie, obowiązku pracodawcy wskazania przyczyny wypowiedzenia
umowy o pracę. Zakres określonej przez pracodawcę przyczyny wypowiedzenia jest
4
bowiem istotny przede wszystkim z punktu widzenia obrony pracownika przed nie-
uzasadnionym wypowiedzeniem. Obrona ta stawałaby się iluzoryczna, gdyby praco-
dawca w toku sporu sądowego mógł powołać inną przyczynę uzasadniającą wypo-
wiedzenie umowy o pracę od tej, którą wskazał w wypowiedzeniu.
Przedstawiona wyżej ocena prawidłowości podstawy prawnej wyroku w sto-
sunku do jego podstawy faktycznej jest wystarczająca do stwierdzenia, że kasacja
pozwanego nie ma usprawiedliwionej podstawy (art. 39312
KPC). Nie mogło bowiem
odnieść skutku kwestionowanie w uzasadnieniu kasacji podstawy faktycznej zaskar-
żonego wyroku, skoro kasacja nie została oparta na podstawie naruszenia przepisów
postępowania (art. 3931
pkt 2 KPC) i nie wskazała jakiegokolwiek naruszenia przepi-
su w tym zakresie.
Z powyższych przyczyn na podstawie art. 39312
KPC w związku z art. 39311
KPC, Sąd Najwyższy orzekł o oddaleniu kasacji pozwanego, która nie ma usprawie-
dliwionych podstaw.
========================================