Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 4 marca 1999 r.
I PKN 605/98
Wysłuchanie pracownika musi poprzedzać zastosowanie wobec niego
kary porządkowej. Zastosowanie kary następuje w chwili podpisania pisma o
ukaraniu, gdyż wtedy wewnętrzna wola przełożonego otrzymuje swój zew-
nętrzny, formalny wyraz. Natomiast z punktu widzenia skutków takiej decyzji
dla pracownika (art. 110 i 112 § 1 KP) istotne znaczenie ma chwila zawiado-
mienia go na piśmie o zastosowanej karze.
Przewodniczący: SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Walerian Sanetra,
Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca),.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 marca 1999 r. sprawy z powództwa
Bogumiły N. przeciwko „B.” Sp. z o.o. w U. w likwidacji o uchylenie kary porządkowej,
na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 25 czerwca 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 10 lutego 1998 r. Sąd Rejonowy w Zgierzu uchylił karę
upomnienia zastosowaną dnia 7 listopada 1997 r. przez „B.” Spółkę z o.o. w O. w
stosunku do Bogumiły N. Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie,
że pracodawca zastosował karę bez uprzedniego wysłuchania pracownicy, czym na-
ruszył art. 109 § 2 KP. Wysłuchanie powódki miało bowiem miejsce dnia 7 listopada
1997 r. przed godziną 12, a zastosowanie kary – wcześniej, przed godziną 10. Oko-
liczność ta powoduje uwzględnienie powództwa stosownie do art. 112 § 2 KP.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 25 czerwca 1998 r. oddalił apelację, którą od powyższego wyroku złożyła strona
2
pozwana i zasądził od niej na rzecz powódki zwrot kosztów procesu za instancję
apelacyjną.
Sąd Wojewódzki podzielił interpretację przepisu art. 109 § 2 KP przyjętą przez
Sąd Rejonowy i podniósł, że instytucja „wysłuchania pracownika” ma na celu reali-
zowanie funkcji ochronnej prawa pracy i nie może być sprowadzona wyłącznie do
formalności. Wprawdzie pracodawca może zastosować karę, lecz gdy się na to de-
cyduje, musi wysłuchać pracownika przed podjęciem decyzji o ukaraniu. Powyższy
warunek nie został spełniony w odniesieniu do powódki. Kwestia zaś merytorycznej
zasadności udzielonej kary nie ma istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
W kasacji od powyższego wyroku strona pozwana zarzuciła naruszenie prawa
materialnego polegające na niewłaściwym zastosowaniu i błędnej wykładni art. 109 §
2 KP. Wniosła o uchylenie tego wyroku oraz wyroku Sądu Rejonowego w Zgierzu z
dnia 10 lutego 1998 r. i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponowne-
go rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach zastępstwa adwokackiego według norm
przepisanych.
Zdaniem strony pozwanej, kluczowe znaczenie przy interpretacji art. 109 § 2
KP ma to, że pracodawca po wysłuchaniu pracownika nie musi zastosować kary po-
rządkowej nawet wtedy, gdyby miał przygotowany tekst decyzji o ukaraniu. Może
bowiem ten tekst zniszczyć gdy uzna, że wysłuchanie pracownika nie uzasadnia de-
cyzji o ukaraniu. Jeżeli zatem wysłuchanie wyjaśnień powódki mogło doprowadzić do
niewymierzenia jej kary porządkowej, to było uprzednie w rozumieniu art. 109 § 2
KPC w stosunku do ewentualnej decyzji o niewymierzeniu kary.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Strona pozwana zarzuciła w kasacji jedynie naruszenie prawa materialnego
polegające na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art. 109 § 2 KP. Ozna-
cza to, że sprawdzenie zasadności powyższego zarzutu może nastąpić w odniesie-
niu do ustalonego w sprawie stanu faktycznego. Ten zaś sprowadza się do dwóch
okoliczności: po pierwsze - zastosowanie wobec powódki kary regulaminowej, wyra-
żające się w podpisaniu przez dyrektora pisma o nałożeniu kary, miało miejsce przed
godziną 10 dnia 7 kwietnia 1997 r., z tym że przygotowanie tego pisma nastąpiło
jeszcze wcześniej, oraz po drugie – wysłuchanie powódki odbyło się przed godziną
12 tego samego dnia. Nie negując więc tego, że wysłuchanie pracownika może być
3
uznane za uprzednie w sytuacji, gdy przełożony pracownika w wyniku jego wysłu-
chania odstąpił od wręczenia przygotowanego wcześniej i podpisanego pisma o uka-
raniu, trzeba jednak podkreślić, że tego rodzaju sytuacja (niewymierzenie kary) nie
występuje w sprawie. Dyrektor strony pozwanej nie zrezygnował bowiem z wymie-
rzenia powódce kary, a pismo zawierające oświadczenie o ukaraniu podpisał wcześ-
niej niż ją wysłuchał. Tak więc wysłuchanie powódki nie było uprzednie w stosunku
do chwili zastosowania kary, jak tego wymaga art. 109 § 2 KP.
Treść art. 109 § 2 interpretowana łącznie z art. 110 KP, stanowiącym o obo-
wiązku pracodawcy zawiadomienia pracownika o zastosowanej karze, prowadzi do
wniosku, że przepisy te ustanawiają trzy etapy postępowania, których zachowanie w
odpowiedniej kolejności decyduje o prawidłowości postępowania w sprawie ukarania
pracownika. Pierwszym etapem jest wysłuchanie pracownika (które musi być
uprzednie w stosunku do zastosowania kary), drugim – podjęcie decyzji o zastoso-
waniu kary (po wysłuchaniu pracownika) i trzecim – zawiadomienie pracownika na
piśmie o zastosowanej karze wraz z wskazaniem rodzaju naruszenia obowiązku pra-
cowniczego i daty jego popełnienia oraz pouczeniem o możliwości zgłoszenia sprze-
ciwu. Przedstawiona kolejność czynności ze strony pracodawcy, a zwłaszcza przewi-
dziany w art. 110 KP obowiązek zawiadomienia pracownika na piśmie o zastosowa-
nej karze, świadczy o tym, że w sferze decyzyjnej wymierzenie („zastosowanie”) kary
następuje w chwili podpisania pisma o ukaraniu, gdyż wtedy także decyzja – wew-
nętrzna wola przełożonego o ukaraniu otrzymuje swój zewnętrzny, formalny wyraz.
Natomiast z punktu widzenia skutków takiej decyzji dla pracownika (art. 110 i art. 112
§ 1 KP) istotne znaczenie ma chwila zawiadomienia go na piśmie o zastosowanej
karze wraz z wskazaniem rodzaju naruszenia obowiązków pracowniczych i dacie
tego naruszenia oraz o możliwości zgłoszenia sprzeciwu.
Instytucja „wysłuchania pracownika” ma na celu z jednej strony – zobiektywi-
zowanie decyzji przełożonego, z drugiej zaś strony – umożliwienie pracownikowi,
złożenia wyjaśnień w istotnej dla niego sprawie, przed uruchomieniem formalnego
postępowania. Dlatego też wysłuchanie pracownika musi być uprzednie w stosunku
do zastosowania kary.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy oddalił kasację jako nie zawie-
rającą usprawiedliwionych podstaw (art. 393
12
KPC).
========================================