Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 25 maja 1999 r.
II UKN 429/98
Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompensowa-
niu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektó-
rych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (Dz.U. Nr 30, poz. 164 ze zm.),
uprawnionymi do nieodpłatnego nabycia świadectw rekompensacyjnych są
osoby, które spełniają łącznie dwa warunki: a) przed dniem 15 listopada 1991 r.
były emerytami i rencistami uprawnionymi do wzrostów lub dodatków z tytułu
pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na podstawie
przepisów wymienionych w art. 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o re-
waloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) oraz b) utraciły prawo do
wzrostów lub dodatków albo którym nie ustalono emerytury lub renty na pods-
tawie przepisów ustaw wymienionych w art. 3 pkt 2 lit. a-c ustawy o zrekom-
pensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz
utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent.
Przewodniczący: SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Andrzej Wasilewski,
Andrzej Wróbel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 maja 1999 r. sprawy z wniosku
Piotra C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w C. o prawo
do nieodpłatnego nabycia świadectw rekompensacyjnych, na skutek kasacji wnios-
kodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 kwietnia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w C. decyzją z dnia 26 sierpnia
1997 r. odmówił umieszczenia Pawła C. w spisie osób uprawnionych do nieodpłatne-
go nabycia świadectw rekompensacyjnych, ponieważ w dniu 14 listopada 1991 r. nie
2
przysługiwał mu wzrost lub dodatek z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 20 listopada 1997 r. [...] oddalił odwołanie ubezpieczonego od powyższej
decyzji. W ocenie Sądu, krąg emerytów i rencistów uprawnionych do nieodpłatnego
nabycia świadectw rekompensacyjnych został określony w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia
6 marca 1997 r. o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze
budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (Dz.U.
Nr 30, poz. 164). Są to emeryci i renciści, którym przyznano świadczenia emerytalno-
rentowe przed dniem 15 listopada 1991 r. i którzy w związku z wejściem w życie
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450) utracili prawo do wzrostów lub dodatków z
tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ubezpie-
czony, pobierający rentę inwalidzką od 1 listopada 1991 r., nie był uprawniony do
dodatku z tytułu pracy w szczególnych warunkach, nie utracił zatem do niego prawa,
w związku z czym zaskarżona decyzja jest zasadna.
Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 30 kwietnia 1998 r. [...] oddalił
apelację ubezpieczonego od powyższego wyroku. W ocenie Sądu, użycie w art. 1
ustawy z dnia 6 marca 1997 r. zwrotu: „ utrata niektórych wzrostów lub dodatków do
emerytur i rent”, zaś w tytule ustawy słowa: „zrekompensować”, czyli wynagrodzić,
wyrównać szkody, jednoznacznie wskazuje, że zrekompensowanie utraty niektórych
dodatków do emerytur i rent w postaci uprawnienia do nieodpłatnego nabycia świa-
dectw rekompensacyjnych przysługuje tylko tym emerytom i rencistom, którzy taki
dodatek posiadali i którzy na skutek zmiany przepisów utracili do niego prawo. Ubez-
pieczony, co sam przyznał, nigdy nie był uprawniony do wzrostu emerytury z tytułu
zatrudnienia w szczególnych warunkach, nie tracił zatem żadnego uprawnienia w
związku z wejściem w życie ustawy o rewaloryzacji emerytur i rent, więc nie ma rów-
nież prawa do rekompensaty w postaci świadectwa.
Ubezpieczony zaskarżył w całości powyższy wyrok kasacją, w której zarzucił
naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 3 ust. 2 ustawy
o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej przez
przyjęcie, że ubezpieczony nie był uprawniony do wzrostu renty z tytułu zatrudnienia
w szczególnych warunkach i nigdy nie nabył takiego uprawnienia. Wskazując na po-
wyższą podstawę kasacyjną wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przyznanie
3
ubezpieczonemu prawa do nieodpłatnego nabycia świadectw rekompensacyjnych. W
ocenie skarżącego, Sąd błędnie przyjął, że ubezpieczony nigdy nie był uprawniony
do wzrostu emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Piotr C. był
bowiem zatrudniony od 17 czerwca 1980 r. do 17 września 1991 r. w Zakładach
Górniczo-Hutniczych w B. w warunkach szczególnych, co nie zostało uwzględnione
w świadectwie pracy wskutek przeoczenia zakładu pracy. Ubezpieczony pobierający
rentę od 1 listopada 1991 r. był zatem w dniu wejścia w życie ustawy rencistą upraw-
nionym do wzrostu świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych i jedynie z
powodu niewłaściwego sporządzenia świadectwa pracy nie otrzymał świadczenia, do
którego był uprawniony.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 1997 r. o zrekompen-
sowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektó-
rych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent (Dz.U. Nr 30, poz. 164), uprawniony-
mi do nieodpłatnego nabycia świadectw rekompensacyjnych są osoby, które speł-
niają łącznie następujące warunki: a) przed dniem 15 listopada 1991 r. były emery-
tami i rencistami uprawnionymi do wzrostów lub dodatków z tytułu pracy w szczegól-
nych warunkach lub w szczególnym charakterze na podstawie przepisów wymienio-
nych w art. 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o
zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104,
poz. 450 ze zm.), b) utraciły prawo do wzrostów lub dodatków lub którym nie ustalo-
no emerytury lub renty na podstawie przepisów ustaw wymienionych w art. 3 pkt 2 lit.
a)-c) ustawy o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze bu-
dżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent.
Nie jest trafny zarzut skargi kasacyjnej, że ubezpieczony pobierający rentę od
1 listopada 1991 r. był uprawniony do wzrostu emerytury z tytułu zatrudnienia w
szczególnych warunkach, tj. zatrudnienia od 17 czerwca 1980 r. do 17 września
1991 r. w Zakładach Górniczo-Hutniczych w B. Zgodnie bowiem z przepisem § 16
ust. 1 i 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pra-
cowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz.U. Nr 8, poz. 483 ze zm.), w brzmieniu sprzed dnia 7 czerwca 1996 r. (por. Dz.U.
4
z 1996 r. Nr 63, poz. 292), pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych wa-
runkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do wzrostu świadczeń, jeżeli
spełnił warunek: posiadania okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warun-
kach. Ubezpieczony nie ma wymaganego okresu zatrudnienia w szczególnych wa-
runkach, a zatem nie nabył tego prawa na zasadach określonych w rozporządzeniu,
a w konsekwencji nie spełniał warunku określonego w art. 3 pkt 2 o zrekompenso-
waniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych
wzrostów lub dodatków do emerytur i rent, co z kolei, jak trafnie stwierdził Sąd w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nakazuje przyjąć, że ubezpieczony nie utracił
żadnego uprawnienia w związku z wejściem w życie ustawy o rewaloryzacji emerytur
i rent, w związku z czym nie ma prawa do nieodpłatnego nabycia świadectw rekom-
pensacyjnych na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 6 marca 1997 r.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================