Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 czerwca 1999 r.
II UKN 9/99
Podstawę ustaleń sądu w sprawie o rentę uzupełniającą, której pracow-
nik dochodzi od pracodawcy w oparciu o art. 444 § 2 KC, mogą stanowić tylko
fakty udowodnione w postępowaniu przed sądem orzekającym (art. 235 KPC).
Przewodniczący: SSN Roman Kuczyński, Sędziowie: SN Stefania
Szymańska, SA Krystyna Bednarczyk (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 1999 r. sprawy z po-
wództwa Edwarda W. przeciwko Kopalni Węgla Kamiennego „S.” w S. o rentę wy-
równawczą, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 14 lipca 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powód wnosił o zasądzenie od pozwanej renty wyrównawczej w kwocie
3.800.000 zł, podając w uzasadnieniu, że w następstwie wypadku przy pracy utracił
zdolność do pracy i dochodzi różnicy między rentą inwalidzką wypadkową a docho-
dami, które mógłby uzyskać.
Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
Wyrokiem z dnia 31 marca 1998 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Sosnowcu od-
dalił powództwo.
Sąd ustalił, że powód, jako pracownik pozwanej Kopalni, w dniu 21 listopada
1962 r. uległ wypadkowi przy pracy. Wyrokiem Sądu Powiatowego w Sosnowcu z
dnia 30 czerwca 1965 r. ustalono odpowiedzialność pozwanej za skutki wypadku,
które mogą się pojawić w przyszłości. W okresie od 1 czerwca 1963 r. do 5 czerwca
1964 r. powód otrzymywał górniczą rentę inwalidzką, która została wstrzymana wo-
bec odzyskania zdolności do pracy. Następnie powód pracował w różnych zakładach
pracy do 16 stycznia 1993 r. Od tej daty Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał
2
wnioskodawcy prawo do renty inwalidzkiej, ustalając inwalidztwo III grupy z ogólnego
stanu zdrowia i III grupy w związku z wypadkiem przy pracy. Po badaniu kontrolnym
przeprowadzonym w 1997 r. lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
uznał wnioskodawcę za całkowicie niezdolnego do pracy z ogólnego stanu zdrowia i
częściowo niezdolnego do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.
Sąd przeprowadził dowód z opinii kolejno dwóch zespołów biegłych lekarzy z
zakresu chirurgii – ortopedii i neurologii, a po zakwestionowaniu przez powoda tych
opinii zwrócił się do Śl. Akademii Medycznej o wydanie opinii przez lekarza neurochi-
rurga.
Biegli rozpoznali u powoda zespół bólowy będący wynikiem zmian zwyrodnie-
niowych kręgosłupa i dyskopatii. Biegli zgodnie stwierdzili, że zmiany te, powodujące
aktualne inwalidztwo, nie pozostają w związku z przebytym wypadkiem i są wynikiem
starzenia się organizmu. Następstwem wypadku jest stan po kompresyjnym złama-
niu Th 12 z niewielkim obniżeniem trzonu, które to zmiany nie wpływają na pracę
pozostałych części kręgosłupa. Niewielkie zmiany pourazowe nie ograniczają zdol-
ności do pracy i nie mają wpływu na pogorszenie schorzenia samoistnego powodu-
jącego inwalidztwo.
Sąd podzielił opinie biegłych i na ich podstawie uznał, że w następstwie wy-
padku przy pracy powód nie utracił zdolności do pracy, zatem żądanie oparte na
podstawie art. 444 § 2 KC jest nieuzasadnione.
Od tego wyroku wniósł apelację powód, kwestionując opinie biegłych, które są
jego zdaniem stronnicze.
Wyrokiem z dnia 14 lipca 1998 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Katowicach oddalił apelację. Sąd uznał, że nie ma podstaw do kwes-
tionowania opinii biegłych, które są ze sobą zgodne. Stanowisko lekarza orzecznika
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jako odosobnione, nie mogło być podstawą usta-
leń, zwłaszcza że w postępowaniu przed organem rentowym były rozbieżności w
orzeczeniach lekarzy co do związku inwalidztwa z wypadkiem przy pracy. Sąd Rejo-
nowy wyczerpał postępowanie dowodowe powołując kolejnych biegłych, a fakt, że
ich opinie są dla powoda niekorzystne, nie może podważać ustaleń Sądu.
Wyrok ten zaskarżył kasacją powód, wskazując jako podstawy kasacji naru-
szenie przepisów postępowania – art. 232, 233, 286 i 290 KPC przez niewyjaśnienie
sprzeczności w opinii biegłych, nieprzesłuchanie ich na rozprawie oraz brak uzasad-
nienia, dlaczego Sąd przyjął opinię jednych biegłych, a odrzucił innych. W uzasadnie-
3
niu kasacji powód sprecyzował zarzut w ten sposób, że Sąd apelacyjny nie uzasad-
nił, z jakich przyczyn odrzucił korzystne dla powoda orzeczenie lekarzy Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, a oparł się na opiniach dla powoda niekorzystnych. W
związku z tymi zarzutami powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przeka-
zanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Nie zachodzi zarzucane w kasacji naruszenie przepisu art. 286 KPC. Przepis
ten stanowi, że sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia przez biegłych opinii złożo-
nej na piśmie. Sąd nie ma obowiązku żądania ustnego wyjaśnienia, jeżeli opinia zło-
żona na piśmie jest jasna w swojej treści i w sposób logiczny i wyczerpujący uzasad-
niona. Dwa zespoły biegłych lekarzy, składające się z chirurga ortopedy i neurologa,
wydały opinie zbieżne w swojej treści. Sporną kwestię etiologii zmian chorobowych
powoda, powodujących utratę zdolności do pracy, biegli w sposób wyczerpujący
uzasadnili, stwierdzając, że zmiany te mają charakter samoistny, nie związany z ura-
zem. Uwzględniając wniosek dowodowy powoda, Sąd pierwszej instancji zwrócił się
do Śl. Akademii Medycznej o wydanie ponownej opinii w spornej kwestii. W tym za-
kresie postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone zgodnie z art. 290 § 1
KPC, który to przepis stanowi, że sąd może zażądać opinii odpowiedniego instytutu
naukowego. Opinia neurochirurga Śl. Akademii Medycznej jest zgodna z poprzed-
nimi opiniami. Okazała się ona niekorzystna dla powoda, jednak fakt ten nie może
być uzasadnioną podstawą zarzutu naruszenia przepisu art. 290 § 1 KPC. Postępo-
wanie dowodowe określone tym przepisem zostało wyczerpane i nie można dopa-
trzyć się uchybień w tym zakresie.
Zarzut naruszenia przepisu art. 232 KPC, dotyczącego dopuszczenia dowo-
dów oraz art. 233 KPC, dotyczącego oceny dowodów uzasadniony jest w kasacji w
ten sposób, że dowody zostały ocenione jednostronnie bez uwzględnienia opinii
korzystnej dla powoda. Zarzut ten jest nieuzasadniony, ponieważ w sprawie nie zos-
tała wydana opinia biegłego, która stwierdzałaby związek niezdolności wnioskodaw-
cy do pracy z urazem odniesionym w wyniku wypadku przy pracy. Zostało jedynie
wydane orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie
o świadczenia z ubezpieczenia społecznego.
4
Podstawą ustaleń sądu w sprawie o rentę uzupełniającą, której pracownik do-
chodzi od zakładu pracy w oparciu o przepis art. 444 § 2 KC, nie może być orzecze-
nie lub opinia lekarska wydane w innym postępowaniu, w którym zakład pracy nie
brał udziału. Ustalenia mogą być oparte tylko na faktach udowodnionych w postępo-
waniu przeprowadzonym przed sądem orzekającym, zgodnie z zasadą określoną w
art. 235 KPC. Sąd Wojewódzki słusznie stwierdził, że postępowanie dowodowe zos-
tało wyczerpane, gdyż opinie biegłych uwzględniają wszystkie rozpoznane u powoda
zmiany chorobowe i zawierają uzasadnienie przyczyn, z powodu których opinie te są
odmienne od orzeczenia wydanego w innym postępowaniu. Sąd Wojewódzki zwrócił
także uwagę na to, że orzeczenie wydane w postępowaniu rentowym jako odosob-
nione nie może być podstawą rozstrzygnięcia. W zakresie związku niezdolności po-
woda do pracy z urazem odniesionym w wypadku przy pracy orzeczenie to nie za-
wiera uzasadnienia, a poprzedzające to orzeczenie stwierdzenia lekarzy oceniają-
cych zmiany chorobowe wnioskodawcy, wskazują na wątpliwości co do istnienia ta-
kiego związku. Sąd Wojewódzki miał podstawy do uznania sprawy za wyjaśnioną,
skoro wszystkie zgłoszone przez powoda dowody zostały przeprowadzone i dokona-
na została ocena tych dowodów.
Zarzut naruszenia przepisów postępowania okazał się nieuzasadniony i z tych
przyczyn kasacja podlega oddaleniu na podstawie art.39312
KPC.
========================================