Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 września 1999 r.
II UKN 124/99
Nabycie prawa do renty inwalidzkiej przez osobę represjonowaną nie
wynika z samego faktu podlegania represjom, ale wymaga wykazania, że
stwierdzone inwalidztwo pozostaje w związku z pobytem w miejscach repres-
jonowania i jest następstwem zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób
pozostających w związku z takim pobytem.
Przewodniczący: SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Jerzy Kuźniar,
Zbigniew Myszka (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 września 1999 r. sprawy z wniosku
Janiny P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o rentę
inwalidy wojennego, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyj-
nego w Warszawie z dnia 13 października 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 13 października 1998 r. oddalił apelację wnioskodawczyni Janiny P. od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
z dnia 22 czerwca 1998 r. [...], oddalającego jej odwołanie od decyzji Zakładu Ubez-
pieczeń Społecznych-Oddziału w O. z dnia 7 listopada 1997 r., odmawiającej przyz-
nania jej prawa do renty inwalidzkiej w związku z deportacją do b. ZSRR w okresie
od czerwca 1941 r. do marca 1946 r. Fakt pobytu na deportacji był niekwestionowany
oraz został potwierdzony stosownym zaświadczeniem Urzędu do Spraw Kombatan-
tów i Osób Represjonowanych z dnia 12 maja 1992 r. W sprawie tej Sądy meriti, oce-
niając opinie uzyskane od biegłych lekarzy chirurga ortopedy-traumatologa, neurop-
sychiatry, internisty-reumatologa i gastroenterologa, uznały, że wielorakie i ciężkie
schorzenia, powodujące u wnioskodawczyni całkowitą niezdolność do pracy z ogól-
2
nego stanu zdrowia, są wynikiem jej chorób samoistnych, które nie pozostają w
związku przyczynowym z długotrwałym pobytem na deportacji.
Pełnomocnik wnioskodawczyni oparł kasację na zarzucie naruszenia prawa
materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 12 ust. 1
ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będą-
cych ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz przyjęcie, że schorzenia
wnioskodawczyni nie pozostają w związku z tragicznymi warunkami jej długotrwałej
deportacji. Zarzucił nadto naruszenie art. 233 § 1 KPC przez przekroczenie granic
swobodnej oceny dowodów oraz pominięcie przy ocenie zebranego w sprawie mate-
riału dowodowego zaświadczeń lekarzy leczących wnioskodawczynię, którzy nie
mają wątpliwości co do podłoża prowadzących do ciężkiego inwalidztwa schorzeń,
które przepisy instrukcyjne obejmują kategorią „chorób poobozowych”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie mogła być uwzględniona, albowiem Sąd drugiej instancji nie naru-
szył zasady swobodnej sędziowskiej oceny dowodów przy dokonaniu weryfikacji
niewadliwie zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie (art. 233 § 1 KPC).
Sąd ten w szczególności w sposób należyty rozważył wartość dowodową dopusz-
czonych dowodów z opinii biegłych lekarzy sądowych o specjalizacjach stosownych
do zgłaszanych przez wnioskodawczynię schorzeń. Opinie te były zasięgane w celu
weryfikacji składanych przez wnioskodawczynię zaświadczeń lekarskich, w których
istotnie pojawiały się sugestie medyczne dotyczące istnienia związków pomiędzy
długotrwałym pobytem na deportacji, a trapiącymi ją aktualnie ciężkimi schorzeniami.
Jednakże biegli wielu specjalności, których zadaniem było zweryfikowanie diagnoz
medycznych lekarzy leczących wnioskodawczynię, po przeprowadzeniu
wszechstronnych badań przedmiotowych stanu zdrowia wnioskodawczyni, które
szczegółowo opisali w protokołach sądowo-lekarskich, kategorycznie wskazali na
samoistne podłoże chorób wnioskodawczyni, prowadzących do jej inwalidztwa i nie
znaleźli medycznego uzasadnienia możliwości uznania związku tego inwalidztwa z
pobytem wnioskodawczyni na deportacji.
Nie jest błędem ani tym bardziej wadą proceduralną w rozumieniu art. 233 § 1
KPC - przyjęcie przez Sądy meriti braku związku przyczynowego pomiędzy pobytem
na deportacji a ciężkim inwalidztwem wnioskodawczyni na podstawie opinii biegłych
3
lekarzy sądowych, którzy badali obszerną dokumentację chorobową wnioskodaw-
czyni. Stwierdzony brak medycznych podstaw do przyjęcia takiego związku przy-
czynowego istotnie potwierdzało rozpoczęcie ich leczenia dopiero po upływie długie-
go okresu czasu po powrocie z deportacji. Godzi się w szczególności zauważyć, że
twierdzenia wnioskodawczyni o związku jej schorzeń z pobytem na deportacji stały w
sprzeczności z przyznaniem jej po raz pierwszy prawa do renty inwalidzkiej z ogól-
nego stanu zdrowia, który w latach siedemdziesiątych łączyła z urazem czaszki doz-
nanym w wypadku komunikacyjnym. Podważa to jej subiektywne przekonanie o
związku wszystkich jej schorzeń powodujących całkowitą niezdolność do pracy i ak-
tualną życiową bezradność z pobytem na deportacji.
W indywidualnej sprawie nie może być argumentem sygnalizowanie przez
pełnomocnika wnioskodawczyni okoliczności dotyczących innych osób z rodziny
wnioskodawczyni lub z kręgu osób znajomych, które były represjonowane w taki sam
sposób i pobierają renty na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r.
o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i
okresu powojennego (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 142, poz. 950 ze zm., powo-
ływana dalej jako ustawa o kombatantach i osobach represjonowanych). Przedmio-
tem rozpoznania związku inwalidztwa wnioskodawczyni z deportacją mogło być wy-
łącznie rozpoznanie jej twierdzeń, które zostały negatywnie zweryfikowane w zakre-
sie możliwości ustalenia ustawowo wymaganego związku przyczynowego pomiędzy
represjami a jej aktualnym stanem zdrowia. Taka weryfikacja wymagająca wiadomo-
ści specjalnych została przeprowadzona przez biegłych lekarzy sądowych, a prawna
ocena zebranego w sprawie obszernego materiału dowodowego dokonana przez
Sądy meriti nie wykraczała poza granice uprawnień sądów, określone w art. 233 § 1
KPC. Skarżąca nie mogła spodziewać się dopuszczania kolejnych dowodów z opinii
innych zespołów biegłych lekarzy sądowych w nadziei ewentualnego uzyskania pot-
wierdzenia związku inwalidztwa z deportacją przez innych biegłych, zwłaszcza że
dotychczasowe opinie nie tylko nie zawierały żadnych obiektywnie uchwytnych
uchybień medycznych, ale kategorycznie wykluczyły związek inwalidztwa wniosko-
dawczyni z deportacją. Warto zatem podkreślić, że nabycie przez osobę represjo-
nowaną prawa do renty inwalidzkiej nie wynika z samego faktu podlegania repre-
sjom, ale wymaga wykazania, że stwierdzone inwalidztwo pozostaje w związku z
pobytem w miejscach represjonowania i jest następstwem zranień, kontuzji bądź in-
nych obrażeń lub chorób powstających w związku z tym pobytem (art. 12 ust. 1 i 3
4
ustawy o kombatantach i osobach represjonowanych).
Mając powyższe na uwadze kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art.
39312
KPC.
========================================