Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 12 stycznia 2000 r.
II UKN 297/99
Przez użyte w art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrze-
niu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) w
związku z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji
emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych
ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) określenie "podjęcie zatrudnienia w ciągu
6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole wyższej", należy rozumieć podjęcie
wykonywania pracy w ramach stosunku pracy. Pobieranie w tym czasie zasiłku
dla bezrobotnych nie jest okresem zatrudnienia.
Przewodniczący: SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Beata
Gudowska, Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2000 r. sprawy z wniosku
Anny C. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w G. o rentę, na
skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10
grudnia 1998 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 12 maja 1998 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni zmienił decyzję Zakładu Ubezpie-
czeń Społecznych-Oddziału w G. z dnia 23 grudnia 1996 r. przyznającą wniosko-
dawczyni Annie C. rentę inwalidzką II grupy na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy z dnia
14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr
40, poz. 267 ze zm.) – „uczniowską” i przyznał wnioskodawczyni prawo do renty z
tytułu całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji w
związku z ogólnym stanem zdrowia, od dnia 30 września 1996 r.
Sąd ustalił, że wnioskodawczyni studiowała na Wydziale Analityki Medycznej
2
Akademii Medycznej w B. od dnia 1 października 1987 r. do dnia 23 kwietnia 1993 r.
i uzyskała dyplom magistra. W roku akademickim 1990-1991 korzystała z urlopu
dziekańskiego – zdrowotnego. W okresie od dnia 3 grudnia 1990 r. do dnia 4 stycz-
nia 1991 r. leczyła się [...].
Od dnia 5 września 1993 r. do dnia 30 czerwca 1994 r. pobierała zasiłek dla
bezrobotnych, od dnia 1 lipca 1994 r. do dnia 16 sierpnia 1994 r. pracowała w ZOZ w
E., a od 17 sierpnia 1994 r. do dnia 4 września 1996 r. w Przedsiębiorstwie Robót
Sanitarno-Gazowych „S.-G.” Spółka z o.o. w G.
Na podstawie opinii biegłego lekarza sądowego Sąd ustalił, że wnioskodaw-
czyni cierpi na przewlekłe schorzenie od 1990 r. a wyraźne pogorszenie stanu zdro-
wia powodujące niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji nastąpiło od wrześ-
nia 1996 r. [...]. Pogorszenie stanu zdrowia nastąpiło w czasie zatrudnienia, a skoro
wnioskodawczyni ma wymagany 4 letni okres zatrudnienia (3 lata okresów składko-
wych i 1 rok studiów – okres nieskładkowy) spełnia przesłanki zawarte w art. 32 i 33
ust. 1 pkt 4 ustawy z o z.e.p.
Na skutek apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny w Gdańsku zmienił ten
wyrok i oddalił odwołanie.
Sąd przyjął, że wnioskodawczyni nie udowodniła 4 letniego okresu składko-
wego a odmienny pogląd Sądu pierwszej instancji wynikał z pominięcia art. 30 ust. 1
ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu w
brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 16a ustawy zmieniającej z dnia 22 grudnia 1995
r. (Dz.U. z 1996 r., Nr 5, poz. 34) i obowiązującym w dacie złożenia wniosku o rentę
w listopadzie 1996 r. Według tego przepisu okresy pobierania między innymi zasiłku
dla bezrobotnych wlicza się do okresów składkowych z wyjątkiem okresów jego po-
bierania za czas udokumentowanej niezdolności do pracy, które traktuje się jako
okresy nieskładkowe. Oznacza to, że okres 8 dni (od 15 do 22 czerwca 1996 r.) w
czasie pobierania zasiłku dla bezrobotnych, należało potraktować jako okres nie-
składkowy, stąd ostatecznie staż ubezpieczeniowy nie osiągnął 4 lat. Nie został też
spełniony warunek z art. 33 ust. 2 ustawy o z.e.p., bowiem okres pobierania zasiłku
dla bezrobotnych, mimo iż w zasadzie traktowany jest jako składkowy, nie jest okre-
sem zatrudnienia, co oznacza, że wnioskodawczyni po ukończeniu studiów nie pod-
jęła zatrudnienia. Dołączone w postępowaniu apelacyjnym nowe świadectwo pracy,
stwierdzające że zatrudnienie wnioskodawczyni w Spółce „S.-G.”, której dyrektorem
był jej ojciec, miało trwać do 19 września 1996 r. zostało sporządzone na użytek pro-
3
cesu i jest niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy („fałszywe”). Sąd Apelacyjny
rozważył też, że wnioskodawczyni nie spełniła wymogów do przyznania renty inwa-
lidzkiej przewidzianych w art. 34 ust. 1 ustawy o z.e.p. – brak 5 lat zatrudnienia. Nie
ma podstaw by pojęcie powstania inwalidztwa „przed podjęciem zatrudnienia po raz
pierwszy” zawarte w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryza-
cji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych
ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) rozumieć jako każdy okres składkowy, w tym
okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. W ocenie Sądu Apelacyjnego chodzi tu o
wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nieuwzględnienie tego przez Sąd
pierwszej instancji doprowadziło do zbędnego dopuszczenia dowodu z opinii biegłe-
go (na marginesie sprawy Sąd Apelacyjny wytknął braki opinii, uznał jednak, że nie
mają one znaczenia w tej sprawie, ze względu na brak wymaganego stażu ubezpie-
czeniowego wnioskodawczyni).
Powyższy wyrok zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i zarzucając naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 32 i 33
ustawy o z.e.p. oraz błędne zastosowanie art. 6 ustawy o rewaloryzacji, wniosła o
uchylenie zaskarżonego wyroku i zasądzenie kosztów postępowania.
Skarżąca stwierdziła, że brak było podstaw do zakwestionowania nowego
świadectwa pracy, bowiem „przedłużając” okres pracy, pracodawca wziął pod uwagę
należny wnioskodawczyni urlop wypoczynkowy, którego pracownik nie może się
skutecznie zrzec. Nadto fakt zarejestrowania się i pobierania zasiłku dla bezrobot-
nych, powinien być uważany za podjęcie zatrudnienia bowiem „brak ofert zatrudnie-
nia w ramach stosunku pracy nie może przesądzać o braku podstaw do powstania
prawa do renty inwalidzkiej w ramach art. 33 ust. 3 ustawy o z.e.p.”.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Według art. 3931
pkt 1 i 2 KPC kasację można oprzeć na podstawie narusze-
nia prawa materialnego (przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie)
oraz (lub) naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć
istotny wpływ na wynik spawy. Rozpoznając kasację Sąd Najwyższy jest związany jej
granicami zakreślonymi podstawą i wnioskami tego środka – art. 39311
KPC, zaś je-
żeli kasacja opiera się jedynie na podstawie zawartej w art. 3931
pkt 1 KPC (naru-
szenie prawa materialnego) Sąd Najwyższy opiera się na stanie faktycznym stano-
4
wiącym podstawę wydania zaskarżonego wyroku (art. 39315
KPC). W badanej spra-
wie jedyną podstawą kasacji jest naruszenie przytoczonych w niej przepisów prawa
materialnego, co oznacza, że wiążące jest dla Sądu Najwyższego ustalenie Sądu
drugiej instancji, iż przedłożone w toku postępowania apelacyjnego świadectwo
pracy, wskazujące na dzień 19 września 1996 r. jako dzień ustania stosunku pracy
łączącego wnioskodawczynię ze spółką „S.-G.”, nie jest wiarygodne jako wystawione
jedynie na użytek procesu. Przy tym wiążącym ustaleniu, uzasadnienie kasacji kwes-
tionujące je, nie ma żadnej wartości procesowej (brak zarzutu naruszenia prawa pro-
cesowego) i stąd nie może odnieść skutku.
Nie zasługuje natomiast na uwzględnienie zarzut naruszenia prawa material-
nego przez błędną wykładnię art. 32 i 33 ustawy o z.e.p. w związku z art. 6 ustawy o
rewaloryzacji (bez bliższego określenia tych przepisów). Wydaje się, że skarżący
zarzuca błędną wykładnię art. 32 pkt 2, 33 ust. 3 ustawy o z.e.p. w związku z art. 6
ust. 2 ustawy o rewaloryzacji, przy czym uzasadnienie tego zarzutu obejmuje jedynie
art. 33 ust. 3 ustawy o z.e.p. (w związku z art. 6 ust. 2 ustawy o rewaloryzacji). Zarzut
ten nie jest trafny. Przez użyte w tym przepisie określenie podjęcia zatrudnienia w
ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole wyższej, należy rozumieć podjęcie
wykonywania pracy w ramach stosunku pracy (art. 5 pkt 2 ustawy o z.e.p.). Pobiera-
nie więc w tym czasie zasiłku dla bezrobotnych (mimo, iż okres pobierania tego za-
siłku jest jednym z okresów składkowych) nie jest okresem zatrudnienia – co oczywi-
ste – ale nadto nie może być za okres zatrudnienia uważane. O ile „okres zatrudnie-
nia”, to także okres z nim równorzędny: do niego zaliczalny – art. 33 ust. 1 ustawy o
z.e.p. (obecnie składkowy i nieskładkowy – art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o rewaloryzacji), o
tyle podjęcie zatrudnienia nie oznacza wykazania okresu składkowego, ale wykaza-
nie podjęcia pracy w ramach stosunku pracy.
Podzielając więc analogiczny pogląd Sądu drugiej instancji, należy uznać, iż
zarzut kasacji błędnej wykładni prawa materialnego nie jest uzasadniony, zaś zasto-
sowanie tych przepisów do ustalonych faktów, nie może być kwestionowane.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji po myśli art. 39312
KPC.
========================================