Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 26 stycznia 2000 r.
I PKN 499/99
Wskazanie fikcyjnej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę pracow-
nikowi w rzeczywistości zwolnionemu z przyczyn dotyczących pracodawcy nie
pozbawia pracownika prawa do odszkodowania z tytułu wadliwego wypowie-
dzenia umowy o pracę oraz prawa do odprawy pieniężnej przysługującej pra-
cownikom zwolnionym z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy.
Przewodniczący SSN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Zbigniew Myszka
(sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2000 r. sprawy z po-
wództwa Elżbiety G. przeciwko Bożenie M. prowadzącej Produkcję Obuwia „E.” w M.
o odszkodowanie i odprawę, na skutek kasacji pozwanej od wyroku Sądu Okręgo-
wego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 26 lutego 1999 r.
[...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem
z dnia 26 lutego 1999 r. oddalił apelację pozwanej Bożeny M. - właścicielki Zakładu
Produkcji Obuwia „E.” w M. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Działdowie z
dnia 15 października 1996 r. [...], zasądzającego na rzecz powódki Elżbiety G.
4372,59 zł tytułem odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie jej umowy o
pracę oraz 2915,06 zł z ustawowymi odsetkami od 1 października 1996 r. do dnia
zapłaty, tytułem odprawy pieniężnej za zwolnienie powódki z pracy z przyczyn doty-
czących pracodawcy. W sprawie tej ustalono, że pozwana Bożena M. właścicielka
Produkcji Obuwia „E.” w M., powiększając swój zakład, nabyła w dniu 31 maja 1996
r. Fabrykę Obuwia „S.” w M., w której była zatrudniona powódka na stanowisku
głównej księgowej. Pozwana przejęła wszelkie zobowiązania i należności przejętego
2
przedsiębiorstwa. Począwszy od 1 czerwca 1996 r. obowiązki głównej księgowej w
poszerzonym zakładzie pracy objęła dotychczasowa główna księgowa firmy „E.”.
Natomiast 2 czerwca 1996 r. pozwana zawiadomiła na piśmie zakładową organizację
związkową o zamiarze wypowiedzenia umów o pracę niektórym pracownikom, w tym
powódce, której zarzucono brak właściwego nadzoru nad przepływem i ściągalnością
środków finansowych. Początkowo organizacja ta sprzeciwiała się zamierzonym
zwolnieniom, ale później zmieniła zdanie pod naciskiem męża pozwanej, który suge-
rował opóźnienie w podwyżkach wynagrodzeń.
Na tle takich ustaleń Sąd drugiej instancji potwierdził prawidłowość orzeczenia
Sądu Rejonowego, argumentując, że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę zos-
tała podana powódce w sposób ogólnikowy, nieskonkretyzowany do poszczególnych
przypadków, a ponadto nie została udowodniona. Zebrany bowiem materiał dowo-
dowy, w tym wiarygodna i kompetentna opinia biegłego rewidenta, wykazały, że od
momentu objęcia przez powódkę stanowiska głównej księgowej w Fabryce Obuwia
„S.”, która pozostawała ówcześnie pod zarządem komisarycznym, znacznie polep-
szyła się sytuacja w spłatach i windykacji należności. W tym zakresie powódka ściśle
współpracowała z zarządcą komisarycznym, który cenił jej kompetencje i nie wnosił
żadnych zastrzeżeń do jej pracy. Prowadziło to do ustalenia, że powódka prawidłowo
wykonywała swoje obowiązki zawodowe, skoro w szczególności żadne roszczenie
„S.” nie uległo przedawnieniu na dzień przejęcia tego zakładu przez pozwaną. Po
przejęciu tego zakładu przez stronę pozwaną dalsze czynności windykacyjne obcią-
żały kierownictwo „E.” i jego główną księgową. Sąd ten uznał, że pozwaną obciążało
ryzyko gospodarcze związane z nabyciem Fabryki Obuwia „S.”, która znajdowała się
w złej kondycji finansowej i posiadała wielu dłużników. Dokonana następnie przez
pozwaną redukcja zatrudnienia niektórych pracowników, w tym wypowiedzenie
umowy o pracę powódce miały zatem podłoże organizacyjno-gospodarcze, dlatego
zasadne było zasądzenie na jej rzecz odszkodowania i jednorazowej odprawy pie-
niężnej z tytułu zwolnienia z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy.
Kasacja pozwanej została oparta na zarzutach naruszenia prawa materialne-
go przez „mylne przyjęcie związku pomiędzy przedstawionym stanem faktycznym
przez Sąd, a określoną normą prawną, tj. art. 45 § 1 i art. 47 k.p. oraz art. 10 ust. 1 i
8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy
z przyczyn dotyczących zakładu pracy, a przede wszystkim art. 64. 1. Konstytucji
RP, który jasno określa, że każdy ma prawo do własności, innych praw majątko-
3
wych”. Skarżąca utrzymywała, że rozwiązanie umowy z powódką nastąpiło zgodnie z
prawem z powodu jej nieprzydatności do pracy oraz utraty zaufania pracodawcy oraz
samowolnego rozdysponowania mienia zakładu pracy, które „kwalifikuje się nawet
jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych”. Nadto twierdziła, że po
połączeniu dwóch zakładów pracy nie miała miejsca redukcja zatrudnienia w dziale
księgowości, w którym utrzymano takie samo ilościowe zatrudnienie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 39311
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach ka-
sacji, które wytyczają wskazane w skardze kasacyjnej podstawy kasacji oraz ich uza-
sadnienie (art. 3931
i 3933
KPC). Tymczasem kasacja zawiera wyłącznie zarzuty na-
ruszenia prawa materialnego, co według utrwalonej linii orzecznictwa powoduje, że
Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi zaskarżonego wyroku, jeżeli
brak jest zarzutu uchybienia konkretnemu przepisowi proceduralnemu (wyrok z dnia
21 marca 1997 r., I PKN 58/97, OSNAPiUS 1997 nr 22, poz. 436). Przy braku jakich-
kolwiek zarzutów naruszenia prawa procesowego, które mogły mieć istotny wpływ na
wynik sprawy (art. 3931
pkt 2 KPC), wykluczone było weryfikowanie w postępowaniu
kasacyjnym odmiennych twierdzeń strony skarżącej jakoby powódka została zwol-
niona z innych jeszcze przyczyn i to niewskazanych w piśmie wypowiadającym
umowę o pracę, tj. „z nieprzydatności do pracy w zakładzie pozwanej na zajmowa-
nym stanowisku wskutek utraty zaufania do jej zatrudniania na zajmowanym stano-
wisku, bowiem samowolne rozdysponowanie mienia zakładu pracy przez powódkę
kwalifikuje się nawet jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych” i „spowo-
dowało dodatkowo naruszenie prawa do własności pozwanej (art. 64 ust. 1 Konsty-
tucji RP)”. Nie było też podstaw do badania nieracjonalnych zresztą twierdzeń skar-
żącej, że po połączeniu dwóch zakładów pracy z odrębnymi działami księgowości
(art. 231
KP) nie miała następnie miejsca redukcja zatrudnienia, skoro jakoby nie
zmienił się ilościowy stan zatrudnienia odnoszony do jednego działu księgowości
pozwanego pracodawcy.
Tymczasem z miarodajnych dla Sądu Najwyższego ustaleń faktycznych wyni-
ka, że rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia powódce umowy o pracę na stanowis-
ku głównej księgowej była konieczna reorganizacja zatrudnienia w dziale księgowo-
ści połączonych zakładów pracy, w których w dacie połączenia pracowało ośmiu pra-
4
cowników, w tym dwie osoby na stanowiskach głównych księgowych. Po redukcji
zatrudnienia w tym dziale pozostała jedna główna księgowa i czterech pracowników.
Sąd Najwyższy był również związany ustaleniem, że pozwana nie udowodniła żad-
nego konkretnego zaniedbania powódki w nadzorze nad windykacją należności fi-
nansowych od dłużników przejętego zakładu pracy. Na tle takich wiążących ustaleń
uprawnione i uzasadnione było stanowisko Sądu drugiej instancji, że strona pozwana
dla uniknięcia wypłaty świadczeń, należnych powódce zwolnionej z pracy z przyczyn
dotyczących pracodawcy, wskazała pozorną, tj. nieistniejącą, a przeto nieuzasad-
nioną w rozumieniu art. 45 § 1 KP przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Wska-
zanie fikcyjnej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi, który w isto-
cie rzeczy został zwolniony z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, nie poz-
bawia pracownika prawa do odszkodowania z tytułu wadliwego wypowiedzenia (art.
45 i 471
KP) oraz prawa do odprawy pieniężnej przysługującej pracownikom zwalnia-
nym z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy (art. 8 w związku z art. 10 ust. 1
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracow-
nikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie nie-
których ustaw - Dz.U. Z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.).
Mając powyższe na uwadze należało kasację oddalić na podstawie art. 39312
KPC.
========================================