Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2013 r. w Gdańsku

sprawy H. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do świadczenia przedemerytalnego

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 czerwca 2012 r., sygn. akt VI U 744/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 1494/12

Uzasadnienie:

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonej H. S. prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa
do świadczenia przedemerytalnego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 czerwca 2012 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej H. S. prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia
10 grudnia 2011 r. oraz ustalił, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sąd Okręgowy orzekał na podstawie następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych.

Ubezpieczona H. S. zatrudniła się w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Spółka z o.o. w (...).06.2005 r. jako księgowa,
a następnie pracowała u tego pracodawcy jako główna księgowa. Na rok - półtora
przed złożeniem wniosku z 31 maja 2010 roku o rozwiązanie umowy o pracę sytuacja finansowa firmy była trudna. Pracownikom nie wypłacano wynagrodzeń w terminie. Wynagrodzenia w roku 2010 były wypłacane z 2 - 3 tygodniowym opóźnieniem. Termin płatności wynagrodzenia ustalony był na ostatni dzień każdego miesiąca. Te stałe opóźnienia w wypłacie wynagrodzeń złożyły się na to, że ubezpieczona postanowiła rozwiązać umowę
o pracę w trybie bez wypowiedzenia z winy pracodawcy i taki wniosek złożyła 31 maja 2010 roku. Formułując ten wniosek ubezpieczona zastosowała formę rozwiązania przewidzianą
w art. 55 § 1 (1) kodeksu pracy. Wzór oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy ubezpieczona pobrała z internetu i nie miała świadomości co do tego, że w takim piśmie powinna wskazać przyczynę rozwiązania stosunku pracy. Swoje oświadczenie ubezpieczona wręczyła prezesowi spółki G. K.. Uzasadnienie przyczyn złożenia oświadczenia zawarła ubezpieczona w odrębnym piśmie skierowanym do pracodawcy,
ale pismo to nie zostało przyjęte. Ubezpieczona otrzymała następnie świadectwo pracy,
w którym wskazano, iż stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania przez oświadczenie pracownika art. 30 § 1 pkt 3 na mocy art. 55 § 1 (1) i art. 41 (1) § 1 kodeksu pracy. Ubezpieczona uznała, że były to w trudnej w sytuacji zakładu pracy właściwe podstawy prawne bowiem miał on kłopoty finansowe. W lipcu 2010 roku w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) Spółka z o.o. w B. pojawił się syndyk. Ubezpieczona nie składała wniosku o sprostowanie świadectwa pracy, a od 02.06.2010 r. przestała przychodzić do pracy. Po otrzymaniu odmownej decyzji w sprawie świadczenia przedemerytalnego ubezpieczona zrozumiała, że wskazanie w świadectwie pracy podstawy prawnej w postaci art. 55 § 1 (1) kodeksu pracy uzasadnia przyznanie świadczenia przedemerytalnego w związku z przepisami ustawy o promocji stosunku pracy, do której odsyła ustawa o świadczeniach przedemerytalnych.

Sąd Okręgowy wskazał, że stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach osobowych ubezpieczonej oraz w jej aktach rentowych, których prawdziwości strony nie kwestionowały oraz zeznań ubezpieczonej, którym – jako znajdującym potwierdzenie w dokumentach z akt osobowych – Sąd dał wiarę.

Przechodząc do rozważań merytorycznych Sąd I instancji wskazał, że zgodnie
z art. 55 § 1 (1) k.p. pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie określonym w § 1 (bez wypowiedzenia) także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy -
w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

W myśl art. 41 (1) § 1 k.p. - w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przepisów art. 38, 39 i 41, ani przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę

Sąd Okręgowy wskazał, że w niniejszej sprawie bezspornym jest, w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów, że rozwiązanie stosunku pracy ubezpieczonej nastąpiło w formie bez wypowiedzenia, z powodu dopuszczenia się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika, czyli w formie przewidzianej
w art. 55 § 1 (1) k.p. Pracodawca ubezpieczonej opóźniał się bowiem z wypłatą jej wynagrodzenia, naruszając tym samym jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy określonych w art. 94 pkt 5 k.p. (obowiązek prawidłowej i terminowej wypłaty wynagrodzenia). W tej sytuacji ubezpieczona miała prawo zastosować formę rozwiązania umowy przewidzianą w art. 55 § 1 (1) k.p. Fakt, że w swoim oświadczeniu woli z dnia
31 maja 2010 roku ubezpieczona nie wskazała przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy, nie ma w sprawie pierwszoplanowego znaczenia, ponieważ uzasadnienie to zawarła ubezpieczona w odrębnym piśmie, którego pracodawca nie przyjął, a ponadto oświadczenie woli ubezpieczonej z dnia 31 maja 2010 roku było skuteczne - zostało przyjęte
przez pracodawcę, który je zaakceptował i w wystawionym ubezpieczonej świadectwie pracy wskazał, iż stosunek pracy został rozwiązany przez oświadczenie pracownika na mocy art. 55 § 1 (1) i 41 (1) § 1 k.p. Sąd Okręgowy podkreślił, że podanie w świadectwie pracy jednocześnie podstawy w postaci art. 55 § 1 (1) i 41 (1) § 1 k.p. nie ma znaczenia dla oceny, czy rozwiązanie stosunku pracy ubezpieczonej z ostatnim pracodawcą nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, stanowiło jedynie zbyteczne podanie podstawy (art. 41 (1) § 1 k.p.), która nie określała w ogóle formy rozwiązania umowy. Oświadczenie ubezpieczonej
z dnia 31 maja 2010 roku w związku z treścią świadectwa pracy z dnia 7 czerwca 2010 roku nie pozostawia, w ocenie Sądu Okręgowego, wątpliwości co do tego, że umowa łącząca ubezpieczoną z Przedsiębiorstwem Produkcji (...) Spółka z o.o. w B. została rozwiązana w trybie bez wypowiedzenia przez ubezpieczoną
z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika polegającego na opóźnianiu się w wypłacie wynagrodzenia.

Kontynuując rozważania, Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący
co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn.

W myśl art. 2 ust. 1 pkt 29 d ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ilekroć w ustawie jest mowa o przyczynach dotyczących zakładu pracy - oznacza to rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika
na podstawie art. 55 § 1 (1) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - z uwagi
na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Skoro postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd pozwoliło na ustalenie,
że faktyczną formą rozwiązania stosunku pracy ubezpieczonej z Przedsiębiorstwem Produkcji (...) Spółka z o.o. w B. z dniem 1 czerwca 2010 roku było rozwiązanie przez ubezpieczoną umowy o pracę na podstawie art. 55 § 1 (1) k.p.,
to ubezpieczona, której spełnienia pozostałych warunków uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego organ rentowy nie kwestionował, nabyła do niego prawo z dniem
10 grudnia 2011 roku (art. 7 ust. 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 (14) § 2 k.p.c., jak w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 wyroku Sąd orzekł o braku odpowiedzialności organu rentowego
za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. la ustawy o emeryturach i rentach z FUS, bowiem orzeczenie o prawie do świadczenia ubezpieczonej możliwe było dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego - przesłuchania ubezpieczonej i przeprowadzenia dowodu z jej akt osobowych, co nie było możliwe w toku postępowania przed organem rentowym.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zaskarżając go w punkcie 1
i zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. art. 2 ust. l pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych.

Powołując się na podaną podstawę apelacji, pozwany wniósł o zmianę wyroku
w zaskarżonej części i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy wskazał, że w myśl art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
za przyczyny dotyczące zakładu pracy uważa się rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników lub zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników. Przyczyny niedotyczące pracowników wynikają z ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm.). Są to przyczyny: ekonomiczne, organizacyjne, produkcyjne lub technologiczne, które powodują konieczność dokonania tzw. zwolnień grupowych przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników.

W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych rozwiązanie stosunku pracy ubezpieczonej nie nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu wyżej wymienionych przepisów.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 15 maja 2008 r.
(sygn. akt III AUa 1567/07), w wypadku pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 osób
(do którego nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 13.03.2003 r.) za przyczyny dotyczące zakładu pracy należy uważać takie same powody jak wyżej wymieniono. Rozwiązanie stosunku pracy jedynie z takich przyczyn uzasadnia zatem przyznanie prawa
do świadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r.
o świadczeniach przedemerytalnych.

Zdaniem skarżącego w niniejszej sprawie rozwiązanie stosunku pracy ubezpieczonej nie nastąpiło z w/w przyczyn. Mianowicie ubezpieczona rozwiązała umowę o pracę
bez wypowiedzenia w trybie art. 55 § 2 w związku z § l (1) k.p., co nie oznacza, iż ustanie zatrudnienia nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, a w konsekwencji nie daje podstaw do przyznania świadczenia przedemerytalnego. Ubezpieczona w oświadczeniu woli z dnia 30 maja 2010 r. nie wskazała przyczyny uzasadniającej rozwiązanie stosunku pracy. Oświadczenie to zostało przyjęte przez pracodawcę.

Przedsiębiorstwo Produkcji (...). z o. zatrudniało mniej niż 20 osób.

Ubezpieczona wniosła odpowiedź na apelację podnosząc, że rozwiązała umowę
o pracę na mocy artykułu 55 par 1(1) Kodeksu Pracy, ze względu na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika, który upoważnia do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 pkt 1 ust. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Stanowi bowiem, że prawo do zasiłku przedemerytalnego przysługuje osobie, która rozwiązała umowę o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnieniu w instytucjach i rynku pracy,
tj. zgodnie z art. 2 ust, 1 pkt 29 d, który z kolei mówi, że jeżeli rozwiązanie nastąpiło na mocy art. 55 par. 1(1) Kodeksu Pracy, to przysługuje prawo do świadczenia przedemerytalnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie. Nie zawiera bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przedmiotem niniejszej sprawy kontrola prawidłowości stanowiska organu rentowego w przedmiocie odmowy przyznania H. S. prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. nr 120, poz. 1252).

We wskazanym powyżej zakresie Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c.,
nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia.
W konsekwencji, Sąd odwoławczy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne
i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98, OSNAPiUS
z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która
do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat
dla mężczyzn.

W myśl natomiast art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. d ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, dodanego przez art. 1 pkt 2 lit. a) tiret siedemnaste ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33) zmieniającej ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dniem 1 lutego 2009 r., ilekroć
w ustawie jest mowa o przyczynach dotyczących zakładu pracy - oznacza to rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika na podstawie art. 55 § 1 (1) ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. - Kodeks pracy - z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika. Należy podkreślić, że pozwany organ rentowy pomija okoliczność dodania wyżej cytowanego przepisu do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, konsekwentnie – aczkolwiek nietrafnie – powołując się na art. 2 ust. 1 pkt 29 lit. a) analizowanej ustawy przy badaniu spełnienia przez ubezpieczoną przesłanki rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

Sąd odwoławczy wskazuje, że Sąd I instancji prawidłowo ustalił, iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy do rozwiązania stosunku pracy H. S. doszło
z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przytoczonych powyżej przepisów.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że zostało ono dokonane na podstawie art. 55 § 1 (1) k.p.
z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracowników,
a mianowicie z powodu nieterminowego wypłacania wynagrodzenia przez pracodawcę
(art. 94 pkt 5 k.p.). Ubezpieczona wskazała w piśmie z dnia 31 maja 2010 r., że jej wolą jest rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Taka forma rozwiązania została również zaaprobowana przez pracodawcę, na co wskazuje treść świadectwa pracy z dnia 7 maja
2010 r. wymieniającego prawidłowo jako podstawę rozwiązania stosunku pracy art. 55 § 1 (1) k.p. H. S. co prawda powołała się na § 1 art. 55 k.p., a nadto nie wskazała
w oświadczeniu woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy, jak tego wymaga art. 55 § 2 k.p., jednakże uchybienia te nie skutkują nieważnością oświadczenia o rozwiązaniu umowy. Istotne jest bowiem rzeczywiste ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowych obowiązków pracownika,
a nie fakt powołania się na nie w piśmie rozwiązującym umowę o pracę (por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 4 marca 1999 r., III ZP 3/99, OSNP 1999 Nr 17, poz. 542; wyrok SN
z dnia 10 maja 2012 r., II PK 215/11, LEX nr 1226839). Okoliczność opóźnień w wypłacie ubezpieczonej wynagrodzenia nie była zaś kwestionowana w przewidzianym prawie trybie przez pracodawcę. Nie podważał jej również w niniejszym postępowaniu organ rentowy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny wskazuje, iż Sąd I instancji zasadnie uznał, że ubezpieczona spełnia wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie jej prawa
do świadczenia przedemerytalnego od dnia 10 grudnia 2011 r.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny działając na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako niezasadną, jak w sentencji wyroku.