Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 30 marca 2000 r.
II UKN 444/99
W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych organ
rentowy ma pozycję strony (art. 47710
§ 1 KPC), więc powinien przejawiać od-
powiednią aktywność dowodową, między innymi wobec treści dowodu z opinii
biegłych lekarzy sądowych, a w przeciwnym razie ponosi negatywne skutki
prawne swej bierności, polegające zwłaszcza na zmianie wydanej decyzji czy
oddaleniu wniesionego środka zaskarżenia.
Przewodniczący SSN Andrzej Kijowski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Maria
Tyszel, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2000 r. sprawy z wniosku
Doroty W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w C. o prawo
do renty inwalidzkiej, na skutek kasacji organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyj-
nego w Katowicach z dnia 11 marca 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 17 lutego 1998 r. [...] oddalił odwołanie Doroty W. od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w C. z dnia 10 kwietnia 1997 r., odmawiającej
wnioskodawczyni prawa do renty inwalidzkiej z ogólnego stanu zdrowia, ponieważ w
dziesięcioleciu poprzedzającym inwalidztwo nie udowodniła wymaganego okresu
zatrudnienia, a brak podstaw do przyjęcia, iż to inwalidztwo powstało przed dniem 14
listopada 1991 r. W motywach tego rozstrzygnięcia Sąd Wojewódzki powołał się na
dowód z opinii biegłych lekarzy, specjalistów z zakresu dermatologii oraz chorób na-
czyń, którzy stwierdzili, że ubezpieczona cierpi na [...], które kwalifikują ją to trzeciej
grupy inwalidztwa, przy czym powstało ono po dniu 14 listopada 1991 r. Tymczasem
tylko inwalidztwo powstałe przed tą data pozwoliłoby wykazać niezbędny okres za-
2
trudnienia we wcześniejszym dziesięcioleciu, zwłaszcza że w okresie od dnia 21
czerwca 1986 r. do dnia 10 września 1995 r. korzystała wnioskodawczyni z urlopu
wychowawczego.
Apelację wnioskodawczyni uwzględnił Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Katowicach, który wyrokiem z dnia 11 marca 1999 r. [...] zmienił
zaskarżone orzeczenie oraz poprzedzającą je decyzję organu rentowego w ten spo-
sób, że przyznał Dorocie W. prawo do renty inwalidzkiej trzeciej grupy z ogólnego
stanu zdrowia, począwszy od daty wyczerpania zasiłku chorobowego. W uzasadnie-
niu tego wyroku Sąd Apelacyjny powołał się na przeprowadzenie uzupełniającego
dowodu z opinii Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej i Naczyń G. Centrum Medycznego,
w oparciu o którą ustalił, że wnioskodawczyni cierpi na żylaki obu kończyn dolnych i
pozakrzepowy zespół lewej kończyny dolnej stanowiący trwałe oraz istotne zaburze-
nie krążenia żylnego, powstałe wskutek zakrzepowego zapalenia żył. Inwalidztwo
związane ze wspomnianym zespołem pozakrzepowym istnieje od lutego 1986 r., tj.
od pierwszej hospitalizacji wnioskodawczyni z powodu zakrzepowego zapalenia żył
lewej kończyny dolnej.
Sąd Apelacyjny stwierdził też, że wnioskodawczyni urodziła się w dniu 8
stycznia 1960 r., a zatem w lutym 1986 r., czyli w okresie powstania inwalidztwa,
ukończyła 26 lat, więc zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.)
powinna wykazać okres zatrudnienia wynoszący – łącznie z okresami równorzędny-
mi i zaliczalnymi – 4 lata. Tymczasem w okresie poprzedzającym powstanie inwa-
lidztwa ubezpieczona legitymuje się nieprzerwanym zatrudnieniem od 1 września
1975 r., czyli ponad dziesięcioletnim. Tym samym od dnia zaprzestania pobierania
zasiłku chorobowego spełnia wszystkie przesłanki określone w art. 32 ustawy o zep
do nabycia prawa do renty inwalidzkiej.
Kasację od tego wyroku wniósł organ rentowy, zarzucając naruszenie przepi-
su art. 32 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r., domagając się na tej podstawie zmiany
zaskarżonego wzroku i „oddalenia odwołania”, względnie uchylenia kwestionowane-
go orzeczenia oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasadnie-
niu kasacji napisano, że „opinia Ś. Akademii Medycznej co do daty powstania inwa-
lidztwa nie jest przekonywująca. Przebycie zakrzepowego zapalenia żył w 1986 r.
(...) nie spowodowało niezdolności do pracy. Świadczy o tym krótki okres hospitaliza-
cji – zaledwie 8 dni – jak i późniejsze zatrudnienie odwołującej się. Brak dowodów
3
potwierdzających istotne upośledzenie stanu zdrowia czyniące odwołującą się nie-
zdolną do pracy, co dowodzi, iż po okresach zaostrzenia w/w była w pełni zdolna do
pracy. Dopiero po powstaniu zespołu pozakrzepowego lewej kończyny dolnej, tj. od
1996 r. można datować niezdolność do pracy”.
Odpowiadając na kasację ubezpieczona wniosła o jej oddalenie, zwracając
uwagę na fakt początkowego niekwestionowania przez ZUS opinii lekarsko-sądowej
z dnia 14 stycznia 1999 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja podlega oddaleniu jako bezzasadna. Sąd Najwyższy rozpoznaje bo-
wiem sprawę w granicach kasacji wyznaczonych przede wszystkim przez przytoczo-
ne podstawy kasacyjne oraz ich uzasadnienie (art. 3933
KPC), a z urzędu bierze pod
rozwagę jedynie nieważność postępowania (art. 39311
KPC). Jako zawierające uza-
sadnienie podstaw kasacyjnych traktuje się przy tym w utrwalonej judykaturze tylko
takie pismo procesowe, które dokładnie określa przepis naruszony – zdaniem strony
– w orzeczeniu sądu drugiej instancji, szczegółowo wyjaśnia na czym poszczególne
uchybienie polegało, jak również przedstawia prawidłową wykładnię lub właściwe
zastosowanie danego uregulowania, a gdy chodzi o zarzuty procesowe – to również
zawiera uprawdopodobnienie tezy o istotnym wpływie uchybień na treść rozstrzyg-
nięcia. Zarzuty sformułowane mniej czy bardziej ogólnie w petitum kasacji powinny
przy tym znaleźć w jej uzasadnieniu odpowiednio skonkretyzowane rozwinięcie.
Tymczasem petitum przedmiotowej kasacji zawiera ogólnikowy zarzut naru-
szenia przepisu art. 32 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Ogólnikowość zarzutu pole-
ga na braku wskazania, o którą z trzech jednostek redakcyjnych tego przepisu cho-
dzi, a także na niewskazaniu przedmiotu zarzutu, a więc niewyjaśnieniu, czy Sąd
drugiej instancji błędnie zinterpretował lub niewłaściwie zastosował powołany prze-
pis. Jedynie z szerszego kontekstu uzasadnienia kasacji wynika, iż organ rentowy
uważa, że inwalidztwo wnioskodawczyni powstało dopiero od 1996 r., a nie od lutego
1986 r., wobec czego doszło do naruszenia art. 32 pkt 3 ustawy o zep przez niewłaś-
ciwe zastosowanie tego przepisu. Organ rentowy zdaje się jednak nie wiedzieć czy
nie rozumieć, że powstanie inwalidztwa wnioskodawczyni w lutym 1986 r. jest ustale-
niem faktycznym, poczynionymi przez Sąd Apelacyjny w oparciu o dowód z opinii
4
medycznej placówki naukowo-dydaktycznej, które to ustalenie może być skutecznie
kwestionowane tylko przez zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania o
prowadzeniu dowodów, a nie przez pryzmat zarzutu o niewłaściwym zastosowaniu
przepisu prawa materialnego o przesłankach warunkujących nabycie prawa do renty
inwalidzkiej. Można by wręcz powiedzieć, że jeśli Sąd na podstawie opinii lekarskiej
ustalił powstanie inwalidztwa wnioskodawczyni w lutym 1986 r. to obowiązany był
orzec o nabyciu przez nią prawa do renty inwalidzkiej.
Bezprzedmiotowe są zatem te wywody uzasadnienia kasacji, które zdają się
sugerować, że opinia lekarska z dnia 14 stycznia 1999 r. nie jest adekwatna do
ustawowego pojęcia inwalidztwa (w rozumieniu przepisów obowiązujących do dnia
31 sierpnia 1997 r.), a mimo to została przez Sąd drugiej instancji bezkrytycznie za-
akceptowana. Wywody te nie powołują jednak swej podstawy prawnej, a poza tym
nie usprawiedliwiają wcześniejszej bierności organu rentowego wobec treści tej opi-
nii. W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma
bowiem organ rentowy pozycję strony (art. 47711
§ 1 KPC) i powinien wykazywać
odpowiednią aktywność dowodową, rozumianą zarówno jako wskazywanie dowodów
lub ustosunkowywanie się do wniosków dowodowych drugiej strony lub dowodów
inicjowanych przez sąd z urzędu, a także wypowiadanie się co do treści przeprowa-
dzonych dowodów, pod rygorem specyficznie rozumianego „poniesienia negatyw-
nych skutków procesowych”, w tym zwłaszcza zmiany decyzji bądź oddalenia środ-
ków zaskarżenia.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
KPC orzekł
jak w sentencji.
========================================