Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 10 maja 2000 r.
II UKN 533/99
Celowość przekwalifikowania w rozumieniu art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy z
dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) występuje w przypadku niezdolności do wykony-
wania dotychczasowej pracy, wymagającej szczególnych predyspozycji zdro-
wotnych, przy zachowaniu zdolności do każdej innej pracy.
Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2000 r. sprawy z wniosku
Czesława I. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w C. o gór-
niczą rentę inwalidzką, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyj-
nego w Katowicach z dnia 25 marca 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 19 grudnia 1997 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w C. wstrzymał dalszą wypłatę renty górniczej wnioskodawcy Czesława I. wobec od-
zyskania zdolności do pracy.
Na skutek odwołania wnioskodawcy Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 23 kwietnia 1998 r. [...] zmienił za-
skarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do renty górniczej z tytułu częścio-
wej niezdolności do pracy na stałe. Ustalając na podstawie opinii biegłego lekarza
internisty z zakresu medycyny przemysłowej, że u wnioskodawcy nie zachodzi częś-
ciowa niezdolność do pracy, lecz jest on niezdolny do pracy w kopalni pod ziemią,
bardzo ciężkiej pracy fizycznej i pracy na wysokości, Sąd uznał, że wnioskodawca
jest niezdolny do pracy w rozumieniu art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
2
Utracił on bowiem zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Wnioskodawca posiada wykształcenie zawodowe górnicze, od początku pracował w
kopalni, a obecnie z uwagi na stan zdrowia nie może kontynuować zatrudnienia.
Po rozpoznaniu apelacji organu rentowego od tego wyroku Sąd Apelacyjny-
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 25 marca
1999 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok o tyle, że górniczą rentę inwalidzką z tytułu
częściowej niezdolności do pracy przyznał do dnia uprawomocnienia się wyroku, a
od dnia uprawomocnienia się wyroku na okres sześciu miesięcy przyznał rentę
szkoleniową. Sąd Apelacyjny przeprowadził dowód z opinii biegłego kardiologa, który
stwierdził, że z powodu nadciśnienia tętniczego i zespołu wypadania płatka zastawki
mitralnej wnioskodawca jest niezdolny do pracy pod ziemią, na wysokościach i przy
maszynach w ruchu stwarzających zagrożenie dla życia. Jednakże schorzenia te nie
spowodowały upośledzenia sprawności organizmu i wnioskodawca może wy-
konywać wszystkie inne prace. Rokowania odzyskania zdolności do pracy po prze-
kwalifikowaniu się uzasadniają przyznanie renty szkoleniowej na podstawie art. 34
ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r .o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i
ich rodzin.
Wyrok ten zaskarżył kasacją wnioskodawca i wskazując jako podstawę kasacji
naruszenie prawa materialnego - art. 23 ust. 3, art. 24 ust. 1 pkt 2 i art. 32 ustawy z
dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin wniósł
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w
Katowicach do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu kasacji podniesiono, że
przyjęcie przez Sąd Apelacyjny, iż wnioskodawca powinien przekwalifikować się do
innej pracy nie znajduje żadnego uzasadnienia. Trudno bowiem wymagać od osoby
w średnim wieku, posiadającej jedynie wykształcenie zawodowe, aby uzyskała kwa-
lifikacje, które pozwolą jej na wykonywanie pracy nie wymagającej specjalnego wy-
siłku fizycznego. Stanowisko to pozostaje w sprzeczności z art. 24 ust. 1 pkt 1 i 2
ustawy o z. e. p. nakazującym indywidualne ocenianie każdego przypadku. Ocena
taka wymaga wzięcia pod uwagę charakteru dotychczas wykonywanej pracy, pozio-
mu posiadanych kwalifikacji oraz rzeczywistych możliwości przekwalifikowania się,
która w przypadku wnioskodawcy obiektywnie nie istnieje. Orzeczenie narusza art.
23 ust. 3 ustawy o z. e. p., gdyż wnioskodawca utracił zdolność do pracy zgodnej z
poziomem posiadanych kwalifikacji.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona. Nie można mówić o naruszeniu przepisu art. 32
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich ro-
dzin określającego warunki, od spełnienia których uzależnione jest prawo do renty z
tytułu niezdolności do pracy, gdyż przepis ten został przez Sąd Apelacyjny prawi-
dłowo zastosowany. Sąd ten uznał, że wnioskodawca spełnił wszystkie warunki
wymagane tym przepisem, w tym także warunek niezdolności do pracy. Nie było
jedynie podstaw do przyznania renty stałej lub okresowej na zasadzie art. 34 ust. 1
lub 2, lecz zaistniały warunki do przyznania renty szkoleniowej na podstawie art. 34
ust. 3 ze względu na stwierdzoną przez biegłych lekarzy celowość przekwalifikowa-
nia zawodowego. Przyznając prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, nieza-
leżnie od tego, czy jest to renta stała, szkoleniowa czy okresowa, Sąd musiał uznać
za spełniony warunek niezdolności do pracy w rozumieniu art. 23 powołanej ustawy.
Przepisy art. 34 ust. 1, 2 i 3 odnoszą się bowiem do osoby, która spełniła warunki
określone w art. 32, a więc także warunek niezdolności do pracy. Wnioskodawca
został uznany za częściowo niezdolnego do pracy według definicji zawartej w art. 23
ust. 3, bowiem utracił on zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwali-
fikacji. Zarzut naruszenia tego przepisu jest więc niezrozumiały.
Uzasadnienie kasacji można rozumieć w ten sposób, że z naruszeniem prze-
pisu art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. orzeczono celowość prze-
kwalifikowania, nie biorąc pod uwagę takich cech indywidualnych jak wiek, poziom
wykształcenia, rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy. Zarzut ten nie jest
zasadny, gdyż wszystkie okoliczności wskazują na celowość przekwalifikowania
zawodowego. Z opinii biegłych wynika, że wnioskodawca jest niezdolny do wykony-
wania dotychczasowej pracy z uwagi na przeciwwskazania do pracy pod ziemią.
Aktualny stan zdrowia pozwala mu na wykonywanie każdej pracy fizycznej za wyjąt-
kiem pracy pod ziemią, pracy na wysokościach i pracy niebezpiecznej. Jest to istotna
zmiana w stosunku do stanu istniejącego w dacie przyznania prawa do renty w 1993
r., kiedy to wnioskodawca został uznany za niezdolnego do pracy wymagającej
wysiłku fizycznego, a mógł jedynie wykonywać pracę lekką, spokojną i w indy-
widualnym tempie. Wnioskodawca ma wykształcenie zawodowe, zatem posiadane
kwalifikacje pozwalają mu na wykonywanie pracy fizycznej. Wnioskodawca musi je-
dynie przyuczyć się do innej pracy, skoro stan zdrowia nie pozwala mu na wykony-
4
wanie pracy, w której nabrał doświadczenia. Zmiana charakteru pracy nie powinna
mu sprawiać większych trudności, gdyż będąc stosunkowo młody (urodzony 9 lutego
1966 r.) może przystosować się do innych warunków pracy. Nie można przyjąć, że
wnioskodawca nie jest w stanie zdobyć kwalifikacji do innej pracy oprócz pracy gór-
nika pod ziemią, wymagającej bardzo dobrego zdrowia i dużej sprawności fizycznej.
W przypadku wystąpienia niezdolności do wykonywania dotychczasowej
pracy, wymagającej szczególnych predyspozycji zdrowotnych, przy zachowaniu
zdolności do każdej innej pracy, istnieje celowość przekwalifikowania w rozumieniu
art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy o z. e. p.
Kasacja okazała się pozbawiona usprawiedliwionych podstaw i z tych przy-
czyn Sąd Najwyższy oddalił ją na mocy art. 39312
KPC.
========================================