Pełny tekst orzeczenia

Orzeczenie z dnia 11 maja 2000 r.
III SZ 2/00
Nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia
obowiązkom lub godności zawodu niezależnie od odpowiedzialności karnej.
Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Jacek Sobczak.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2000 r. sprawy z odwołania
Sławomira S. od orzeczenia Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli
przy Ministrze Edukacji Narodowej w Warszawie z dnia 14 stycznia 2000 r. [...] w
przedmiocie wydalenia z zawodu nauczycielskiego
u t r z y m a ł w mocy zaskarżone orzeczenie.
U z a s a d n i e n i e
Sławomir S. - nauczyciel wniósł odwołanie od orzeczenia Odwoławczej Komi-
sji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z dnia 14 stycz-
nia 2000 r. [...], którym utrzymane zostało w mocy orzeczenie Komisji Dyscyplinarnej
dla Nauczycieli przy Wojewodzie W. z dnia 8 października 1999 r. uznające skarżą-
cego winnym molestowania seksualnego poddanych jego opiece uczennic, czym
uchybił on godności zawodu nauczyciela oraz na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 4
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997
r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) wymierzając mu karę wydalenia z zawodu nauczycielskie-
go. W uzasadnieniu swego odwołania, powołując się na art. 77 ust. 5 Karty Nauczy-
ciela, skarżący podniósł, że: po pierwsze – wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupcy
[...] został on uznany winnym zarzucanych mu czynów i wymierzono mu karę pozba-
wienia wolności na okres dwóch lat, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na
okres czterech lat, karę grzywny oraz orzeczono zakaz wykonywania zawodu nau-
czyciela na okres trzech lat; po drugie – z akt sprawy karnej wynika przy tym, że za-
chowanie obwinionego nie było brutalne; po trzecie – niesłuszne są, zdaniem obwi-
2
nionego, ustalenia Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej, że „opinie biegłych psy-
chologa i psychiatry wskazują na to, że postawa i osobowość obwinionego nie daje
pełnej gwarancji, że czyny popełnione przez obwinionego nie powtórzą się w przy-
szłości”; po czwarte - Rzecznik Dyscyplinarny na rozprawie odwoławczej nie doma-
gał się wydalenia obwinionego z zawodu nauczycielskiego; oraz po piąte – w wy-
padku obniżenia kary obwiniony miałby możliwość podjęcia pracy w zakładach po-
prawczo-wychowawczych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Nauczyciele podlegają odpowie-
dzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub jego obo-
wiązkom niezależnie od odpowiedzialności karnej i w tym zakresie komisje dyscypli-
narne dla nauczycieli korzystają z autonomii także przy orzekaniu o stosowanych
karach dyscyplinarnych. W rozpoznawanej sprawie postępowanie dyscyplinarne
przeciwko skarżącemu prowadzone było niezależnie od prowadzonego przeciwko
niemu jako oskarżonemu z tytułu popełnienia tych samych czynów postępowania
karnego przed Sądem Rejonowym w Słupcy, w którym został on uznany winnym po-
pełnienia przestępstwa z art. 200 § 1 KK oraz z art. 13 § 1 KK w związku z art. 200 §
1 KK i w konsekwencji wyrokiem z dnia 5 października 1999 r. skazany na dwa lata
pozbawienia wolności z równoczesnym warunkowym zawieszeniem jej wykonania na
okres czterech lat, a ponadto na karę grzywny oraz na karę zakazu wykonywania
zawodu nauczyciela na okres trzech lat [...] - przy czym wobec braku stosownego
żądania oskarżonego i niezłożenia przez niego apelacji, wyrok ten uprawomocnił się i
nie zostało sporządzone jego pisemne uzasadnienie. Równocześnie, przed Komisją
Dyscyplinarną dla Nauczycieli przy Wojewodzie W. prowadzone było przeciwko Sła-
womirowi S., jako obwinionemu o te same czyny, postępowanie dyscyplinarne, które
zakończone zostało orzeczeniem z dnia 8 października 1999 r. [...] wymierzającym
mu karę wydalenia z zawodu nauczycielskiego (art. 76 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczycie-
la). Kara ta została następnie utrzymana w mocy orzeczeniem Odwoławczej Komisji
Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z dnia 14 stycznia
2000 r. [...], bowiem Komisja Dyscyplinarna: po pierwsze – „nie dała wiary zapewnie-
niom obwinionego, że działał nieświadomie i nie zdawał sobie sprawy z konsekwencji
własnego postępowania”, tym bardziej, że również prawomocnym wyrokiem Sądu
3
Rejonowego w Słupcy Sławomir S. uznany został winnym zarzucanych mu czynów
przestępnych z winy umyślnej; po drugie – wzięła ona pod uwagę to, iż obwiniony był
nie tylko nauczycielem, ale też od wielu lat sprawował funkcje dyrektora szkoły, a
pomimo to wobec powierzonych jego opiece uczennic dopuścił się popełnienia za-
rzucanych mu czynów naruszających godność uczennic i powodujących u nich po-
czucie lęku, wstydu i zagrożenia; po trzecie – wzięła pod uwagę również postawę i
oświadczenia obwinionego w toku postępowania dyscyplinarnego przed Komisjami
Dyscyplinarnymi obu instancji, a także treść włączonych na wniosek pełnomocnika
obwinionego do akt sprawy dyscyplinarnej, a sporządzonych na zlecenie Prokuratury
Rejonowej w S., dwóch opinii sądowych – „opinii sądowo-psychiatrycznej” oraz „opi-
nii sądowo-psychologicznej”, w której między innymi stwierdza się, że u obwinionego:
„obserwuje się u niego częściowe obniżenie dojrzałości społecznej i emocjonalnej.
Pomimo znajomości reguł życia społecznego nie zawsze dla badanego stanowią one
regulatory zachowania. Wykazuje obniżenie refleksyjności – skłonność do działań
impulsywnych, nieprzemyślanych, bez uwzględniania ich konsekwencji; obniżenie
funkcji przewidywania skutków podejmowanych działań. Kontrola emocjonalna jest
nieco obniżona – reakcje emocjonalne niewspółmiernie silne do sytuacji. Samoocena
nieadekwatna. Stwierdza się u niego cechy osobowości niedojrzałej”. Dlatego w
konkluzji Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna stanęła na stanowisku, że: po pierw-
sze – „nie znalazła istotnych okoliczności łagodzących, które mogłyby wpłynąć na
obniżenie wymierzonej kary”; a po wtóre – „że stworzenie możliwości pozostania ob-
winionego w zawodzie byłoby świadectwem nieuzasadnionej tolerancji ze strony
społeczności nauczycielskiej dla nieetycznych i naruszających prawo zachowań”. W
tej sytuacji, zmiana orzeczonej kary dyscyplinarnej wymagałaby zakwestionowania
przytoczonej w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia argumentacji, w tym także
sformułowanego w jego konkluzji, a mającego na uwadze dobro młodzieży powie-
rzonej opiece i wychowaniu nauczycieli, standardu wymagań stawianych przez spo-
łeczność zawodu nauczycielskiego osobom pragnącym wykonywać ten zawód. W
rozpoznawanej sprawie Sąd Najwyższy nie znalazł jednak podstaw dla uwzględnie-
nia odwołania.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 77 ust. 5
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. Nr 56,
poz. 357 ze zm. – w brzmieniu obowiązującym w dniu 14 stycznia 2000 r., tzn. w da-
cie wydania zaskarżonego orzeczenia Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nau-
4
czycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej) w związku z art. 13 pkt 5 ustawy z dnia
20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (jednolity tekst: Dz.U. Nr 13, poz. 48 ze
zm.) orzekł, jak w sentencji.
========================================