Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 25 maja 2000 r.
I PKN 651/99
Przejście pracownika do nowego pracodawcy na podstawie przepisów
ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy refor-
mujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm. - art. 52-54, art.
56, art. 57) nie powoduje zmiany rodzaju pracy.
Przewodniczący SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Walerian Sanetra (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2000 r. sprawy z powództwa
Marii F. przeciwko Starostwu Powiatowemu w J. o przywrócenie do pracy, na skutek
kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Przemyślu z dnia 23 czerwca 1999 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
W imieniu powódki Marii F. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu z dnia 23 czerwca
1999 r. [...], którym oddalono jej apelację od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy
w Jarosławiu z dnia 22 kwietnia 1999 r. [...].
Powódka domagała się uznania za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o
pracę z dnia 28 stycznia 1999 r. oraz zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania
od pozwanego Starostwa Powiatowego w J. Według niej z dniem 1 stycznia 1999 r.
w związku z reformą administracji publicznej stała się pracownikiem strony pozwanej
i została zatrudniona w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Sąd Pracy oddalił
jej powództwo o przywrócenie do pracy, ustalając, że powódka pracowała od 1 lipca
1990 r. w Wojewódzkim Zespole Pomocy Społecznej w P. i w związku z reformą ad-
2
ministracji publicznej od dnia 1 stycznia 1999 r. stała się pracownikiem Starostwa
Powiatowego w J. W dniu 28 stycznia 1999 r. otrzymała 3 miesięczne wypowiedze-
nie umowy o pracę, którego okres skrócono do jednego miesiąca, tj. do 28 lutego
1999 r. W dniu 22 grudnia 1998 r. Rada Powiatu J. podjęła uchwałę [...], która w pa-
ragrafie 69 stanowiła, że do jednostek organizacyjnych Powiatu należy Powiatowe
Centrum Pomocy Rodzinie. Centrum to na mocy uchwały [...] utworzono i nadano mu
statut w dniu 31 marca 1999 r. Maria F. będąc pracownikiem Starostwa Powiatowego
w J. nie miała określonego stanowiska pracy ani też pisemnego zakresu czynności,
podobnie jak pozostali pracownicy. Wykonywała czynności zlecone ustnie przez
Mieczysława K. oraz miała prowadzić sprawy bezdomnych, kombatantów itp. Sąd
Pracy przyjął, że roszczenie powódki nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż była ona
pracownikiem Starostwa Powiatowego w J. nie zaś Powiatowego Centrum Pomocy
Rodzinie, które było dopiero w fazie organizacji. Była jedną z osób, które otrzymały
wypowiedzenie na skutek redukcji etatów, a spowodowane to było tym, że na skutek
zmian w administracji publicznej „Starostwo Powiatowe zmuszone było przejąć
większą ilość pracowników niż posiadało na powyższy cel środków finansowych”.
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał, że apelacja powódki jest nie-
uzasadniona i jako taka podlega oddaleniu. Powódka zarzuca, że jej stanowisko i
zakres czynności zostały powierzone innej przyjętej na jej miejsce osobie. Powódka
jednakże z dniem 1 stycznia 1999 r. stała się pracownikiem Starostwa Powiatowego
w J., nie zaś Centrum Pomocy Rodzinie, które zostało utworzone dopiero 1 marca
1999 r., a więc już po (skróconym) okresie wypowiedzenia powódki, tj. po 28 lutego
1999 r. Powódka wykonując pracę nie posiadała określonego zakresu czynności, a
także stanowiska pracy, dlatego też nie można zgodzić się z jej zarzutem, że na jej
stanowisko „i jej zakres czynności” została przyjęta inna osoba. W piśmie wypowia-
dającym umowę o pracę z dnia 28 lutego 1999 r. jako przyczynę wypowiedzenia
podano reorganizację Starostwa oraz potrzebę redukcji etatów z uwagi na okolicz-
ność, że posiadane środki finansowe Starostwa nie wystarczają na zatrudnienie
wszystkich przejętych pracowników. W ocenie Sądu drugiej instancji, jak wykazało
postępowanie dowodowe i jak ustalił Sąd Pracy, powyższa przyczyna jest prawdziwa
i dodatkowo znajduje uzasadnienie w piśmie z dnia 18 stycznia 1999 r. skierowanym
do Starostów przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, które infor-
muje o możliwości refundowania kosztów zwolnień pracowników przejmowanych
przez Starostwo Powiatowe powyżej liczby pracowników wynikającej z otrzymanego
3
projektu wydatków, z którymi rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem nas-
tąpi w styczniu 1999 r.
W skardze kasacyjnej powódka zarzuciła, że zaskarżony nią wyrok narusza
art. 45 § 1 KP "poprzez przyjęcie, iż wypowiedzenie powódce umowy o pracę było w
świetle okoliczności faktycznych uzasadnione" oraz art. 10 ustawy z dnia 28 grudnia
1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990
r. Nr 4, poz. 19 ze zm.), "poprzez przyjęcie, iż przyczyny, określone w tym przepisie,
były wyłącznym powodem uzasadniającym rozwiązanie stosunku pracy z powódką".
Ponadto kasacja zarzuca naruszenie prawa procesowego (mające istotny wpływ na
wynik sprawy), " tj. art. 233 § 1 KPC oraz art. 328 § 2 KPC poprzez brak wszech-
stronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, a mianowicie
całkowite pominięcie okoliczności, iż do grupy zawodowej, w ramach której powódka
świadczyła pracę, a wykonującej zespół rodzajowo i wewnętrznie spójnych czynności
zawodowych, zatrudniono nowych pracowników, jak również poprzez brak wskaza-
nia dowodów, na których sąd oparł stanowisko zaprzeczające okoliczności, iż doszło
do zatrudnienia nowych pracowników".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty skargi kasacyjnej w części są uzasadnione i skutkiem tego została
ona uwzględniona. W wypowiedzeniu złożonym powódce jako przyczyny rozwiąza-
nia z nią stosunku pracy wskazano reorganizację Starostwa Powiatowego w J. oraz
brak środków finansowych na zatrudnienie wszystkich przejętych przez to Starostwo
pracowników. Wbrew twierdzeniu przyjętemu przez Sąd drugiej instancji -który uznał,
że wykazało to postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd Pracy - w rozs-
trzyganej sprawie brak jest podstaw do stwierdzenia, że powódka nie mogła być
nadal zatrudniona przez stronę pozwaną z uwagi na reorganizację Starostwa. W
szczególności ustalenia faktyczne poczynione w sprawie nie dają podstaw do przyję-
cia, że nie mogła ona być zatrudniona w utworzonym Centrum Pomocy Rodzinie.
Dokonywane przekształcenia organizacyjne, aczkolwiek mogą stanowić powód roz-
wiązania stosunku pracy z konkretnym pracownikiem, to jednak nie powinny być
traktowane jako dobra okazja i pretekst do zastępowania dotychczasowych pracow-
ników pracownikami nowymi bez merytorycznego uzasadnienia, a w każdym razie
4
bez zbadania, czy takie uzasadnienie w konkretnym przypadku istnieje. Wprawdzie
uchwała o utworzeniu i nadaniu statutu Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie w
J., w którym powódka mogła zostać zatrudniona, podjęta została 31 marca 1999 r., a
więc już po rozwiązaniu z nią stosunku pracy, ale to, że takie Centrum ma powstać,
wynikało z wcześniej uchwalonego Statutu Powiatu J. (uchwalonego 22 grudnia 1998
r.), uchwała o utworzeniu Centrum weszła w życie od 1 stycznia 1999 r., zaś między
datą rozwiązania umowy o pracę z powódką a podjęciem uchwały o utworzeniu
Centrum upłynęło niewiele czasu (miesiąc). Skoro sprawa utworzenia Centrum Po-
mocy Rodzinie została przesądzona w Statucie Powiatu, a powódka mogła być w
nim zatrudniona, gdyż zgodne było to z charakterem jej pracy w poprzednim miejscu
zatrudnienia, to trudno przyjąć, że reorganizacja Starostwa Powiatowego uzasad-
niała wypowiedzenie jej umowy o pracę (uniemożliwiała jej dalsze zatrudnienie). Sąd
drugiej instancji akcentuje, że powódka stała się pracownikiem Starostwa Powiato-
wego a nie Centrum Pomocy Rodzinie. Z zawiadomienia jakie otrzymała wynika
wszakże, że stała się ona pracownikiem tego Starostwa na podstawie art. 57 ust. 2
ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzająca ustawy reformujące
administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872) oraz, że "uprawnienia pracownicze
wynikające z aktu, na podstawie którego powstał jej stosunek pracy przed dniem
1.01.1999 r., zachowuje na warunkach określonych w art. 58 ust. 4 wymienionej
wyżej ustawy". Oznacza to w szczególności, że dokonana zmiana jej stosunku pracy
(zmiana pracodawcy i miejsca pracy) nie obejmuje rodzaju wcześniej wykonywanej
pracy. Stąd też w ocenie istnienia uzasadnienia dla wypowiedzenia jej umowy o
pracę punktem odniesienia powinno być to, czy po przejściu do Starostwa Powia-
towego istniały możliwości dalszego jej zatrudnienia zgodnie z rodzajem pracy wcze-
śniej przez nią wykonywanej, nie zaś to czy i kiedy powstało Centrum Pomocy Ro-
dzinie i czy powódka wykonywała czynności pozostające w związku z jego utworze-
niem. Z ustaleń faktycznych stanowiących podstawę wyroku Sądu drugiej instancji
nie wynika, iż względy natury organizacyjnej stały na przeszkodzie powierzenia po-
wódce pracy w tym Centrum bądź też w innej jednostce organizacyjnej, w której mo-
głaby wykonywać ona pracę zgodnie z jej rodzajem uzgodnionym jeszcze w po-
przednim miejscu pracy. Według Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych "powódka
wykonując pracę nie posiadała określonego zakresu czynności jak też stanowiska
pracy dlatego też nie można zgodzić się z zarzutem powódki, że na jej stanowisko i
jej zakres czynności została przyjęta inna osoba". Sąd ten w tym wypadku bezpods-
5
tawnie minimalizuje znaczenie zatrudnienia innej osoby na stanowisku pracy, na któ-
rym - według jej oceny - zatrudniona była powódka. Istotne jest bowiem to, czy za-
trudnienie innej osoby ogranicza bądź wyklucza możliwość wykonywania pracy tego
rodzaju, która stanowi element treści łączącego strony stosunku pracy, nie zaś to w
jakiej konkretnie komórce organizacyjnej praca ta jest czy też może być wykony-
wana, a w każdym razie zapatrywanie takie należy zaakceptować w tych szczegól-
nych przypadkach, w których dochodzi do tak głębokich przekształceń organizacyj-
nych jak będące następstwem ostatniej reformy administracji publicznej. Ponieważ w
następstwie tej reformy doszło między innymi do konieczności tworzenia w szerokim
zakresie nowych komórek (jednostek) organizacyjnych, przy ocenie zasadności wy-
powiedzenia umowy o pracę nie można zbytniej wagi przywiązywać do tego, w jakiej
konkretnie komórce organizacyjnej pracownik jest zatrudniony w chwili przejścia do
nowego pracodawcy ("samorządowego"), lecz za zasadniczy punkt odniesienia tej
oceny należy uważać rodzaj pracy, do której pracownik jest zobowiązany zgodnie z
umową (stosunkiem pracy). Nie można tym samym zgodzić się ze stanowiskiem - do
którego w istocie prowadzi pogląd przyjęty przez Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych - że dla oceny zasadności wypowiedzenia umowy o pracę bez znaczenia jest
to, że zatrudnienie nowego (nowych) pracownika prowadzi do wykluczenia możli-
wości wykonywania pracy zgodnie z uzgodnionym jej rodzajem przez pracownika
zwalnianego. Konieczne jest więc zbadanie, czy pozbawienie w takiej sytuacji pracy
danego pracownika, w następstwie zatrudnienia innego pracownika, w konkretnym
przypadku może być uznane za merytorycznie uzasadnione, czego jednakże Sąd
drugiej instancji nie uczynił. Istotne jest w związku z tym ustalenie, jaki zakres zadań
(czynności) mieścił się w rodzaju pracy stanowiącym element łączącej powódkę
umowy z poprzednim i nowym pracodawcą. Ponadto na uwadze należy tu mieć, że w
analizie przyczyn wypowiedzenia powódce umowy o pracę nie można wychodzić
poza to, co znalazło wyraz w oświadczeniu woli skierowanym do niej przez jej praco-
dawcę samorządowego (art. 30 § 4 KP).
Z ustaleń dokonanych przez Sąd Pracy i zaakceptowanych przez Sąd drugiej
instancji wynika, że w Starostwie (w Centrum Pomocy Rodzinie) zatrudniane były
nowe osoby. Stawia to pod znakiem zapytania twierdzenie strony pozwanej, że przy-
czyną wypowiedzenia umowy o pracę powódce był brak środków finansowych. Przy-
czyna taka choć może stanowić podstawę wypowiedzenia umowy o pracę, wymaga
jednakże skonkretyzowania i odniesienia do oznaczonego pracownika lub pracowni-
6
ków, zwłaszcza w tych przypadkach, gdy pracodawca zwalniając jednych przyjmuje
nowych pracowników, a w szczególności zaś wtedy, gdy dotyczy to zatrudnienia no-
wych pracowników do wykonywania prac mieszczących się w uzgodnionym rodzaju
pracy pracownika (pracowników) zwalnianego. Trudno przyjmować w takim wypad-
ku, że jest to przyczyna rzeczywista, skoro nie brakuje środków finansowych na za-
trudnienie nowych pracowników. W ogólności zaś należy stwierdzić, że w świetle
ustaleń faktycznych przyjętych przez Sąd drugiej instancji oraz przy przyjęciu przed-
stawionego tu sposobu rozumienia uzasadnienia wypowiedzenia umowy o pracę w
kontekście wskazania przez pracodawcę takich przyczyn jak "reorganizacja" i "brak
środków finansowych", zaskarżony kasacją wyrok należy uznać za kolidujący z art.
45 § 1 KP.
Z powyżej wskazanych powodów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39313
§ 1
KPC, orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================