Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 sierpnia 2000 r.
II UKN 669/99
Przy oznaczeniu czasu trwania umowy zlecenia przez wskazanie daty
kalendarzowej jej zakończenia nie ma zastosowania art. 111 § 2 KC.
Przewodniczący SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Józef Iwulski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2000 r. sprawy z wniosku
Przedsiębiorstwa Obsługi Budownictwa „P.” Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w A. o zapłatę
składki, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymsto-
ku z dnia 17 września 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 17 września 1999 r. [...] Sąd Apelacyjny w Białymstoku odda-
lił apelację Przedsiębiorstwa Obsługi Budownictwa "P." Spółka z o.o. w S. od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 31
marca 1999 r. [...] w sprawie o zapłatę składki.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w A. decyzją z dnia 23 lutego 1998
r. zobowiązał Przedsiębiorstwo Obsługi Budownictwa "P." do zapłacenia kwoty 6 477
zł tytułem nieopłaconej składki na ubezpieczenie społeczne od wynagrodzenia wy-
płaconego Darii B. z tytułu umowy zlecenia zawartej na okres 15 dni.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyro-
kiem z dnia 31 marca 1999 r. oddalił odwołanie Spółki "P.". Sąd podniósł, iż w dniu 17
lipca 1997 r. zawarto umowę zlecenia między Darią B. a Spółką "P." na okres do 31
lipca 1997 r. za wynagrodzeniem 15 000 zł. Zdaniem Sądu, umowa łączyła strony 15
dni. W związku z tym, że obciążenie Spółki "P." składką ubezpieczeniową jest uza-
sadnione w świetle przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonują-
2
cych pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, Daria B. nie może
skorzystać z wyłączenia z ubezpieczenia społecznego jako osoba współpracująca,
gdyż umowa o współpracę została zawarta na okres krótszy niż 6 miesięcy, jak rów-
nież nie posiadając statusu studenta w momencie zawarcia umowy zlecenia, też nie
podlega wyłączeniu z ubezpieczenia.
Sąd drugiej instancji stwierdził, że sporna jest okoliczność czy umowa zlecenia
zawarta w dniu 17 lipca 1997 r. na okres do 31 lipca 1997 r. trwała 14 czy 15 dni.
Umowa zlecenia między stronami niewątpliwie została zawarta w dniu 17 lipca 1997
r. Strony w umowie wprawdzie nie zaznaczyły wyraźnie dnia rozpoczęcia jej wykona-
nia, to jednak brak jest podstaw do przyjęcia, że rozpoczęcie to miało nastąpić w dniu
18 lipca 1997 r., a umowa miała trwać "od czwartku do czwartku". Dzień zawarcia
umowy był jednocześnie dniem rozpoczęcia jej wykonywania. Do obliczenia czasu
trwania umowy zlecenia nie mają zastosowania przepisy art. 110 i 111 KC.
Od wyroku tego wniosła kasację Spółka "P.". Zarzuciła naruszenie prawa ma-
terialnego, tj. art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecz-
nym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia
(jednolity tekst: Dz.U. z 1995 r. Nr 65, poz. 333 ze zm.) oraz art. 110 i 111 Kodeksu
cywilnego. W uzasadnieniu kasacji podniesiono, że z mocy art. 1 ust. 1 ustawy z dnia
19 grudnia 1975 r. obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym były objęte w 1997 r.
osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej na okres
co najmniej 15 dni. Sposób obliczania okresów trwania umów zlecenia regulują prze-
pisy Kodeksu cywilnego. Przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. nie zawierają
odrębnych sposobów obliczania terminów. Termin oznaczony w dniach kończy się z
upływem ostatniego dnia, przy czym nie wlicza się dnia, w którym nastąpiło zdarze-
nie stanowiące początek terminu. W sprawie została zawarta umowa zlecenia 17
lipca 1997 r. na okres 14 dni. Okres ten upłynął 31 lipca 1997 r. o północy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r., w brzmieniu mającym
zastosowanie w sprawie, obowiązkowe ubezpieczenie społeczne obejmuje osoby
wykonujące odpłatnie pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej na okres co naj-
mniej 15 dni. Decydująca jest więc treść umowy i okres na jaki ją zawarto, a nie
okres faktycznego wykonywania pracy. Jeżeli więc umowę zlecenia zawarto na okres
3
15 dni, to zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniu społecznemu (należało opłacić
składkę). Naruszenie tego przepisu było więc możliwe tylko wtedy, gdyby przyjąć, że
umowa zlecenia została zawarta na okres krótszy niż 15 dni. Decydująca jest więc
ocena na jaki okres zawarto umowę, a w szczególności czy dzień 17 lipca 1997 r.
należy zaliczyć do czasu trwania umowy. W tym zakresie należy ocenić możliwość
zastosowania art. 111 § 2 KC (o to w istocie chodzi), według którego jeżeli począt-
kiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy
obliczaniu terminu dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Sąd drugiej instancji stwier-
dził, że przepis ten nie miał zastosowania, ale nie wyjaśnił dlaczego. Pogląd ten jest
jednak prawidłowy. Wyróżniamy bowiem dwa pojęcia, tj. termin i okres. Czas można
oznaczyć za pomocą pewnego określonego terminu, przez który rozumie się dzień
lub chwilę, np. tak jak w sprawie dzień 31 lipca 1997 r. Można czas trwania umowy
określić przez wskazanie okresu w dniach, tygodniach, miesiącach, np. 14 dni.
Zgodnie z art. 111 § 1 KC termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostat-
niego dnia. Do takiej sytuacji ma zastosowanie art. 111 § 2 KC. Gdyby więc strony
tak określiły czas trwania umowy zlecenia, to nie liczyłoby się pierwszego dnia (dnia,
w którym zawarto umowę). Jednakże czas trwania umowy nie został określony przez
wskazanie okresu (ilości dni), lecz przez wskazanie terminu zakończenia trwania
umowy (daty kalendarzowej). Do takiej sytuacji w ogóle nie ma zastosowania art. 111
KC. Przy takim oznaczeniu czasu trwania umowy należy bowiem stosować art. 116 §
2 KC. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli skutki czynności prawnej mają ustać w ozna-
czonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym, czyli
art. 89 i następne KC. Z tych przepisów nie wynika natomiast aby pierwszy dzień,
czyli dzień zawarcia umowy nie był wliczany do czasu jej trwania. Zresztą w kasacji
nie postawiono zarzutu naruszenia art. 116 § 2 KC, a więc Sąd Najwyższy nie może
rozważać prawidłowości jego zastosowania, będąc związany granicami kasacji (art.
39311
KPC). Tym samym należało dojść do wniosku, że zarzut kasacji naruszenia art.
111 § 2 KC (zastosowanie art. 110 KC nie miało znaczenia) był nieusprawiedliwiony,
gdyż Sąd drugiej instancji słusznie odmówił stosowania tego przepisu, a tym samym
nie naruszył też art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r.
Z tych względów kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 39312
KPC.
========================================