Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 29 września 2000 r.
II UKN 746/99
Sąd, który zamiast udzielić stronie wskazówek co do potrzeby zgłoszenia
dowodu z opinii biegłych lekarzy przeprowadził ten dowód z urzędu, nie naru-
sza art. 5 KPC.
Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Roman Kuczyński, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 września 2000 r. sprawy z wniosku
Heleny S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w P. o rentę
inwalidy wojennego, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyj-
nego w Rzeszowie z dnia 20 maja 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Wnioskodawczyni Helena S. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziału w P. z dnia 23 września 1998 r. odmawiającej przyznania jej
prawa do renty w związku z deportacją do ZSRR.
Wyrokiem z dnia 3 marca 1999 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Przemyślu oddalił odwołanie. Sąd ustalił, że wnioskodawczyni prze-
bywała na deportacji na Syberii do 6 roku życia (w latach 1941 - 1946). Obecnie
wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy z powodu choroby zwyrodnie-
niowej kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego z dyskopatią i przewlekłym zespołem bó-
lowym oraz z powodu zaćmy początkowej obu oczu. Biegli lekarze neurolog i okulista
stwierdzili, że proces zwyrodnieniowy adekwatny do wieku i zaćma starcza nie pozo-
stają w związku z pobytem wnioskodawczyni na deportacji w okresie dzieciństwa.
Sąd podzielił opinie biegłych i na ich podstawie uznał, że nie został spełniony waru-
nek określony w art. 12 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz nie-
2
których osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (jedno-
lity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 142, poz. 950 ze zm.).
Apelacja wnioskodawczyni od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 20 maja
1999 r. [...]. Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu pierwszej
instancji i podzielił jego pogląd prawny.
Wyrok ten zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i wskazując jako podstawę
kasacji naruszenie przepisów postępowania (art. 5 KPC, 208 § 1 pkt 3 i 4 KPC i 382
KPC) wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku
Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Przemyślu do
ponownego rozpoznania. Naruszenie powołanych przepisów postępowania polega
na tym, że Sąd nie przeprowadził dowodu z przesłuchania zgłoszonych przez wnios-
kodawczynię świadków i nie przesłuchał biegłych na rozprawie uniemożliwiając
wnioskodawczyni zadawanie pytań.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie zachodzi zarzucane w kasacji naruszenie przepisów postępowania. Zarzut
naruszenia przepisu art. 5 KPC nie został w kasacji uzasadniony. Podniesiono jedy-
nie, że wnioskodawczyni występowała bez adwokata i radcy prawnego. Zgodnie z
tym przepisem sąd powinien w takim przypadku udzielić stronie wskazówek co do
czynności procesowych oraz pouczać ją o skutkach prawnych tych czynności i skut-
kach zaniedbań. W kasacji nie wymienia się czynności procesowych, które mogłyby
być dokonane przez wnioskodawczynię i które wymagały wskazówek Sądu. Nie
można dopatrzyć się naruszenia tego przepisu w sytuacji, gdy Sąd pierwszej instan-
cji zamiast udzielić wnioskodawczyni wskazówek co do potrzeby przeprowadzenia
dowodu z opinii biegłych lekarzy przeprowadził ten dowód z urzędu.
Wskazany w kasacji jako naruszony przepis art. 208 § 1 KPC reguluje zasady
wydawania przez przewodniczącego zarządzeń przed pierwszą rozprawą, dotyczą-
cych między innymi wzywania świadków i biegłych. Ewentualne wady zarządzenia
przewodniczącego z reguły nie mogą mieć wpływu na rozstrzygnięcie. Są to bowiem
zarządzenia wstępne, natomiast postanowienia dowodowe i przeprowadzenie dowo-
dów leżą w gestii sądu orzekającego. Zarzut naruszenia przepisu art. 208 § 1 KPC
nie jest usprawiedliwioną podstawą kasacji określoną w art. 3931
pkt 2 KPC, zgodnie
3
z którym podstawą kasacyjną może być tylko takie uchybienie przepisów postępo-
wania, które mogło mieć istotny wpływ na wynika sprawy. W kasacji nie wskazano
uchybienia przepisów regulujących postępowanie dowodowe.
Przepis art. 382 KPC stanowi, że sąd drugiej instancji orzeka na podstawie
materiału zebranego w postępowaniu pierwszej instancji oraz w postępowaniu apela-
cyjnym. W tej sprawie Sąd Apelacyjny nie przeprowadzał postępowania dowodowe-
go słusznie uznając, że Sąd pierwszej instancji zebrał wystarczający dla rozstrzyg-
nięcia sprawy materiał dowodowy. Podstawą prawną żądania wnioskodawczyni jest
przepis art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz
niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.
Przepis ten stanowi, że świadczenia przysługują osobom, które zostały zaliczone do
jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa pozostającego w związku z pobytem
między innymi na deportacji w ZSRR. Zgodnie z art. 12 ust. 3 tej ustawy za inwa-
lidztwo pozostające w związku z takim pobytem uważa się inwalidztwo będące na-
stępstwem zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób powstałych w związku z
tym pobytem. Przedmiotem postępowania dowodowego było ustalenie, czy warunki
określone tymi przepisami zostały spełnione. Fakt pobytu wnioskodawczyni na de-
portacji Sąd uznał za udowodniony przyjmując za prawdziwe twierdzenia wniosko-
dawczyni i nie było potrzeby prowadzenia na te okoliczności dowodów z zeznań
świadków. Został także wykazany fakt aktualnej niezdolności do pracy. Brak jest
natomiast związku przyczynowego między aktualną niezdolnością do pracy spowo-
dowaną zmianami wynikającymi ze starzenia się organizmu a obrażeniami lub cho-
robami odniesionym przez wnioskodawczynię w związku z deportacją. Sama wnio-
skodawczyni nie wskazuje obrażeń lub chorób doznanych w związku z pobytem na
Syberii, które w następstwie rozwoju zmian chorobowych doprowadziły do obecnej
niezdolności do pracy. Nie może zatem skutecznie powoływać się na to, że istotne
dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności zostały pominięte.
Z tych przyczyn wobec braku usprawiedliwionych podstaw kasacyjnych Sąd
Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312
KPC oddalił kasację.
========================================