Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 6 października 2000 r.
II UKN 10/00
Do nabycia prawa do renty na podstawie art. 444 § 2 KC nie wystarczy
wykazanie uszczerbku na zdrowiu, lecz wymagane jest udowodnienie zwięk-
szonych potrzeb poszkodowanego.
Przewodniczący SSN Maria Tyszel, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Stefania Szymańska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 października 2000 r. sprawy z po-
wództwa Jana M. przeciwko 1) Miejskiej Energetyce Cieplnej Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w K., 2) Miejskiej Energetyce Cieplnej Spółce z ograniczoną od-
powiedzialnością w Ś., 3) Zakładowi Energetyki Cieplnej w D.P., 4) Urzędowi Miasta i
Gminy w D.P. o rentę uzupełniającą, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu
Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 października 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Powód Jan M. w pozwie z dnia 25 sierpnia 1997 r. wnosił o zasądzenie soli-
darnie od pozwanych Miejskiej Energetyki Cieplnej Spółki z o.o. w K., Miejskiej Ener-
getyki Cieplnej Spółki z o.o. w Ś., Zakładu Energetyki Cieplnej w D.P. i Urzędu Mia-
sta i Gminy w D.P. renty wyrównawczej w kwocie 500 zł miesięcznie z tytułu utraty
możliwości zarobkowych w wyniku wypadku przy pracy w zakładzie pracy, którego
następcami prawnymi są pozwani. W toku procesu w dniu 18 marca 1999 r. powód
zgłosił nowe żądanie zasądzenia renty wyrównawczej w kwocie 500 zł miesięcznie z
tytułu zwiększenia jego potrzeb.
Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa podnosząc między innymi zarzut
przedawnienia roszczeń powoda.
Wyrokiem z dnia 30 czerwca 1999 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Koszalinie oddalił powództwo. Sąd ustalił, że powód będąc pra-
2
cownikiem Rejonu Ciepłowniczego [...] w D.P. w dniu 1 października 1987 r. uległ
wypadkowi przy pracy, którego skutkiem było wyrwanie barku ręki prawej, prowadzą-
ce do całkowitej amputacji tej kończyny. Powód jest całkowicie niezdolny do pracy od
dnia wypadku, z tym, że od trzech lat pojawiła się nowa jednostka chorobowa zwią-
zana z wypadkiem – zaburzenia adaptacyjne o obrazie przedłużonej reakcji depre-
syjnej. Za zobowiązania zakładu pracy powoda odpowiadają Gmina D.P. i Zakład
Energetyki Cieplnej w D.P. Roszczenie powoda o rentę wyrównawcza z tytułu utraty
możliwości zarobkowych uległo przedawnieniu na podstawie art. 442 § 1 KC. Został
bowiem przekroczony określony tym przepisem trzyletni termin przedawnienia liczo-
ny od dnia 1 stycznia 1990 r., od której to daty wobec skreślenia art. 40 ustawy z
dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób za-
wodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30. poz. 144 ze zm.) zaczął biec termin
przedawnienia. Nie jest zdaniem Sądu przedawnione roszczenie związane z nową
jednostką chorobową, jaką są zaburzenia adaptacyjne. Jednak choroba ta nie uza-
sadnia roszczenia o rentę wyrównawczą, gdyż nie wpłynęła ujemnie na sytuację ży-
ciową powoda. Żądanie z tego tytułu nie znajduje uzasadnienia w treści art. 444 § 2
KC.
Apelacja powoda od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyj-
nego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 12 października
1999 r. [...]. Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu pierwszej instancji, że roszczenie
z tytułu utraty możliwości zarobkowych uległo przedawnieniu z mocy art. 442 § 1
KPC, ponieważ upłynął trzyletni termin od dowiedzenia się o szkodzie i osobie zobo-
wiązanej do jej naprawienia. Roszczenie oparte na szkodzie powstałej z powodu
zwiększenia potrzeb może nie być przedawnione, jeżeli świadomość tej szkody po-
wstała później niż świadomość o utracie możliwości zarobkowych. Jednakże posz-
kodowany musi wykazać swoje zwiększone potrzeby i je udowodnić. W niniejszej
sprawie powód nie wykazał żadnych okoliczności faktycznych, z których wynikają
zwiększone potrzeby ani nie powołał stosownych dowodów. Nawet wynikający z tre-
ści art. 4771
KPC obowiązek sądu prowadzenia dowodów z urzędu odnosi się do
okoliczności wskazanych przez stronę, a powód nie wskazał takich okoliczności.
Wyrok ten zaskarżył kasacją powód i wskazując jako podstawy kasacji naru-
szenie przepisów postępowania (art. 238 § 2 KPC i 477 KPC) oraz naruszenie prawa
materialnego (przez niewłaściwe zastosowanie art. 444 § 2 KC) wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i prze-
3
kazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Koszalinie do ponownego rozpoznania
ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie w całości żądania
powoda. Naruszenie przepisu art. 238 § 2 KPC polega na tym, że Sąd Apelacyjny
nie ustosunkował się do zarzutu apelacyjnego pominięcia przez Sąd pierwszej ins-
tancji rozważań co do zasadności roszczeń zgłoszonych na rozprawie w dniu 18
marca 1999 r. Przepis art. 477 KPC został naruszony przez przyjęcie, że Sąd miał
prawo nie orzec w wyroku o żądaniach powoda w sytuacji, gdy wszystkie okoliczno-
ści faktyczne – amputacja ręki i zmiany w stanie psychicznym powoda - były Sądowi
znane. Naruszenie prawa materialnego (art. 444 § 2 KC) polega na nietrafnym przy-
jęciu, że zebrany materiał dowodowy nie daje podstaw faktycznych do rozstrzygnię-
cia o zasadności żądania pozwu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Prawidłowe przytoczenie podstaw kasacyjnych powinno wskazywać przepis,
który skarżący uważa za naruszony i uzasadnienie tego naruszenia (art. 3933
KPC),
przy czym jeżeli podstawą kasacji jest naruszenie przepisów postępowania, uzasad-
nienie naruszenia konkretnego przepisu powinno wskazywać w jaki sposób mogło
ono wpłynąć na wynik sprawy (art. 3931
pkt 2 KPC). Powód wskazuje jako naruszony
przepis art. 238 § 2 KPC , który określa wymogi protokołu z postępowania dowodo-
wego prowadzonego poza sądem orzekającym. Z treści uzasadnienia kasacji, które
w żaden sposób nie nawiązuje do tego przepisu, można przypuszczać, że przepis
ten został przytoczony w wyniku pomyłki. Być może nastąpił błąd maszynowy i skar-
żącemu chodzi o przepis art. 328 § 2 KPC, który określa wymogi, jakim powinno
odpowiadać uzasadnienie wyroku. Zarzut wadliwości uzasadnienia wyroku jest bez-
podstawny pomijając nawet fakt, że w kasacji w żaden sposób nie wskazano, aby
ewentualne wady uzasadnienia miały wpływ na wynik sprawy. Nie jest bowiem
prawdą, że uzasadnienie nie zawiera ustosunkowania się do zarzutu apelacyjnego
dotyczącego braku rozpoznania zgłoszonych w toku procesu roszczeń. Sąd Apela-
cyjny stwierdził wyraźnie, że roszczenia te podlegają oddaleniu wobec braku okolicz-
ności faktycznych uzasadniających te roszczenia. Jest to całkowicie wystarczające
umotywowanie oddalenia apelacji w tym zakresie w sytuacji, gdy powód ani w postę-
powaniu przed Sądem pierwszej instancji ani w postępowaniu apelacyjnym nie wy-
4
mienił żadnych dodatkowych potrzeb powstałych w związku z pogorszeniem się jego
stanu zdrowia.
Przepis art. 477 KPC, wskazany w kasacji jako naruszony, został prawdopo-
dobnie także przytoczony przez pomyłkę, gdyż dotyczy on działania sądu z urzędu w
sytuacjach określonych w art. 194 § 1 i 3 KPC. Z uzasadnienia kasacji wynika zarzut
zaniechania działania z urzędu w zakresie postępowania dowodowego co do zna-
nych sądowi okoliczności dotyczących stanu zdrowia powoda. Wobec takiej treści
uzasadnienia nie można mówić o naruszeniu przepisu art. 477 KPC. Uzasadnienie to
dotyczy raczej drugiej podstawy kasacji to jest naruszenia przepisu art. 444 § 2 KC,
skoro powołuje się ono na okoliczności znane sądowi, a zatem nie wymagające dal-
szego postępowania dowodowego.
Zarzut ten oparty jest na stwierdzeniu, że okoliczności dotyczące zmian cho-
robowych powoda będących następstwem wypadku przy pracy uzasadniają zasto-
sowanie art. 444 § 2 KC. Zarzut jest bezpodstawny, ponieważ powołany przepis
uzależnia przyznanie renty od utraty zdolności do pracy zarobkowej lub zwiększenia
potrzeb poszkodowanego. Na podstawie rodzaju zmian chorobowych można stwier-
dzić utratę zdolności do pracy lecz roszczenie z tego tytułu nie mogło zostać
uwzględnione wobec upływu terminu przedawnienia. Natomiast istnienie zmian cho-
robowych samo w sobie nie przesądza o zwiększeniu potrzeb. Do przyznania na
podstawie art. 444 § 2 KC renty z tytułu zwiększenia potrzeb poszkodowanego w
wyniku wypadku przy pracy pracownika nie wystarczy wykazanie uszczerbku na
zdrowiu lecz wymagane jest wskazanie i udowodnienie zwiększonych potrzeb. Sta-
nowisko Sądu Apelacyjnego w tej kwestii należy uznać za słuszne.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312
KPC oddalił ka-
sację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.
========================================