Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 9 listopada 2000 r., II CKN 1385/00
Nieprzedstawienie w kasacji okoliczności uzasadniających jej
rozpoznanie (art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c.) powoduje odrzucenie kasacji bez
wzywania do uzupełnienia tego braku.
Przewodniczący: Prezes SN Tadeusz Ereciński
Sędziowie: SN Jacek Gudowski (sprawozdawca), Antoni Górski
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2000 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z wniosku Krystyny S. z udziałem Bożeny B.-P., Cecylii J.,
Agnieszki W., Aleksandry M., Zbigniewa B., Grzegorza Sz., Mariusza S. o
uzupełnienie postanowienia, na skutek kasacji wnioskodawczyni od postanowienia
Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 6 lipca 2000 r.,
postanowił odrzucić kasację.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 6 lipca 2000 r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił apelację
wnioskodawczyni Krystyny S. od postanowienia Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia
25 kwietnia 2000 r., uzupełniającego postanowienie tego Sądu z dnia 22 czerwca
1998 r., stwierdzającego nabycie spadku po Annie B., przez orzeczenie o
dziedziczeniu wchodzącego skład spadku gospodarstwa rolnego.
Wnioskodawczyni wniosła kasację od postanowienia Sądu Okręgowego, w
której – wnosząc o uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania – podniosła zarzut naruszenia art. 160 § 3 k.c. w związku
z § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1964 r. w sprawie
przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich
nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (jedn. tekst: Dz.U. z 1983 r.
Nr 19, poz. 86) i art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 22 listopada 1973 r. o
zagospodarowaniu lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa (Dz.U. Nr
48, poz. 283).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy stwierdzić, że skoro postanowienie Sądu Okręgowego
zaskarżone przez wnioskodawczynię kasacją zostało wydane w dniu 6 lipca
2000 r., to do postępowania kasacyjnego – także do złożenia i, ewentualnie,
rozpoznania kasacji – mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania
cywilnego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy –
Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze
zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy
o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 48, poz. 554), która weszła w życie z
dniem 1 lipca 2000 r. (por. też art. 5 ust. 2 i art. 6 tej ustawy).
Spośród wielu zmian dokonanych wymienioną ustawą w zakresie środków
odwoławczych, a zwłaszcza w przepisach rozdziału 11
, na plan pierwszy – obok
nowego unormowania dopuszczalności kasacji – wysuwa się wprowadzenie
wstępnego badania kasacji, podejmowanego przez Sąd Najwyższy przed jej
rozpoznaniem. Istotą tej instytucji jest upoważnienie Sądu Najwyższego do odmowy
przyjęcia kasacji do rozpoznania, gdy jej wstępne badanie, dokonywane po
skutecznym wniesieniu kasacji, daje podstawy do stwierdzenia, że nie zachodzą
okoliczności uzasadniające wyrokowanie w sprawie przez najwyższą instancję
sądową.
Zgodnie z art. 393 § 1 k.p.c. w nowym brzmieniu, Sąd Najwyższy, z
zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w § 2, może odmówić przyjęcia kasacji do
rozpoznania, jeżeli w sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne, nie istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów albo gdy kasacja jest oczywiście
bezzasadna. Tym samym ustawodawca wzmocnił – dominujący w kasacji –
pierwiastek interesu publicznego, przyświecający jej istnieniu i już wcześniej
uwypuklany w piśmiennictwie i judykaturze. Sąd Najwyższy strzeże tego interesu,
zapewniając prawidłowość oraz jednolitość wykładni prawa i praktyki sądowej, a
także wnosząc, gromadzony przy rozpoznawaniu kasacji, wkład w rozwój prawa i
jurysprudencji (art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie
Najwyższym, jedn. tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 13, poz. 48 ze zm.; por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz.
147).
Wprowadzeniu wstępnego badania kasacji pod kątem dopuszczenia jej do
rozpoznania towarzyszą zmiany konstrukcyjne kasacji jako środka odwoławczego.
Ustawodawca, aby dodatkowo podkreślić publicznoprawny cel funkcjonowania
kasacji, uczynił jednym z jej istotnych elementów obowiązek przedstawienia przez
skarżącego argumentów przemawiających za dopuszczeniem kasacji do
rozpoznania. Tak więc, zgodnie z art. 3933
§ 1, kasacja – obok oznaczenia
zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem zakresu zaskarżenia, przytoczenia
podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia oraz wniosku o uchylenie lub zmianę
orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany – powinna zawierać także
przedstawienie okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie.
Zważywszy, że wstępne badanie kasacji odbywa się przed jej rozpoznaniem,
a więc przed podjęciem oceny, czy przytoczone w kasacji podstawy są
usprawiedliwione (art. 39311
- art. 39313
k.p.c.), należy dojść do wniosku, iż Sąd
Najwyższy powinien dysponować także tymi argumentami strony skarżącej, które –
jej zdaniem – uzasadniają przyjęcie kasacji do rozpoznania. Bez tych argumentów,
nawiązujących wprost do treści art. 393, kasacja byłaby środkiem odwoławczym
niezupełnym, a selekcja wnoszonych kasacji, dokonywana przez Sąd Najwyższy w
ramach badania wstępnego – nazbyt dowolna. Racje unormowania zawartego
w art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. są więc oczywiste, niezależnie od tego, że przybliża ono
polski proces cywilny do standardów prawnych Rady Europy, wychodząc naprzeciw
rekomendacjom zalecającym ustanowienie wymagań zobowiązujących strony do
uzasadnienia, dlaczego rozpoznanie sprawy (kasacji) będzie służyło rozwojowi
prawa albo ujednoliceniu jego interpretacji (por. zalecenie nr R /95/ 5 Komitetu
Ministrów dla państw członkowskich, dotyczące wprowadzenia systemów i procedur
odwoławczych w sprawach cywilnych i handlowych oraz usprawnienia ich działania,
przyjęte przez Komitet Ministrów w dniu 7 lutego 1995 r. na 528 posiedzeniu
zastępców ministrów).
Należy jeszcze zwrócić uwagę, że, nowelizując art. 3933
k.p.c., ustawodawca
nie tylko postawił kasacji nowe, dodatkowe wymaganie konstrukcyjne, ale także
zmienił językową i logiczną strukturę tego przepisu. Dzieląc go na dwa paragrafy,
wyraźnie rozgraniczył wymagania konstrukcyjne kasacji, których spełnienie sprawia,
że podejmowana przez stronę czynność procesowa nosi cechy kasacji (jest
kasacją), od wymagań stawianych kasacji jako pismu procesowemu. Taka metoda
konstruowania środków prawnych jest zresztą charakterystyczna dla wszystkich,
znanych kodeksowi postępowania cywilnego, środków odwoławczych (apelacji –
art. 368, i zażalenia – art. 394 § 3). Została zastosowana także w odniesieniu do
kasacji (art. 3933
w poprzednim brzmieniu), z tym że obecnie prawodawca
doprowadził do jednoznacznego wyodrębnienia i określenia w § 1 tych wymagań
kasacji, które doktryna określa mianem jej „cech istotnych (kreatywnych)”.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego, pochodzącym zarówno z okresu
obowiązywania kodeksu postępowania cywilnego z 1930 r., jak i z okresu po dniu 1
lipca 1996 r., przekonywająco i jednoznacznie wyjaśniono, że braki kasacji w
zakresie elementów konstrukcyjnych powodują, iż kasacja jest dotknięta tzw.
brakiem istotnym, nienaprawialnym w trybie właściwym dla usuwania braków
formalnych, i w związku z tym podlega odrzuceniu a limine (por. np. orzeczenie
Sądu Najwyższego z dnia 14 września 1936 r., C.II. 859/36, Zb.Urz. 1937, poz. 109,
orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1936 r., C.II. 1811/36, „Przegląd
Prawa i Administracji im. E. Tilla” 1937, nr 2, poz. 118, uchwała składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1938 r., C.III. 319/37, Zb. Urz. 1938,
poz. 303, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., II CKN
404/97, OSNC 1998, nr 4, poz. 59 albo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
21 marca 2000 r., II CKN 711/00, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 151).
W tym stanie rzeczy, kontynuując przedstawiony wyżej kierunek judykatury,
należy wyrazić pogląd, że brak kasacji w zakresie przedstawienia okoliczności
uzasadniających jej rozpoznanie (art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c.) nie podlega naprawieniu
w sposób właściwy dla usuwania braków formalnych pisma procesowego, co
powoduje odrzucenie kasacji bez wzywania o uzupełnienie tego braku.
Z tych względów, stwierdziwszy, że w kasacji wniesionej przez
wnioskodawczynię nie zostały przedstawione okoliczności, o jakich mowa w art.
3933
§ 1 pkt 3 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (art. 3937
§ 2 k.p.c.).

II CKN 1385/00

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia