Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 30 listopada 2000 r.
II UKN 79/00
Prawomocna decyzja organu rentowego nie ma przymiotu powagi rzeczy
osądzonej w rozumieniu art. 366 KPC, nie może więc powodować nieważności
postępowania sądowego, o jakiej stanowi art. 379 pkt 3 KPC.
Przewodniczący SSN Maria Tyszel (sprawozdawca), Sędziowie SN: Beata
Gudowska, Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2000 r. sprawy z wniosku
Tadeusza M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w R. o
emeryturę górniczą, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 9 września 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 9 września 1999 r. [...] oddalił apelację Tadeusza M. od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach-Ośrodka Za-
miejscowego w Rybniku z dnia 1 grudnia 1998 r. [...], którym oddalono jego odwoła-
nie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w R. z dnia 20 lipca 1998
r., odmawiającej ponownego rozpoznania wniosku o górniczą emeryturę.
W uzasadnieniu swego wyroku Sąd Apelacyjny ocenił jako prawidłowe, doko-
nane przez Sąd pierwszej instancji ustalenia, a za trafną - wskazaną podstawę
prawną rozstrzygnięcia. W swym wyroku Sąd pierwszej instancji ustalił następujący
stan faktyczny:
Załatwiając wniosek z 18 grudnia 1996 r. organ rentowy decyzją z dnia 8
stycznia 1999 r. przyznał wnioskodawcy prawo do górniczej emerytury na podstawie
art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i
ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U z 1995 r. Nr 30, poz. 154 ze zm.). W wyniku kontroli
2
ujawniono, że wnioskodawca wykazał jedynie 8 lat, 9 miesięcy i 9 dni pracy górniczej
wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wobec czego wypłatę świad-
czenia wstrzymano, a decyzją z dnia 30 lipca 1997 r. organ rentowy odmówił wnio-
skodawcy prawa do górniczej emerytury, ponieważ nie wykazał wymaganego okresu
25 lat pracy górniczej wraz z okresami równorzędnymi. Odwołanie od tej decyzji zo-
stało oddalone prawomocnym wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia
14 listopada 1997 r. [...]. Decyzją, zaskarżoną w rozpatrywanej sprawie, organ ren-
towy odmówił ponownego rozpoznania wniosku na podstawie § 33 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia eme-
rytalno-rentowe... (Dz.U. Nr 10, poz. 49), natomiast decyzją z dnia 25 sierpnia 1998
r. odmówił wznowienia postępowania na podstawie art. 80 ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267
ze zm.), ponieważ wnioskodawca nie przedstawił dowodu, że w okresach: od 1 grud-
nia 1972 r. do 26 kwietnia 1973 r. oraz od 1 lipca 1983 r. do 31 grudnia 1996 r., (nie
uwzględnionych przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury), faktycznie pracował
stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią. Dowodu takiego nie przedłożył
również w postępowaniu sądowym.
W kasacji wniesionej na podstawie art. 3931
pkt 2 KPC, pełnomocnik wniosko-
dawcy zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów postępowania mają-
ce istotny wpływ na wynik sprawy: „w szczególności art. 378 § 2 KPC przez nie-
uwzględnienie z urzędu nieważności postępowania na skutek wydania przez organ
rentowy dwóch prawomocnych i odmiennych co do treści decyzji na podstawie jed-
nego wniosku o przyznanie świadczenia emerytalnego” i wniosła o jego uchylenie i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Katowi-
cach.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Stosownie do art. 39311
KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach
kasacji, to jest w granicach zakreślonych jej przytoczonymi podstawami, skonkrety-
zowanymi w zarzutach i ich uzasadnieniem, jednakże z urzędu bierze pod rozwagę
nieważność postępowania. Sytuacje, w których ta nieważność zachodzi wymienia
art. 379 KPC, dlatego też Sąd drugiej instancji, ma obowiązek uwzględnienia jego
treści, przed zastosowaniem art. 378 § 2 KPC. Zarzucając naruszenie tego przepisu
3
kasacja nie wskazuje żadnej z sześciu (przytoczonych w art. 379 KPC) przyczyn nie-
ważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Jedynie w uzasadnieniu
kasacji jej autorka wyraża pogląd, że wobec przyznania wnioskodawcy prawa do
górniczej emerytury prawomocną decyzją organu rentowego z dnia 8 stycznia 1997
r., to zarówno późniejsze postępowania organu rentowego jak i postępowanie sądo-
we toczące się z odwołania wnioskodawcy od decyzji z 20 lipca 1998 r., „były do-
tknięte nieważnością, gdyż dotyczyły rzeczy prawomocnie już rozstrzygniętej”. Uza-
sadnienie to jest nieporozumieniem. Przede wszystkim należy przypomnieć, że pra-
womocność decyzji administracyjnej, jaką jest decyzja organu rentowego ani nie po-
siada przymiotu powagi rzeczy osądzonej w rozumieniu art. 366 KPC, ani nie powo-
duje nieważności postępowania sądowego, o jakiej stanowi art. 379 pkt 3 KPC. Nie-
zależnie od niefortunnego uzasadnienia przytoczonej podstawy kasacyjnej Sąd Naj-
wyższy stwierdza z urzędu, że w sprawie nie zachodzi nieważność postępowania w
rozumieniu art. 379 pkt 1 – 6 KPC.
Sąd Najwyższy przypomina, że przedmiotem zaskarżenia kasacyjnego może
być tylko to roszczenie, które było przedmiotem sporu. W rozpatrywanej sprawie,
przedmiotem tym było wznowienie postępowania (odwołanie zostało wniesione od
decyzji organu rentowego odmawiającej wznowienia postępowania w sprawie o
przyznanie wnioskodawcy górniczej emerytury), a więc przedmiotem zaskarżenia ka-
sacyjnego mogła być tylko, powoływana w uzasadnieniu kasacji, odmowa wznowie-
nia postępowania w sprawie zakończonej decyzją z 30 lipca 1997 r., odmawiająca
wnioskodawcy przyznania prawa do górniczej emerytury. Podkreślić należy, że wła-
śnie to roszczenie jest objęte powagą rzeczy osądzonej, ponieważ odwołanie wnio-
skodawcy od decyzji z 30 lipca 1997 r. zostało oddalone prawomocnym wyrokiem
Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia
14 listopada 1997 r. [...]. Sąd Najwyższy przypomina też, że w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych ewentualne naruszenia przez organ rentowy przepisów
postępowania administracyjnego nie stanowi ustawowej podstawy kasacyjnej, a po-
nadto, uprawnienie organu rentowego do ustalenia (po wydaniu prawomocnej decyzji
o przyznaniu świadczenia) braku tego prawa, wynikało z art. 80 ustawy z 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267
ze zm.). Naruszenia tego przepisu kasacja nie zarzuciła, natomiast zarzut naruszenia
§ 4 i § 33 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępo-
wania o świadczenia emerytalno-rentowe... (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), podniesio-
4
ny w uzasadnieniu kasacji, autorka kasacji powiązała z decyzją z „dnia 30 lipca 1998
r.”, odmawiająca przyznania górniczej emerytury. Przyjmując, że data ta jest oczywi-
stą pomyłką, a zarzut dotyczył decyzji z 30 lipca 1997 r., a więc postępowania w wy-
żej wspomnianej sprawie, zakończonej prawomocnym wyrokiem z 14 listopada 1997
r., Sąd Najwyższy stwierdza, że zarzut ten jest zupełnie nieadekwatny zarówno do
przytoczonej podstawy kasacyjnej, jak i dopuszczalnego zakresu zaskarżenia kasa-
cyjnego,co zwalnia Sąd Najwyższy od potrzeby dokonania oceny jego usprawiedli-
wienia.
Mając powyższe na uwadze, skoro przytoczona podstawa kasacyjna okazała
się nieusprawiedliwiona, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
KPC orzekł jak w
sentencji wyroku.
========================================