Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 24 stycznia 2001 r.
II UKN 136/00
Data zgłoszenia wniosku o świadczenie nie jest istotna dla ustalenia daty
powstania prawa do tego świadczenia (art. 76 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze
zm.).
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Jerzy Kuźniar.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2001 r. sprawy z wniosku
Stefanii G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w B. o usta-
lenie daty przyznania emerytury, na skutek kasacji organu rentowego od wyroku
Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 września 1999 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 4 czerwca 1996 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w
B. przyznał wnioskodawczyni Stefanii G. prawo do emerytury od dnia 4 września
1996 r. Kolejną decyzją z dnia 10 lipca 1996 r. prawo do emerytury zostało przyzna-
ne od 21 czerwca 1996 r., to jest od daty zaprzestania pobierania zasiłku chorobowe-
go, który był wypłacany od 8 marca 1996 r.
W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawczyni żądała przyznania jej prawa do
emerytury od dnia 1 stycznia 1996 r.
Wyrokiem z dnia 25 listopada 1998 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Bydgoszczy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wniosko-
dawczyni prawo do emerytury od 1 stycznia 1996 r. Sąd ustalił, że wnioskodawczyni
złożyła wniosek o emeryturę w dniu 4 kwietnia 1996 r. Od dnia 8 marca 1996 r. ko-
rzystała ze zwolnienia lekarskiego, przy czym wniosek o emeryturę został złożony
przed upływem 35 dni od daty zwolnienia lekarskiego. W dacie złożenia wniosku było
2
jej wypłacane wynagrodzenie na podstawie art. 92 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy. Powo-
łując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 1996 r., II UZP 7/96,
stwierdzającą, że wynagrodzenie wypłacane pracownikowi przez okres choroby po-
wodującej niezdolność do pracy trwającej do 35 dni nie jest świadczeniem ubezpie-
czeniowym, lecz świadczeniem ze stosunku pracy, Sąd uznał, że wnioskodawczyni
w dacie złożenia wniosku nie pobierała zasiłku chorobowego. Przepis art. 76 ustawy
z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), uzależniający powstanie prawa do emerytury od za-
kończenia pobierania zasiłku chorobowego, nie stoi na przeszkodzie przyznaniu
wnioskodawczyni prawa do emerytury, która zgodnie z art. 99 tej ustawy przysługuje
od daty poprzedzającej 3 miesiące miesiąc zgłoszenia wniosku, to jest od 1 stycznia
1996 r.
W apelacji od tego wyroku organ rentowy zarzucił, że emerytura przysługuje
wnioskodawczyni od daty zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego, a powołana
przez Sąd pierwszej instancji uchwała Sądu Najwyższego dotyczy krótkotrwałych
okresów niezdolności do pracy.
Wyrokiem z dnia 21 września 1999 r. [...] Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Gdańsku oddalił apelację. Sąd Apelacyjny ustalił, że wnio-
skodawczyni od lutego 1990 r. była uprawniona do renty z tytułu wypadku w drodze z
pracy. Z dniem 8 lipca 1993 r., ukończyła 55 lat i mając wymagany okres zatrudnie-
nia z mocy art. 44 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypad-
ków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144
ze zm.) spełniła wszystkie warunki wymagane do nabycia prawa do emerytury.
Wniosek o emeryturę wnioskodawczyni zgłosiła 4 kwietnia 1996 r. i zgodnie z art. 99
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich
rodzin w brzmieniu obowiązującym w dacie zgłoszenia wniosku, emerytura przysłu-
giwała jej od daty poprzedzającej 3 miesiące miesiąc zgłoszenia wniosku, to jest od 1
stycznia 1996 r. Organ rentowy błędnie zastosował przepis art. 76 ustawy o z. e. p.,
przyznając emeryturę od daty zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego w sy-
tuacji, gdy wnioskodawczyni w dacie powstania prawa do emerytury nie pobierała
takiego zasiłku. Wyrok Sądu pierwszej instancji zmieniający błędną decyzję odpo-
wiada prawu.
Od tego wyroku wniósł kasację Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w
B. i wskazując jako podstawę kasacji naruszenie prawa materialnego przez błędne
3
zastosowanie art. 76 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku oraz poprzedzają-
cego go wyroku Sądu pierwszej instancji i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchy-
lenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku
do ponownego rozpoznania. Organ rentowy zarzucił, że Sąd Apelacyjny, podzielając
błędny pogląd Sądu pierwszej instancji sprzecznie z treścią art. 76 ust. o z. e. p.
uznał, że wnioskodawczyni przysługuje emerytura od dnia 1 stycznia 1996 r. skoro w
tej dacie nie pobierała zasiłku chorobowego. Błąd polega na tym, że okres pobierania
wynagrodzenia z zakładu pracy w okresie zwolnienia lekarskiego nie został uznany
za okres pobierania zasiłku chorobowego w sytuacji, gdy na podstawie art. 14 ust. 1
ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30,
poz. 143 ze zm.) okres taki wlicza się do okresu zasiłkowego. W przypadku wniosko-
dawczyni okres zasiłkowy wyniósł 180 dni i rozpoczął bieg od daty zwolnienia lekar-
skiego. Zacytowana w uzasadnieniu wyroku Sądu pierwszej instancji uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 21 sierpnia 1996 r. dotyczyła stanu faktycznego, w którym okres
niezdolności pracownika do pracy wynosił 3 dni. Jednak w uzasadnieniu tej uchwały
Sąd Najwyższy wskazał, że w celu zapobieżenia wypłacaniu podwójnych świadczeń
z ubezpieczenia społecznego przepis art. 76 ustawy o z. e. p. uzależnił powstanie
prawa do emerytury i renty od zakończenia okresu pobierania zasiłku chorobowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona, bowiem wskazany jako jej podstawa zarzut na-
ruszenia prawa materialnego oparty jest na błędnym założeniu, że Sąd Apelacyjny
podzielił pogląd prawny Sądu pierwszej instancji. W rzeczywistości Sąd Apelacyjny
oddalił apelację organu rentowego od wyroku zmieniającego jego decyzję na tej pod-
stawie, że wyrok mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu. Błąd Sądu pierw-
szej instancji polegał na tym, że Sąd ten, podobnie jak organ rentowy, oceniał
uprawnienia wnioskodawczyni do emerytury według stanu istniejącego w dacie zgło-
szenia wniosku. Tymczasem przepis art. 76 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zao-
patrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin w ogóle nie nawiązuje do daty zgło-
szenia wniosku. Stanowi on, że prawo do świadczeń powstaje z dniem spełnienia się
wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, a jeżeli pracownik pobie-
4
ra zasiłek chorobowy, prawo do emerytury lub renty powstaje z dniem zaprzestania
pobierania tego zasiłku. W świetle brzmienia tego przepisu datą powstania prawa do
emerytury jest data spełnienia wszystkich warunków do tego świadczenia - osią-
gnięcia określonego wieku i przepracowania wymaganego okresu. Występowanie
podstaw do przesunięcia daty powstania prawa do emerytury lub renty ocenia się na
dzień, w którym zostały spełnione warunki do nabycia tego prawa. Jeżeli w tym dniu
pracownik pobiera zasiłek chorobowy, prawo do emerytury powstaje w dacie zaprze-
stania pobierania zasiłku chorobowego. Dla ustalenia na podstawie art. 76 ustawy o
z. e. p. daty powstania prawa do świadczeń data zgłoszenia wniosku o te świadcze-
nia nie jest istotna.
Natomiast data zgłoszenia wniosku decyduje o wypłacie świadczeń, przy
czym także w tym przypadku nie ocenia się uprawnień osoby ubiegającej się o
świadczenia według stanu istniejącego w dacie zgłoszenia wniosku. Przepis art. 99
ustawy o z. e. p. w brzmieniu obowiązującym w dacie zgłoszenia wniosku stanowił,
że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń,
jednak za okres nie dłuższy niż 3 miesiące kalendarzowe poprzedzające miesiąc, w
którym zgłoszono wniosek. Według stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia
1997 r. świadczenia wypłaca się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono
wniosek. Uprawnienia do wypłaty świadczeń ocenia się według stanu istniejącego
pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, w którym świadczenia te powinny być
wypłacane, niezależnie od tego, w jakim dniu został zgłoszony wniosek. Zasada ta
została zastosowana przez Sąd Apelacyjny, który słusznie uznał, że emerytura
przysługuje wnioskodawczyni od 1 stycznia 1996 r. skoro w tej dacie spełniała
wszystkie warunki wymagane do nabycia tego prawa i nie korzystała z zasiłku cho-
robowego. Późniejsze korzystanie z zasiłku chorobowego nie ma wpływu na datę
przyznania prawa do emerytury, dlatego nie było istotne w tej sprawie rozstrzygnię-
cie, czy okres zasiłkowy rozpoczął się w pierwszym dniu zwolnienia lekarskiego to
jest 8 marca 1996 r. czy też po upływie 35 dni od tej daty. Prawo do emerytury wnio-
skodawczyni nabyła bowiem przed powstaniem prawa do zasiłku chorobowego.
Konsekwencją tego jest wypłacanie w tym samym okresie dwóch świadczeń z ubez-
pieczenia społecznego. Nie jest to jednak niezgodne z prawem. Przepis art. 76
ustawy o z. e. p. nie pozwala na nabycie prawa do emerytury lub renty osobie korzy-
stającej z zasiłku chorobowego, jednak zasada ta nie działa w sytuacji odwrotnej.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadcze-
5
niach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
zasiłek chorobowy przysługuje każdemu pracownikowi, który stał się niezdolny do
pracy. Ustawa ta nie pozbawia prawa do zasiłku chorobowego pracowników, którzy
mają ustalone prawo do emerytury lub renty i pobierają te świadczenia. W przypadku
wnioskodawczyni powstanie prawa do zasiłku chorobowego i korzystanie z tego
prawa nie miało wpływu na datę przyznania prawa do emerytury.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312
KPC oddalił ka-
sację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.
========================================