Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA SKŁADU SIEDMIU SĘDZIÓW
Z DNIA 30 STYCZNIA 2001 R.
I KZP 50/2000
Zawarty w art. 254 § 1 zd. 2 in fine k.p.k. nakaz odpowiedniego sto-
sowania przepisu art. 263 § 5 k.p.k. odnosi się tylko do zażalenia na po-
stanowienie sądu apelacyjnego, gdy orzeka on w pierwszej instancji w
przedmiocie wniosku o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego.
Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki.
Sędziowie SN: J. Bratoszewski, H. Gradzik (sprawozdawca),
A. Konopka, D. Rysińska, J. Skwierawski, J. Szewczyk.
Prokurator Prokuratury Krajowej: R. Stefański.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2001 r. wniosku
Prokuratora Generalnego z dnia 27 grudnia 2000 r., złożonego na podsta-
wie art. 13 pkt 3 w zw. z art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 września 1984 r.
o Sądzie Najwyższym (jedn. tekst: Dz. U. z 1994 r. Nr 13, poz. 48 ze zm.) –
o podjęcie uchwały, mającej na celu wyjaśnienie treści art. 254 § 1 in fine
k.p.k., którego stosowanie wywołało rozbieżność w orzecznictwie, a mia-
nowicie:
„Jak należy rozumieć zwrot «przepis art. 263 § 5 stosuje się odpo-
wiednio», użyty w art. 254 § 1 in fine k.p.k., a w szczególności, czy ozna-
cza to, że zażalenie na postanowienie sądu rejonowego lub okręgowego w
przedmiocie wniosku oskarżonego o uchylenie lub zmianę środka zapobie-
gawczego rozpoznaje odpowiednio sąd rejonowy lub sąd okręgowy w
składzie trzech sędziów, czy też sąd odwoławczy wyższego rzędu?”
2
u c h w a l i ł udzielić odpowiedzi j a k w y ż e j.
U Z A S A D N I E N I E
Wniosek Prokuratora Generalnego zmierza do wyjaśnienia treści
przepisu art. 254 § 1 k.p.k., w jego nowym brzmieniu, po nowelizacji wpro-
wadzonej ustawą z dnia 20 lipca 2000 r. o zmianie ustawy – kodeks postę-
powania karnego, ustawy – przepisy wprowadzające kodeks postępowania
karnego oraz ustawy – kodeks karny skarbowy, Dz. U. Nr 62, poz. 717
(określanej dalej jako nowela k.p.k.). Zauważa się we wniosku, że stoso-
wanie wymienionego przepisu w części objętej sformułowaniem „...przepis
art. 263 § 5 k.p.k. stosuje się odpowiednio” wywołało rozbieżności w
orzecznictwie sądów powszechnych. Przedmiotem regulacji w art. 263 § 5
k.p.k. jest wskazanie sądu właściwego do rozpoznania zażalenia na posta-
nowienie sądu apelacyjnego wydane na podstawie art. 263 § 4 k.p.k.
W krótkim okresie obowiązywania art. 254 § 1 k.p.k., w jego nowym
kształcie normatywnym, wykształciły się w praktyce orzeczniczej dwie drogi
procedowania. Sądy kierujące się jedną z nich przyjmują, że jeśli przepis
art. 263 § 5 k.p.k. konstruuje normę tzw. wewnętrznego trybu odwoławcze-
go, czy też tzw. instancji poziomej (analogicznie do uregulowania w art.
426 § 3 k.p.k.), to „odpowiednie” stosowanie go w postępowaniu przewi-
dzianym w art. 254 k.p.k. oznacza, iż w takim właśnie trybie rozpoznaje się
zażalenie na postanowienie każdego sądu w przedmiocie wniosku o uchy-
lenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Sądy przyjmujące odmienną
procedurę uznają, że odesłanie do art. 263 § 5 k.p.k. ma ograniczony za-
sięg, gdyż tryb instancji poziomej, określony w tym przepisie, znajduje za-
stosowanie tylko przy rozpoznaniu zażaleń na postanowienia podjęte na
podstawie art. 254 § 1 k.p.k. przez sąd apelacyjny.
3
W zaistniałej sytuacji jest oczywiste, że rozbieżność w orzecznictwie,
dotycząca kwestii właściwości sądu powołanego do rozpoznania zażalenia
na postanowienie w przedmiocie wniosku o uchylenie lub zmianę środka
zapobiegawczego, wymaga wyjaśnienia spornego przepisu w trybie art. 13
ust. 3 w zw. z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie
Najwyższym. Potrzeba zajęcia stanowiska przez Sąd Najwyższy w tej kwe-
stii wynika także stąd, że przeciwstawne poglądy wypowiedziano w komen-
tarzach do kodeksu postępowania karnego (P. Hofmański, E. Sadzik, K.
Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Suplement do t. I,
Warszawa 2000, s. 92 – opowiadający się za instancją poziomą przy roz-
poznawaniu zażalenia na postanowienie wydane na podstawie art. 254 § 1
przez każdy sąd; S. Zabłocki: Nowela k.p.k. z dnia 20 lipca 2000 r., War-
szawa 2000, s. 97-98 – opowiadający się za instancją poziomą tylko przy
rozpoznawaniu zażalenia na postanowienie wydane przez sąd apelacyjny).
Przystępując do rozważenia wstępnie scharakteryzowanego zagad-
nienia prawnego, należy uściślić, że wiąże się ono z przepisem art. 254 § 1
k.p.k. w części dotyczącej zaskarżenia postanowienia wydanego przez
sąd. Przepis ten nie normuje kwestii zaskarżalności postanowienia sądu w
sposób kompleksowy. Nie ma takiej potrzeby, skoro zażalenie na postano-
wienie wydane na podstawie art. 254 § 1 k.p.k. należy do szerzej traktowa-
nej instytucji zażalenia na postanowienie w przedmiocie środka zapobie-
gawczego. Ta zaś znajduje wyczerpujące unormowanie w innych przepi-
sach.
Podstawowe znaczenie ma przepis art. 252 § 1 k.p.k., stanowiący że
na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego przysługuje za-
żalenie na zasadach ogólnych. Odwołując się do tych zasad ustawodawca
zdecydował, że postępowanie związane z wniesieniem i rozpoznaniem za-
żalenia na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego prze-
4
biega według przepisów rozdziału 50 k.p.k. – „Zażalenie” – i innych, ściśle
z nimi sprzężonych.
W sytuacji gdy zagadnienie prawne zwerbalizowane we wniosku Pro-
kuratora Generalnego dotyczy wyłącznie sądowego stadium postępowania
karnego, celowe jest wskazanie na odpowiednie, istotne uregulowania na-
leżące do powołanych w art. 252 § 1 k.p.k. zasad ogólnych. Tak np. w myśl
art. 428 § 1 k.p.k. zażalenie (jak każdy środek odwoławczy) wnosi się na
piśmie do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Sąd, na którego po-
stanowienie złożono zażalenie, może je uwzględnić, jeżeli orzeka w tym
samym składzie, w którym wydał zaskarżone postanowienie; w innych wy-
padkach prezes sądu przekazuje zażalenie niezwłocznie sądowi powoła-
nemu do rozpoznania zażalenia (art. 463 § 1 k.p.k.). Sądem właściwym do
rozpoznania zażalenia na postanowienie wydane w pierwszej instancji
przez sąd rejonowy jest sąd okręgowy (art. 25 § 2 k.p.k.), a na postanowie-
nie wydane w pierwszej instancji przez sąd okręgowy – sąd apelacyjny (art.
26 k.p.k.). Sąd Najwyższy, rozpoznając zażalenia na postanowienia sądu
apelacyjnego wydane w pierwszej instancji (np. w wypadku określonym w
art. 102 § 9 k.p.k.), a także na niektóre zarządzenia prezesa sądu odwo-
ławczego (np. art. 530 § 3 k.p.k.), jest również sądem odwoławczym (art.
27 k.p.k.).
Ranga przepisu art. 252 § 1 k.p.k. wyraża się w tym, że łącznie z po-
wołanymi w nim, przytoczonymi, najważniejszymi ogólnymi zasadami wno-
szenia i rozpoznawania zażaleń, tworzy jednolity i zupełny model postępo-
wania odwoławczego odnoszącego się do zaskarżenia postanowienia w
przedmiocie środka zapobiegawczego. Jeśli w uregulowaniach szczegól-
nych ustawodawca od niego odstępuje, to wyraźnie oznacza przedmiot i
zakres modyfikacji, pozostawiając zarazem, jako podlegające stosowaniu,
pozostałe normy wypełniające ogólny wzorzec tego postępowania. Zacho-
wana zostaje w ten sposób systemowa spójność norm ogólnych i wyjątko-
5
wych w ramach tego samego aktu prawnego. Przykładem jest przepis art.
263 k.p.k. po zmianach dokonanych nowelą k.p.k. Przed jej wejściem w
życie z dniem 1 września 2000 r., przepis regulujący instytucję przedłuże-
nia tymczasowego aresztowania, nie zawierał odrębnej jednostki redakcyj-
nej (paragrafu) normującej właściwość funkcjonalną sądu powołanego do
rozpoznania zażalenia na postanowienie w przedmiocie przedłużenia
aresztowania. Obowiązywały w tej kwestii ogólne zasady procedowania,
unormowane w innych przepisach. Odstępując jednak częściowo od mode-
lu ogólnego, wprowadzono w noweli k.p.k. nowy przepis w art. 263 k.p.k.,
oznaczony jako § 5, w innym niż wcześniej brzmieniu, zmieniający sposób
zaskarżenia postanowienia w przedmiocie przedłużenia tymczasowego
aresztowania, wydanego przez sąd apelacyjny. Zmiana ta nie narusza w
niczym standardowego trybu zaskarżenia postanowień sądu rejonowego
lub okręgowego, podejmowanych w tym samym przedmiocie.
Równie ścisłe związanie systemowe zachodzi między ogólnym
unormowaniem w art. 252 § 1 k.p.k. a przepisem art. 254 k.p.k., nadającym
oskarżonemu uprawnienie do złożenia w każdym czasie wniosku o uchyle-
nie lub zmianę środka zapobiegawczego, a także określającym tok postę-
powania w przedmiocie wniosku. W poprzednim brzmieniu, obowiązującym
do dnia 31 sierpnia 2000 r., art. 254 k.p.k. zawierał sformułowanie wyłącza-
jące uprawnienie do złożenia zażalenia na postanowienie sądu. Gdyby
oderwać je od treści art. 252 § 1 k.p.k., należałoby uznać je za zbędne. Za-
sada wyrażona w art. 459 § 2 k.p.k. („Zażalenie przysługuje... na inne po-
stanowienia w wypadkach przewidzianych w ustawie”) narzuca bowiem
odmienną technikę legislacyjną przy tworzeniu przepisów kodeksu – obli-
gującą do pozytywnego wskazania, że na określone postanowienie przy-
sługuje zażalenie. Nie ma natomiast potrzeby zamieszczania tekstu o nie-
przysługiwaniu zażalenia. Taką wolę ustawodawcy ujawnia sam brak w
przepisie sformułowania uprawniającego do złożenia zażalenia. Jeśli jed-
6
nak w art. 254 k.p.k. (w poprzednim brzmieniu) zdecydowano o zamiesz-
czeniu formuły negatywnej, to właśnie ze względu na konsekwencje inte-
gralnego powiązania tego przepisu z art. 252 § 1 k.p.k. Wszak postano-
wienie sądu w przedmiocie wniosku złożonego w trybie art. 254 k.p.k. nale-
ży do postanowień w przedmiocie środka zapobiegawczego i jako takie
podlega ogólnym normom zaskarżenia zawartym w art. 252 § 1 k.p.k. Przy
uwzględnieniu tej korelacji, brak w art. 254 k.p.k. zastrzeżenia wyłączają-
cego uprawnienie do złożenia zażalenia na postanowienie sądu oznaczał-
by, iż przysługuje ono na podstawie art. 252 § 1 k.p.k. Wprowadzenie for-
muły negatywnej do art. 254 k.p.k. było zatem konieczne, gdyż tylko w ten
sposób, przy zachowaniu zasady niesprzeczności między normami, mógł
ustawodawca wyłączyć uprawnienie do wniesienia zażalenia na postano-
wienie sądu, gwarantowane w art. 252 § 1 k.p.k.
Nowelizacja przepisu art. 254 k.p.k., z wyodrębnieniem w jego struk-
turze dwóch paragrafów, polegała przede wszystkim na usunięciu sformu-
łowania o nieprzysługiwaniu zażalenia na postanowienie sądu. Naturalną i
automatyczną konsekwencją tej zmiany, respektującą spójność systemową
regulacji procesowych, jest wprowadzenie w art. 254 k.p.k. uprawnienia do
zaskarżenia postanowienia sądu z mocy ogólnego unormowania w art. 252
§ 1 k.p.k. Równocześnie jednak ustawodawca zdecydował, że realizacja
tego uprawnienia podlega dwojakiej modyfikacji w stosunku do zasad
ogólnych.
Po pierwsze, zażalenie przysługuje nie na każde postanowienie są-
du, lecz tylko na rozstrzygające wniosek złożony po upływie co najmniej 2
miesięcy od rozpoznania poprzedniego wniosku dotyczącego tego samego
oskarżonego (art. 254 § 2 k.p.k.). Po drugie, stosuje się odpowiednio prze-
pis art. 263 § 5 k.p.k., który, jak już była o tym mowa, przy normowaniu in-
stytucji przedłużenia tymczasowego aresztowania wskazuje inny, niż wyni-
7
kałoby z ogólnych zasad, sąd właściwy do rozpoznania zażalenia, ale tylko
na postanowienie sądu apelacyjnego.
Przedstawione przez Prokuratora Generalnego pytanie dotyczy wła-
śnie zakresu odpowiedniego stosowania przepisu art. 263 § 5 k.p.k. przy
wnoszeniu i rozpoznawaniu zażalenia na postanowienia wydane przez sąd
na podstawie art. 254 k.p.k.
W celu udzielenia odpowiedzi niezbędne jest przeprowadzenie anali-
zy zagadnienia.
Reguły techniki legislacyjnej dopuszczają posłużenie się odesłaniem,
a więc zamieszczeniem w akcie prawnym przepisu stanowiącego, że wła-
ściwa norma znajduje się w tekście innego przepisu (§ 9 ust. 2 i § 99 Zasad
techniki prawodawczej – uchwała Rady Ministrów z dnia 5 listopada 1991 r.
– M.P. Nr 44, poz. 310). Jeśli przepis, do którego odsyła się, normuje inną
instytucję prawną, to w przepisie odsyłającym używa się zwykle sformuło-
wania o odpowiednim stosowaniu. W tym właśnie, tj. w posłużeniu się
przepisem z obszaru normowania odmiennej instytucji prawnej, wyraża się
najbardziej podstawowe znaczenie „odpowiedniego” stosowania przepisu
prawa. Wyprowadzone kolejno z obu przepisów (przepis odesłania i prze-
pis odsyłający) normy różnią się wówczas elementami związanymi z jedną
tylko z tych instytucji (J. Nowacki: „Odpowiednie” stosowanie przepisów
prawa, PiP 1964, z. 3, s. 374). Już z tego powodu, w przepisie art. 254 § 1
k.p.k., w części odsyłającej do art. 263 § 5 k.p.k., nakaz „odpowiedniego”
jego stosowania nie mógł być pominięty.
Tak pojmowany aspekt formalny nie wyjaśnia jednak w pełni istoty
„odpowiedniego” stosowania prawa. Należy bowiem uwzględnić konse-
kwencje tego, że przepis, który ma być odpowiednio stosowany, jest źró-
dłem normy kierowanej do dwóch zakresów odniesienia. Pierwszy z nich
reguluje instytucję prawną, z którą przepis odesłania jest bezpośrednio
związany. Drugi zakres odniesienia obejmuje regulację innej instytucji, przy
8
której normowaniu zamieszczono przepis odsyłający. Treść normy funkcjo-
nującej w pierwszym zakresie odniesienia daje się ustalić wprost z brzmie-
nia przepisu odesłania. Natomiast przeniesienie tej normy poza macierzy-
sty zakres regulacji odbywa się z założonym przez ustawodawcę dostoso-
waniem do drugiego zakresu odniesienia, dopuszczonym formułą „odpo-
wiedniego” stosowania przepisu. Przy ustalaniu sposobu dostosowania
normy w drugim zakresie odniesienia, niezbędne staje się wykorzystanie
zasad wykładni systemowej i funkcjonalnej. Te zaś skłaniają do przyjęcia,
że stosowanie normy w drugim zakresie odniesienia, chociaż „odpowied-
nie”, powinno nastąpić w sposób najbardziej zbliżony do tego, w jakim
funkcjonuje ona w pierwszym zakresie. Przy odmiennym założeniu posłu-
żenie się odesłaniem do innego przepisu, odpowiednio stosowanego, traci-
łoby rację bytu, gdyż osłabiałoby wymóg ścisłego i jasnego określenia gra-
nic obowiązywania normy prawnej, jako wzorca powinnego zachowania się
jej adresata (K. Opałek, J. Wróblewski: Zagadnienia teorii prawa, Warsza-
wa 1969, s. 65).
W analizowanym układzie procesowym przepisem odesłania jest art.
263 § 5 k.p.k., a zakresem jego odniesienia – regulacja postępowania w
przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania. Art. 263 k.p.k. na-
daje ściśle określone kompetencje: a) sądowi rejonowemu, w którego
okręgu toczy się postępowanie przygotowawcze (§ 1), b) sądowi pierwszej
instancji (rejonowemu lub okręgowemu) właściwemu do rozpoznania spra-
wy (§ 2 i 3), c) sądowi apelacyjnemu, w którego okręgu prowadzi się po-
stępowanie przygotowawcze lub sądowe przed wydaniem pierwszego wy-
roku przez sąd pierwszej instancji (§ 4). Kwestia zaskarżenia postanowień
sądu normowana jest wyłącznie w § 5. Zgodnie z jego treścią, w miejsce
ogólnego trybu zaskarżenia postanowienia sądu apelacyjnego do Sądu
Najwyższego (art. 27 k.p.k. w zw. z art. 252 § 1 k.p.k.) został wprowadzony
tryb szczególny, czyniący sądem odwoławczym tenże sąd apelacyjny,
9
orzekający w składzie trzech sędziów. Nastąpiło zatem swoiste „spłasz-
czenie” struktury sądów w modelu postępowania co do przedłużenia tym-
czasowego aresztowania, przez wyeliminowanie Sądu Najwyższego, który
przed wejściem w życie noweli k.p.k. rozpoznawał zażalenia na postano-
wienia sądu apelacyjnego. Ustawodawca wyraźnie oznaczył ograniczony
zasięg zmiany ogólnych zasad wnoszenia i rozpoznania zażaleń. Nie ule-
gły one natomiast modyfikacji w wypadku zaskarżenia postanowień w
przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania, wydawanych przez
sąd rejonowy lub okręgowy.
Dla odpowiedniego stosowania normy zawartej w art. 263 § 5 k.p.k.
w drugim zakresie odniesienia (właściwym dla przepisu odsyłającego – art.
254 zd. 2 in fine k.p.k) istotne znaczenie ma to, że w tryb postępowania w
przedmiocie wniosku o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego
wpisana jest, symetryczna do układu z art. 263 k.p.k., struktura sądów po-
wołanych do ich rozpoznawania. Sądem „przed którym sprawa się toczy”
(art. 254 zd. 1 in fine k.p.k), może być sąd rejonowy, okręgowy albo apela-
cyjny. Wprowadzenie w noweli k.p.k. uprawnienia do zaskarżenia posta-
nowień wydanych przez te sądy związało tryb wnoszenia i rozpoznawania
zażaleń z ogólnymi w tej materii zasadami, do których odwołuje się przepis
art. 252 § 1 k.p.k., przewidującymi właściwość sądu wyższego rzędu. Ści-
sła łączność systemowa unormowań art. 254 k.p.k. i art. 252 § 1 k.p.k. zo-
stała już wykazana. W tym stanie rzeczy nakaz odpowiedniego stosowania
art. 263 § 5 k.p.k. wcale nie wypełnia luki w art. 254 k.p.k. co do właściwo-
ści funkcjonalnej sądu powołanego do rozpoznania zażalenia, gdyż luki ta-
kiej nie ma.
Przyjąć natomiast należy, że norma z art. 263 § 5 k.p.k., odpowiednio
stosowana, pełni w art. 254 § 1 k.p.k. funkcję analogiczną, jak w swoim za-
kresie odniesienia. Skoro w modelu postępowania w przedmiocie przedłu-
żenia tymczasowego aresztowania modyfikuje ona ogólny tryb zaskarżenia
10
tylko postanowień wydanych przez sąd apelacyjny, to przeniesiona do dru-
giego zakresu odniesienia nie może rozszerzyć swojego zasięgu. Nie ma
żadnych podstaw normatywnych ku temu, by upatrywać uniwersalnego
charakteru tej normy, a w ślad za tym, rozszerzonego jej stosowania w po-
stępowaniu objętym regulacją w art. 254 k.p.k. Odpowiednie stosowanie
zostanie zachowane pod tym tylko warunkiem, że rozpoznanie zażalenia w
trybie tzw. instancji poziomej dotyczyć będzie w obu zakresach odniesienia
wyłącznie zaskarżenia postanowień wydanych przez sąd apelacyjny. Har-
monizacja unormowania z art. 263 § 5 k.p.k., funkcjonującego w postępo-
waniach co do obu omawianych instytucji, wyraża się także i w tym, że nie
narusza ono zwykłej procedury odwoławczej od postanowień sądów rejo-
nowych i okręgowych, przewidującej, iż sądem ad quem jest sąd wyższego
rzędu. Na tych poziomach orzekania norma z art. 263 § 5 k.p.k., mająca
charakter uregulowania szczególnego, nie wypiera ogólnych zasad zaskar-
żania postanowień sądu, wydawanych na podstawie art. 254 § 1 k.p.k.
Pogląd przeciwny należało odrzucić z innego jeszcze powodu. Upa-
trywanie bowiem podstaw do szerszego stosowania normy z art. 263 § 5
k.p.k. w drugim zakresie odniesienia pośrednio zaprzeczałoby racjonalno-
ści ustawodawcy w posługiwaniu się techniką legislacyjną. Gdyby istotnie
intencją prawodawcy było wprowadzenie zasady instancji poziomej przy
rozpoznawaniu wszystkich zażaleń na postanowienia sądów wydanych na
podstawie art. 254 k.p.k., to konieczne byłoby zamieszczenie w tym przepi-
sie sformułowania jasno wyrażającego taką normę. Naturalną konsekwen-
cją wówczas byłby odwrócony kierunek odesłania do tak skonstruowanego
przepisu przy normowaniu trybu wnoszenia i rozpoznania zażalenia w sy-
tuacji procesowej węziej określonej w art. 263 § 5 k.p.k. Nie nasuwałyby się
wtedy żadne wątpliwości co do sposobu odpowiedniego stosowania prze-
pisu. Skoro jednak postąpiono przeciwnie i źródłowe unormowanie rozpo-
znania zażalenia w instancji poziomej zamieszczono w art. 263 § 5 k.p.k.,
11
to nakaz odpowiedniego stosowania tego przepisu oznacza, że odnosi się
on do analogicznego układu procesowego w drugim zakresie odniesienia,
tj. do zaskarżenia tylko postanowienia sądu apelacyjnego.
Kończąc rozważania, Sąd Najwyższy uznał za celowe odnieść się do
argumentu, który miałby przemawiać za trafnością poglądu o zastosowaniu
trybu zaskarżenia określonego w art. 263 § 5 k.p.k. do wszystkich posta-
nowień wydanych na podstawie art. 254 § 1 k.p.k. Podnosi się mianowicie,
że gdyby przyjąć, iż odpowiednie stosowanie art. 263 § 5 k.p.k. ograniczo-
ne jest tylko do zaskarżenia postanowień sądu apelacyjnego wydanych na
podstawie art. 254 k.p.k., to takie unormowanie objęłoby bardzo wąski za-
kres orzekania. Głównie dlatego, że uprawnienie do zaskarżenia postano-
wienia sądu apelacyjnego wydanego w trybie art. 254 k.p.k. nie dotyczy
sytuacji, gdy zapada ono w toku postępowania odwoławczego. Wtedy bo-
wiem przepis art. 426 § 2 k.p.k., jako szczególny wyklucza możliwość
wniesienia zażalenia. Zażalenie na postanowienie sądu apelacyjnego wy-
dane na podstawie art. 254 k.p.k. przysługuje zatem tylko wtedy, gdy orzekł
on w przedmiocie wniosku jako sąd pierwszej instancji, tj. w postępowaniu
o stwierdzenie nieważności (art. 102 § 2 k.p.k.) i w postępowaniu o wzno-
wienie postępowania (art. 544 § 1 k.p.k.). W obu wypadkach sąd apelacyj-
ny władny jest zastosować środek zapobiegawczy (art. 103 § 1 k.p.k. i art.
545 § 1 k.p.k. w zw. z art. 538 k.p.k.).
Uznając trafność spostrzeżenia, że wypadki, gdy sąd apelacyjny
orzeka w pierwszej instancji w trybie art. 254 k.p.k., są w praktyce rzadkie,
należy stwierdzić zarazem, iż argument ten nie może mieć merytorycznego
znaczenia. Przepisy kodeksu postępowania karnego tworzą przecież kom-
pleksowy model postępowania, który wymaga unormowań zupełnych, nie-
zależnie od tego, z jaką częstotliwością znajdą one zastosowanie w prakty-
ce.