Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 19 kwietnia 2001 r.
I PKN 369/00
Przepis art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy
wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz.
872 ze zm.), na podstawie którego z mocy prawa wygasają stosunki pracy z
pracownikami, o których mowa w art. 52-54 i art. 56 tej ustawy, wyłącza szcze-
gólną ochronę stosunku pracy radnego na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy z
dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr
13, poz. 74 ze zm.).
Przewodniczący SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Walerian Sanetra,
Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2001 r. sprawy z po-
wództwa Bernarda B. przeciwko Starostwu Powiatowemu w W. o ustalenie, na sku-
tek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Poznaniu z dnia 14 stycznia 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z
dnia 14 stycznia 2000 r. [...] oddalił apelację powoda - Bernarda B. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Wałczu z dnia 22 października 1999 r. [...] oddalającego
jego powództwo przeciwko Starostwu Powiatowemu w W. o ustalenie istnienia sto-
sunku pracy. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Okręgowy stwierdził w szczególności,
że Sąd Rejonowy w rozpoznawanej sprawie dokonał prawidłowych ustaleń faktycz-
nych, których właściwa ocena doprowadziła go do trafnego rozstrzygnięcia o oddale-
niu powództwa, bowiem: po pierwsze - od dnia 1 września 1998 r. powód był miano-
wanym pracownikiem Urzędu Rejonowego w W.; po drugie - pismem z dnia 12 listo-
pada 1998 r. został on poinformowany, że na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy z dnia
2
13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację
publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.) z dniem 1 stycznia 1999 r. stał się pra-
cownikiem Starostwa Powiatowego w W. i równocześnie został powiadomiony, że
jego stosunek pracy wygaśnie z dniem 30 czerwca 1999 r., jeżeli przed dniem 31
maja 1999 r. Starostwo Powiatowe w W. nie zaproponuje mu nowych warunków
pracy; po trzecie - z kolei z dniem 23 grudnia 1998 r. powód został czasowo powoła-
ny do pełnienia obowiązków Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego od dnia
1 stycznia 1999 r. nie dłużej jednak aniżeli do dnia 30 czerwca 1999 r.; po czwarte -
natomiast pismem z dnia 10 czerwca 1999 r. strona pozwana zawiadomiła powoda,
że z dniem 30 czerwca 1999 r. następuje wygaśnięcie jego stosunku pracy z miano-
wania, a to w związku z tym, że nie zaproponowano mu nowych warunków pracy i
płacy na dalszy okres oraz wręczono mu świadectwo pracy; po piąte - w tej sytuacji
brak jest podstaw prawnych dla skutecznego powoływania się przez powoda na art.
25 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst:
Dz.U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.), który służyć ma ochronie radnego przed roz-
wiązaniem stosunku pracy i w tym celu wprowadza wymaganie uprzedniej zgody
rady gminy na takie rozwiązanie z radnym stosunku pracy; bowiem w rozpoznawanej
sprawie z dniem 30 czerwca 1999 r. stosunek pracy powoda nie ulegał rozwiązaniu,
lecz wygasał z mocy wyraźnego przepisu ustawy szczególnej, a mianowicie art. 58
ust. 1 Przepisów wprowadzających ustawy reformujące administrację publiczną, wo-
bec niezaproponowania powodowi do dnia 31 maja 1999 r. nowych warunków pracy i
płacy, a w takim wypadku obowiązkiem pracodawcy było jedynie powiadomienie po-
woda o tym skutku prawnym.
W kasacji od powyższego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu powód za-
rzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 2 Konstytucji
RP w związku z art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym - wobec jego błędnej
wykładni, a także art. 8 KP i art. 5 KC - jak to określono w kasacji - „przez ich niewła-
ściwe zastosowanie”. W uzasadnieniu kasacji podniesiono w szczególności, że:
„Zdaniem pełnomocnika powoda, wygaśnięcie stosunku pracy jest równoznaczne z
rozwiązaniem stosunku pracy, a jeżeli tak, to oznacza to, że ustawodawca objął
ochroną trwałość stosunku pracy niezależnie od podstawy jego nawiązania. W tym
stanie rzeczy powód, jako radny, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w cyto-
wanej ustawie o samorządzie terytorialnym. Odmienna interpretacja przepisów obu
ustaw, na które powołują się strony, prowadzić będzie do naruszenia konstytucyjnej
3
zasady sprawiedliwości społecznej”. Ponadto, w ocenie pełnomocnika powoda, art.
58 Przepisów wprowadzających reformę administracji publicznej „narusza ustalony i
przyjęty w państwie porządek prawny i jest niezgodny z naczelną zasadą demokra-
tycznego państwa i z tego względu nie może mieć zastosowania, skoro łamie inny
nie uchylony przepis prawa.” W konsekwencji, powód wniósł w kasacji o zmianę za-
skarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu oraz poprzedzającego go wyroku
Sądu Rejonowego w Wałczu i uwzględnienie powództwa w całości wraz z kosztami
postępowania za wszystkie instancje, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
Sądu Okręgowego w Poznaniu oraz wyroku Sądu Rejonowego w Wałczu i przekaza-
nie sprawy Sądowi Rejonowemu w Wałczu do ponownego rozpoznania oraz roz-
strzygnięcia o kosztach postępowania za wszystkie instancje.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Art. 58 ust. 1 Przepisów wprowadzających reformę administracji publicznej
wprowadził w stosunku do pracowników administracji rządowej i samorządowej
szczególny tryb ustania stosunku pracy, a mianowicie jego wygaśnięcie z mocy
prawa (ex lege) z dniem 30 czerwca 1999 r.: „jeżeli przed dniem 31 maja 1999 r. pra-
cownikom tym nie zostaną zaproponowane nowe warunki pracy lub płacy na dalszy
okres albo w razie ich nieprzyjęcia do dnia 15 czerwca 1999 r.”. W tym zakresie
przepis ten stanowi regulację szczególną (lex specialis) względem ogólnie obowią-
zujących uregulowań prawnych dotyczących rozwiązania stosunku pracy, a jej wpro-
wadzenie - zdaniem Trybunału Konstytucyjnego - „usprawiedliwia nie tylko specy-
ficzna sytuacja prawna związana z reformą administracji publicznej w skali globalnej,
ale i także okoliczność, że stwarza równość co do sposobu rozwiązania stosunków
pracy do wszystkich osób, których dotyczy. (...) z punktu widzenia zasady równości
wszystkich pracowników, których wspólną łączącą cechą relewantną jest właśnie to,
że ich stosunki pracy wygasają z mocy prawa, usprawiedliwione jest odstąpienie od
niektórych środków prawnych związanych z ochroną stosunków pracy. Przemawiają
za tym przynajmniej dwie okoliczności. Po pierwsze - wygaśnięcie stosunków pracy z
mocy samego prawa rodzi pewien automatyzm, gdzie przy konsekwentnym stoso-
waniu tej zasady, faktycznie nie ma miejsca na wartościowanie sytuacji prawnych, a
także na jakąkolwiek formę oświadczenia woli, zarówno ze strony pracodawcy, jak i
związków zawodowych, ponieważ nie ma miejsca na taką indywidualizację okolicz-
4
ności prawnych i faktycznych, w której możliwa byłaby aktywność któregokolwiek z
tych podmiotów, mająca wpływ na treść stosunku prawnego. Po drugie - (...) każde
odstępstwo od takiego automatycznego wygaśnięcia stosunku pracy prowadzić mo-
głoby do naruszenia zasady równości” wyrażonej w art. 32 Konstytucji RP (por. uza-
sadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 marca 2000 r., K 1/99 - OTK
z 2000 r. nr 2, poz. 59). W świetle powyższego stanowiska Trybunału Konstytucyjne-
go, które mutatis mutandis odnieść należy również do wyłączenia wynikającej z art.
25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym szczególnej ochrony prawnej stosunku
pracy radnego, w wypadku gdy stosunek pracy radnego wygasa z mocy prawa na
podstawie art. 58 ust. 1 Przepisów wprowadzających reformę administracji publicz-
nej, oba podniesione w kasacji zarzuty - zarówno zarzut niezastosowania w rozpo-
znawanej sprawie art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, jak i zarzut nie-
zgodności art. 58 ust. 1 Przepisów wprowadzających reformę administracji publicznej
z art. 2 Konstytucji RP - okazały się bezzasadne. W konsekwencji oznacza to, że w
rozpoznawanej sprawie brak było również podstaw uzasadniających podniesienie
zarzutu naruszenia art. 8 KP oraz art. 5 KC w związku z art. 300 KP.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
KPC
orzekł jak w sentencji.
========================================