Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lutego 2013 roku w S.

sprawy z powództwa P. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej (...)w W., Powiatowi (...) i J. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim

z dnia 11 czerwca 2012 r., sygn. akt I C 178/11

oraz zażalenia pozwanego (...) Spółki Akcyjnej (...)w W. na postanowienie w przedmiocie kosztów zawarte w IV punkcie wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim

z dnia 11 czerwca 2012 r., sygn. akt I C 178/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w pkt II w ten sposób, że zasądza od pozwanych Powiatu (...) oraz (...) Spółki Akcyjnej (...)w W. na rzecz powoda P. M. kwotę 603 (sześćset trzy) złote z ustawowymi odsetkami od dnia 25 marca 2009 roku, z tym zastrzeżeniem, że powyższą kwotę z ustawowymi odsetkami od dnia 31 maja 2011 roku do dnia zapłaty zasądzono od pozwanego J. Z. w pkt I prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 11 czerwca 2012 roku, sygn. akt I C 178/11 i spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z pozwanych zwalnia pozostałych w granicach spełnionego świadczenia, a w pozostałym zakresie powództwo oddala;

b)  w pkt IV w ten sposób, że zasądza od powoda P. M. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej (...) w W. kwotę 250 (dwieście pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  oddala zażalenie w pozostałym zakresie;

4.  zasądza od pozwanych (...) Spółki Akcyjnej (...) w W. i Powiatu (...) na rzecz powoda P. M. kwotę 68 (sześćdziesiąt osiem) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, z tym zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego;

5.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej (...) w W. na rzecz powoda P. M. kwotę 18 (osiemnaście) złotych tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.

Sygn. akt II Ca 983/12

II Cz 1454/12

UZASADNIENIE

Powód P. M. dochodził od pozwanych Powiatu (...) oraz (...) Spółki akcyjnej (...)w W. kwoty 4 272,- zł tytułem odszkodowania za uszkodzenie jego pojazdu na skutek wpadnięcia w dziurę w drodze.

W toku sprawy, na podstawie art. 195 § 2 k.p.c. Sąd wezwał do udziału w sprawie po stronie pozwanego J. Z..

Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2012 roku, sygn. akt I C 178/11, Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim zasądził od pozwanego J. Z. kwotę 603,- zł z odsetkami ustawowymi od dnia 31 maja 2011 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo wobec pozostałych pozwanych oraz zasądził od J. Z. na rzecz powoda kwotę 312,- zł tytułem kosztów sądowych i odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu należnymi pozostałym pozwanym.

Powyższy wyrok Sąd wydał na podstawie następujących ustaleń faktycznych:

Ulica (...) w S. stanowi drogę powiatową zarządzaną przez Powiat (...) – Zarząd (...) w S..

W okresie od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2009 roku J. Z., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo (...) w S. łączyła z pozwanym Powiatem (...) umowa Nr (...) z dnia 14 grudnia 2007 roku, zgodnie z którą wykonywał zadania bieżącego utrzymania ulic powiatowych na terenie miasta S.. W § 5 ust. 1 tejże umowy wskazano, że wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność za ewentualne szkody wynikłe wskutek nieprawidłowego prowadzenia robót lub wadliwego wykonania przedmiotu zamówienia.

Powiat (...) w okresie od 1 lutego 2008 roku do 31 stycznia 2009 roku posiadał wykupioną polisę ubezpieczeniową (...) nr (...) w (...) Spółce akcyjnej (...)w W.. Polisa ta dotyczyła m.in. odpowiedzialności cywilnej zarządcy dróg publicznych.

Do dnia 22 grudnia 2008 roku w pobliżu budynku nr (...) przy ulicy (...), na wysokości marketu (...), w nawierzchni jezdni tejże ulicy znajdowała się wyrwa o rozmiarach 30 x 30 cm i głębokości 15 cm. We wskazanej dacie ubytek ten został uzupełniony w ramach prac remontowych prowadzonych przez Przedsiębiorstwo (...) w S..

W dniu 21 grudnia 2008 roku około godziny 19:00 powód P. M. w towarzystwie swojej żony M. M., prowadził należący do niego samochód marki A. (...) o numerach rejestracyjnych (...). W S., na ulicy (...), w pobliżu budynku oznaczonego nr (...) powód najechał na wskazaną powyżej dziurę w jezdni. Nie była ona widoczna, gdyż była zalana wodą. W wyniku tego zdarzenia uszkodzony został jego samochód w szczególności prawa przednia opona oraz felga prawego przedniego koła. Wysokość szkody poniesionej przez powoda na okres kwietnia 2009 roku wyniosła 603,- zł brutto.

Na miejsce zdarzenia zostali wezwani funkcjonariusze Policji, którzy w sporządzonej notatce informacyjnej o zaistniałej kolizji drogowej potwierdzili powyższe zdarzenie oraz fakt istnienia dziury w nawierzchni asfaltowej, będącej bezpośrednią przyczyną powstania szkód.

Tego samego dnia o godzinie 20:00 na miejscu zdarzenia pojawił się przedstawiciel Zarządu (...) w S., który potwierdził istnienie przedmiotowej wyrwy i zabezpieczył ją pachołkiem drogowym. Wyrwa ta wówczas była zalana wodą. O konieczności załatania wyrwy powiadomił Przedsiębiorstwo (...) w S.. Wyrwa została zalatana następnego dnia.

W dniu 15 stycznia 2009 roku powód zwrócił się do pozwanego Powiatu (...), w imieniu którego zadania wykonywał Zarząd (...)w S., o wypłatę odszkodowania za powstałe uszkodzenia pojazdu wskutek przedmiotowego zdarzenia.

Pozwany ten w pismie z dnia 17 lutego 2009 roku skierowanym do pośrednika ubezpieczeniowego zgłaszającym szkodę, potwierdził obecność wyrwy w nawierzchni jezdni w miejscu wskazanym przez powoda.

Pismem z dnia 25 lutego 2009 roku – po zapoznaniu się ze zgłoszeniem szkody przez powoda – pozwany (...) Spółka akcyjna (...)w W. poinformowała powoda, że przyjęła zgłoszenie szkody z polisy ubezpieczeniowej (...) nr (...), potwierdzającej zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z pozwanym Powiatem (...). Przedmiotowej szkodzie nadano numer (...).

W dniu 2 kwietnia 2009 roku na zlecenie powoda wykonana została przez T. N. – prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...)w S. przy ul. (...) – kalkulacja naprawy nr (...), z godnie z którą wysokość szkody wyceniona została na kwotę 4 851,84 zł. Na kwotę tę złożyły się koszty robocizny oraz, w szczególności felgi, opony i elementów zawieszenia pojazdu. Kalkulacja ta została sporządzona na podstawie akt szkodowych, a nie bezpośrednich oględzin pojazdu.

W dniu 18 stycznia 2010 roku pozwany (...) Spółka akcyjna (...)w W. przyznał powodowi z ubezpieczenia OC zarządcy drogi odszkodowania w kwocie 580,19 zł.

Pismem z dnia 8 kwietnia 2010 roku (...) Spółka akcyjna (...)w W. poinformował powoda, że za przedmiotową szkodę nie zostało przyznane odszkodowanie, z uwagi na to, że pozwany złożył dyspozycję przelewu środków na podany przez poszkodowanego powoda rachunek bankowy, jednakże zostało ono z niewiadomych przyczyn zwrócone z powrotem na rachunek pozwanego.

W dniu 18 sierpnia 2010 roku powód na wskazany adres e-mail przesłał wiadomość elektroniczną zawierającą dane umożliwiające dokonanie zapłaty przyznanego odszkodowania.

Kwota żądana pozwem nie została do dnia dzisiejszego powodowi wypłacona.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za częściowo uzasadnione. Rozważając podstawę odpowiedzialności pozwanego Powiatu (...), wskazał, że nie mają zastosowania reguły odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej – art. 417 § 1 k.c., albowiem wykonywaniem władzy publicznej nie jest świadczenie usług publicznych przez państwo. Podstawą odpowiedzialności tego pozwanego stanowią ogólne zasady odpowiedzialności deliktowej. Podstawą odpowiedzialności w ocenie Sądu Rejonowego jest art. 415 k.c. oraz art. 416 k.c., 429 k.c. i 430 k.c. (regulujące odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez organ osoby prawnej, pracowników i podwładnych oraz inne osoby, którym osoba prawna powierzyła wykonywanie czynności, z którą wiąże się szkoda). Sąd Rejonowy wskazał, że w każdym z tych przypadków odpowiedzialność jednostek samorządu terytorialnego oparta jest na zasadzie winy. Dla przypisania pozwanemu Powiatowi (...) odpowiedzialności w ocenie Sądu Rejonowego konieczne było wykazanie przez powoda (art. 6 k.c.) powstania szkody, wyrządzenia jej czynem niedozwolonym polegającym na bezprawnym i zawinionym działaniu lub zaniechania organu Powiatu lub osoby, której pozwany powierzył wykonanie czynności oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a wyrządzoną szkodą.

Sąd Rejonowy uznał, że powód wykazał, ze w dniu 21 grudnia 2010 roku prowadząc swój pojazd najechał na dziurę w jezdni i w wyniku tego zdarzenia uszkodzony został jego samochód. Spornym był jedynie rozmiar uszkodzeń i ich wartość. Wskazał również, że droga na której doszło do zdarzenia należała do kategorii dróg powiatowych w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz.U. z 1985 roku, nr 14, poz. 60 ze zm.) Zgodnie z art. 2a ust. 2 tej ustawy – drogi powiatowe stanowią własność właściwego samorządu powiatowego, którego organ w postaci zarządu powiatu sprawuje ich zarząd (art. 19 ust. 2 pkt 3 ustawy). Tym samym ustawowy obowiązek wykonywania zarządu drogą, na której doszło do powstania szkody spoczywał na Powiecie (...), który zadania te wykonywał przy pomocy Zarządu (...) w S..

Sąd Rejonowy podkreślił, że zarząd dróg obejmuje ich budowę, przebudowę, modernizację, utrzymanie i ochronę. Utrzymanie drogi – stosownie do dyspozycji art. 4 ust. 1 pkt 20 ustawy – polega na wykonywaniu robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu., w tym także odśnieżanie i zwalczanie śliskości zimowej; zaś ochrona drogi – stosownie do dyspozycji art. 4 ust. 1 pkt 21 ustawy – polega na działaniach mających na celu niedopuszczenie do przedwczesnego zniszczenia drogi, obniżenia klasy drogi, ograniczenia jej funkcji, niewłaściwego jej użytkowania oraz pogorszenia warunków bezpieczeństwa ruchu.

Za kluczowe Sąd Rejonowy uznał, że na podstawie umowy nr (...) Powiat (...) wszelkie zadania bieżącego utrzymania ulic powiatowych na terenie miasta S. powierzył na okres od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2009 roku pozwanemu J. Z.. Bezsporne zaś było, że zgodnie z § 5 ust. 1 tejże umowy wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność za ewentualne szkody wynikłe wskutek nieprawidłowego prowadzenia robót lub wadliwego wykonania przedmiotu zamówienia.

W ocenie Sądu Rejonowego, wobec istnienia wyrwy w drodze, J. Z. w sposób nieprawidłowy wykonywał zamówienie powiatu, a zatem zgodnie z umową, to on ponosił odpowiedzialność za szkodę. Tym samym od odpowiedzialności został zwolniony Powiat (...), a powództwo względem niego nie mogło być uwzględnione.

Z odpowiedzialnością pozwanego Powiatu ściśle związana była odpowiedzialność drugiego z pozwanych (...) Spółka akcyjna (...)w W. oparta na treści art. 822 k.c. Wobec ustalenia, że pozwany Powiat odpowiedzialności nie ponosi, powództwo w ocenie Sądu Rejonowego było też bezzasadne wobec jego ubezpieczyciela.

Sąd Rejonowy uznał, że ze zgromadzonych w sprawie dowodów oraz w świetle zasad doświadczenia życiowego, wjechanie w wyrwę w nawierzchni jezdni o powierzchni 50x50 cm i głębokości minimum 8 cm – nawet przy niewielkiej, dozwolonej w terenie zabudowanym prędkości, niechybnie skutkowałoby wyrządzeniem określonych szkód w pojeździe. Tym samym za oczywisty uznał związek przyczynowy pomiędzy zawinionym zaniedbaniem pozwanego J. Z., a powstaniem szkody.

Ustalając wysokość szkody poniesionej przez powoda, wskazał, że nie można wykluczyć uszkodzenia zawieszenia pojazdu na skutek zdarzenia, niemniej jednak powód tego faktu nie udowodnił. Notatka Policji nie jest w tym zakresie wiarygodna, albowiem funkcjonariusze nie przeprowadzali szczegółowych badań zawieszenia, zaś kalkulacja naprawy pojazdu została sporządzona po upływie 4 miesięcy od zdarzenia i nie była wskazaniem faktycznie naprawianych uszkodzeń lecz teoretycznym wyliczeniem możliwych kosztów. Nie stanowiła zatem dowodu na zakres faktycznych uszkodzeń, nadto została sporządzona na podstawie akt szkodowych, nie zaś oględzin samochodu. Niewątpliwe było jedynie uszkodzenie opony i felgi, które wynikało z dokumentacji fotograficznej.

Ustalając wartość uszkodzonych części Sąd oparł się na opinii biegłego, którą uznał za w pełni przekonywującą. Została bowiem sporządzona przez kompetentny podmiot dysponujący odpowiednią wiedzą specjalistyczną i doświadczeniem. Biegły oparł się na całokształcie materiału dowodowego, dokonując jego analizy i poddając go weryfikacji w oparciu o wskazane w opinii metody badawcze. Opinia jest jasna i pełna, a wnioski w niej zawarte logicznie uzasadnione, stanowiąc konsekwentne zwieńczenie przedstawionego w opinii toku rozumowania. Opinia ta nie była kwestionowana przez strony, a po uwzględnieniu zużycia opony, należne powodowi odszkodowanie wyniosło według cen z daty powstania szkody – 603,- zł.

Rozstrzygając o odsetkach od powyższej kwoty, Sąd Rejonowy wskazał na regulację art. 481 § 1 i 2 k.c., ustalając, że pozwany J. Z. został wezwany do zapłaty do sprawy, a zatem i do zapłaty odszkodowania w dniu 30 maja 2011 roku i powinien był niezwłocznie zaspokoić roszczenie. Z tego względu Sąd zasądził odsetki od dnia 31 maja 2011 roku.

Orzekając o kosztach procesu Sąd zastosował art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c. Wskazał, że powód wygrał spór w ok. 16% i w tej części należy mu się zwroty kosztów od pozwanego J. Z.. Powód poniósł 1 977,52 zł kosztów procesu (214,- zł opłaty od pozwu, 600,- zł wynagrodzenia pełnomocnika, 17,- zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 1 146,52 zł kosztów biegłego). Przy zastosowaniu powyżej wskazanej proporcji Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego 312,- zł.

Biorąc pod uwagę szczególną sytuację w stosunku do pozwanych Powiatu (...) i (...)Towarzystwa (...), wobec których powództwo oddalono, polegające na tym, że wobec początkowego przyznania powodowi odszkodowania, a następnie uchylenia tej decyzji, powód został wprowadzony w błąd co do odpowiedzialności tych podmiotów i pozostawał w błędnym przekonaniu co do zasadności jego powództwa – na podstawi art. 100 k.p.c. Sąd Rejonowy postanowił odstąpić od obciążania powoda kosztami procesu na rzecz tychże pozwanych.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości powód, zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj.

1)  art. 4 ust. 1 pkt 20 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych poprzez błędną wykładnię wyrażającą się w pominięciu, iż wykonywanie robót konserwacyjnych obejmuje również monitorowanie stanu dróg,

2)  art. 65 § 2 k.c. przy ocenie postanowień umowy nr (...), co skutkowało pominięcie, że umowa ta odpowiada ramowej umowie o roboty budowlane, a nie umowie o zarząd,

2.  naruszenie prawa procesowego

1)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w zakresie:

- notatki Policji – poprzez odmowę nadania jej waloru wiarygodności, podczas gdy przeciętny użytkownik samochodu jest w stanie określić bez konieczności badań, widoczne uszkodzenia elementów zawieszenia,

- zeznań świadka T. N. – albowiem świadek ten zeznał, że z uwagi na znaczny upływ czasu oraz ilość wydawanych przez niego miesięcznie opinii, nie jest w stanie sobie przypomnieć, czy kalkulację sporządził na podstawie oględzin pojazdu czy też na podstawie akt szkody,

2)  art. 244 k.p.c. poprzez pominięcie, iż notatka Policji stanowi dokument urzędowy korzystający z domniemania wiarygodności zawartego w jej treści poświadczenia co do faktu uszkodzenia elementów układu zawieszenia,

3)  art. 234 k.p.c. w zw. z art. 244 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie domniemania wiarygodności notatki Policji jako dokumentu urzędowego,

4)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku oceny dowodu z zeznań świadka M. M. oraz powoda w charakterze strony w części obejmującej wskazanie uszkodzeń pojazdu,

3.  dokonanie błędnych ustaleń faktycznych poprzez stwierdzenie, że:

1)  w wyniku zdarzenia z dnia 21 grudnia 2008 roku mającego miejsce w S., przy ulicy (...), uszkodzony został pojazd powoda, a w szczególności prawa przednia opona oraz felga prawego przedniego kola, podczas gdy, oprócz wymienionych elementów, uszkodzony został również układ zawieszenia w tym pojeździe,

2)  wysokość szkody poniesionej przez powoda na okres kwietnia 2009 roku wyniosła 603,- zł brutto, podczas gdy szkoda ta wyniosła 5 332,68 zł,

3)  w okresie od 1 stycznia 2008 roku do 31 grudnia 2009 roku pozwanego J. Z. łączyła z pozwanym Powiatem (...) umowa, zgodnie z którą wykonywał zadania bieżącego utrzymania ulic powiatowych na terenie miasta S., podczas gdy umowa ta opiewała na prace budowlane podejmowane w ramach tego zadania, samo zaś wykonywanie zarządu drogami w zakresie obejmującym ich utrzymanie, nigdy nie zostało powierzone pozwanemu J. Z.,

4)  T. N. sporządził kalkulację na podstawie akt szkodowych, a nie bezpośrednich oględzin pojazdu, podczas gdy w materiale dowodowym brak jest podstawy do formułowania takich ustaleń,

4.  pominięcie w treści ustaleń faktycznych, iż funkcjonariusze Policji w sporządzonej notatce informacyjnej opisali również uszkodzenia pojazdu powoda,

Podnosząc powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanych Powiatu (...) i InterRisk Towarzystwa (...) kwoty 4 272,- zł z ustawowymi odsetkami od 25 marca 2009 roku (vide protokół rozprawy), z tym zastrzeżeniem, że zapłata dokonana przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu.

Uzasadniając apelację podniósł, że przywołany przez Sąd Rejonowy zapis § 5 ust. 1 umowy z dnia 14 grudnia 2007 roku jest bezsporny, ale pozbawiony znaczenia dla rozstrzygnięcia. Natomiast umowa dotyczyła wyłącznie prowadzenia prac budowlanych, nie zaś bieżącego utrzymania drogi. Pozwany J. Z. nie zobowiązał się bowiem do monitorowania stanu dróg, a jedynie do prowadzenia robót budowlanych na zlecenie Powiatu.

Wskazał też, że w świetle art. 244 k.p.c. notatka Policji kreowała domniemanie zgodności z rzeczywistym stanem faktycznym oświadczenia funkcjonariuszy Policji co do zaistnienia uszkodzenia elementów zawieszenia. Domniemanie to nie zostało obalone w toku postępowania. Sąd Rejonowy nie mógł zatem poczynić odmiennych ustaleń aniżeli wynikające z notatki urzędowej.

Ponadto w ocenie powoda analiza zeznań świadka T. N. w kontekście danych zawartych w sporządzonej przez niego kalkulacji pozwala na ustalenie, że świadek dokonywał oględzin pojazdu, albowiem kalkulacja nie zawiera numeru akt szkody a także świadek zastosował inne potrącenie przy wycenie opony – 30%, podczas gdy ubezpieczyciele zazwyczaj przyjmują 50%.

Powód wskazał również, że opinia biegłego M. nie podważa twierdzeń notatki urzędowej Policji.

W zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu w pkt IV wyroku zażalenie złożył pozwany (...) S.A. (...) w W., domagając się zmiany rozstrzygnięcia i zasądzenia kwoty 617,- zł tytułem kosztów procesu od powoda oraz zasądzenia kosztów postępowania zażaleniowego. Uzasadniając zażalenie podniósł, że powód musiał mieć świadomość kto winien być pozwanym w sprawie, o czym świadczy notatka na (...) akt szkody, powód był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, który winien działać z zachowaniem zasad profesjonalizmu. Bez znaczenia jest zaś kwestia, że pozwany początkowo przyznał powodowi odszkodowanie, gdyż powód go nie otrzymał, a stanowiska stron były do końca procesu konsekwentne. Nadto Sąd nieprawidłowo przywołał regulację art. 100 k.p.c., a brak jest podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Odnosząc się w pierwszym rzędzie do apelacji powoda, której rozstrzygnięcie determinuje orzeczenie w zakresie zażalenia pozwanego, należy uznać ją za częściowo uzasadnioną.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że ulica (...) w S. stanowi drogę powiatową zarządzaną przez Powiat (...) – Zarząd (...) w S. oraz, że Powiat (...) w okresie od 1 lutego 2008 roku do 31 stycznia 2009 roku posiadał wykupioną polisę ubezpieczeniową (...) nr (...) w (...) Spółce akcyjnej (...) w W.. Polisa ta dotyczyła m.in. odpowiedzialności cywilnej zarządcy dróg publicznych, co nie było sporne.

Sąd Okręgowy podziela również ustalenie, że do dnia 22 grudnia 2008 roku w pobliżu budynku nr (...) przy ulicy (...), na wysokości marketu (...), w nawierzchni jezdni tejże ulicy znajdowała się wyrwa o rozmiarach 30 x 30 cm i głębokości 15 cm oraz, że w dniu 21 grudnia 2008 roku około godziny 19:00 powód P. M. kierując samochodem marki A. (...) o numerach rejestracyjnych (...) najechał na wskazaną powyżej dziurę w jezdni, która była zalana wodą. W wyniku tego zdarzenia uszkodzona została prawa przednia opona oraz felga prawego przedniego koła. Wysokość szkody poniesionej przez powoda na okres kwietnia 2009 roku wyniosła 603,- zł brutto.

Natomiast trafnym jest zarzut apelacji bezzasadnego przyjęcia przez Sąd Rejonowy, iż umowa z dnia 14 grudnia 2007 roku pomiędzy Powiatem (...) a J. Z. dotyczyła bieżącego utrzymania ulic powiatowych w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 20 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2007 roku, nr 19, poz. 115 ze zm.). Stosownie do powyższego przepisu utrzymanie drogi jest to wykonywanie robót konserwacyjnych, porządkowych i innych zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu, w tym także odśnieżanie i zwalczanie śliskości zimowej. Szczegółowa analiza treści umowy (k – 98 – 107) jednoznacznie wskazuje, że pozwany J. Z. zobowiązał się do utrzymania drogi wyłącznie w zakresie określonym w dokumentacji przetargowej i złożonej w ramach przetargu ofercie, tj. w zakresie ustawiania znaków drogowych i wykonywania remontów. W żadnym zaś razie pozwany J. Z. nie przejął na siebie obowiązków w zakresie utrzymania drogi w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 20 ustawy, w szczególności bowiem, jak trafnie zarzuca apelujący, nie zobowiązał się do monitorowania stanu dróg, jak również odśnieżania czy usuwania śliskości zimowej. Tym samym nie sposób jest uznać, że pozwany Powiat (...) zwolnił się na podstawie art. 429 k.c. z odpowiedzialności za prawidłowe utrzymanie dróg powiatowych. Marginalnie wskazać należy, że nie było sporne, iż pozwany Powiat (...) zawarł z pozwanym ubezpieczycielem umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej również w zakresie bieżącego utrzymania drogi, a zatem twierdzenia o zwolnieniu się z odpowiedzialności odszkodowawczej przez pozwany Powiat zostało powołane wyłącznie na użytek procesu.

Niewątpliwie podzielić należy stanowisko Sądu Rejonowego, że istnienie wyrwy w nawierzchni jezdni świadczy o nienależytym wykonaniu obowiązku bieżącego utrzymania drogi przez Powiat (...), w szczególności w zakresie monitorowania stanu drogi. Pozwany Powiat (...) nie wykazał bowiem, aby podejmował jakiekolwiek działania celem rozpoznania stanu drogi, ostrzeżenia o niebezpieczeństwie czy też usunięcia wyrwy przed wjechaniem w nią przez powoda. Tym samym zasadne jest przypisanie pozwanemu Powiatowi winy w nienależytym utrzymaniu drogi powiatowej na podstawie art. 415 k.c. Konsekwencją przypisania pozwanemu Powiatowi (...) odpowiedzialności za uszkodzenie pojazdu powoda na podstawie art. 415 k.c. winno być również uwzględnienie powództwa w stosunku do ubezpieczyciela tegoż pozwanego. W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela rozważania Sądu Rejonowego na temat możliwych podstaw odpowiedzialności pozwanego i braku podstaw do przypisania pozwanemu Powiatowi (...) odpowiedzialności na zasadzie art. 417 k.c., zaś powielanie tych rozważań jest zbędne.

Prawidłowo natomiast Sąd Rejonowy ustalił zakres uszkodzeń w pojeździe powoda, przyjmując, że stosownie do art. 6 k.c. powoda obciąża ciężar wykazania zakresu szkody i jej wysokości. W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego brak jest podstaw do przyjęcia większego zakresu uszkodzeń niż uczynił to Sąd Rejonowy, w szczególności, że poza felgą przedniego prawego koła i oponą uległy uszkodzeniu jakiekolwiek inne elementy. Istniejąca rozbieżność pomiędzy ustaleniami faktycznymi Sądu Rejonowego, który przyjął, że wyrwa w jezdni miała wymiar 30x30 cm i głębokości 15 cm, a następnie w swych rozważaniach wskazał, że uznaje za oczywiste, iż wpadnięcie w wyrwę o rozmiarze 50x50 cm i głębokości 8 cm skutkowało uszkodzeniem koła, nie wpływa na prawidłowość rozstrzygnięcia w tym zakresie, albowiem takie same skutki można i należy przypisać wpadnięciu w wyrwę o wymiarze 30x30 cm i głębokości 15 cm.

Chybionym jest przede wszystkim twierdzenie powoda, jakoby notatka urzędowa funkcjonariuszy Policji stanowiła dokument urzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c. Wskazać należy, że w świetle tego przepisu dokumentem urzędowym jest dokument sporządzony w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania. Natomiast stosownie do art. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji (Dz.U. z 2011 roku, nr 287, poz. 1687 ze zm.) Policja jest umundurowaną i uzbrojoną formację służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. W myśl ust. 2 tegoż przepisu do podstawowych zadań Policji należą:

1)ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra;

2)ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania;

3)inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi;

4)wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców;

5)nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych przepisach;

6)kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych;

7)współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi, a także z organami i instytucjami Unii Europejskiej na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów;

8)gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych;

10)prowadzenie bazy danych zawierającej informacje o wynikach analizy kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA);

Tym samym nie należy do zadań Policji czynienie ustaleń faktycznych, w szczególności ustalanie zakresu szkody w pojeździe biorącym udział w zdarzeniu drogowym. Zawarcie takich ustaleń przez funkcjonariusza Policji w notatce nie następuje w zakresie działania Policji, a tym samym nie może korzystać z domniemania prawdziwości dokumentu urzędowego wynikającego z art. 244 § 1 k.p.c. Podkreślić należy, że również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 kwietnia 2005 roku, sygn. akt III KK 206/04, Lex nr 151674, dostrzegł różnicę pomiędzy dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. a notatką urzędową funkcjonariusza policji, wymieniając je odrębnie przy określaniu zakresu pojęcia dokument na gruncie art. 115 § 14 k.k. Ponadto w świetle ustawy o Policji organami Policji są: Komendant Główny, Komendanci Wojewódzcy, Komendanci Miejscy i Powiatowi oraz Komendanci Komisariatów. Funkcjonariusze Policji wykonując czynności na miejscu zdarzenia nie zastępują powyższych organów. Wskazać też należy, że w świetle regulacji art. 174 Kodeksu postępowania karnego notatka urzędowa nie może zastępować dowodu z zeznań świadków czy też wyjaśnień oskarżonego, które wymagają zaprotokołowania. Dokonanie oględzin wymaga spisania protokołu (art. 143 § 1 pkt 3 k.p.k.), co w niniejszej sprawie nie nastąpiło. Podobnie w myśl art. 43 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenie w zw. z art. 37 § 1 k.p.o.w. w zw. z art. 207 § 1 k.p.k. w postępowaniu o wykroczenie oględziny również wymagają spisania protokołu.

Tym samym uznać należy, że notatka urzędowa Policji (k – 9 akt) nie korzysta z domniemania prawdziwości przewidzianego dla dokumentów urzędowych w art. 244 § 1 k.p.c. w zakresie uszkodzeń pojazdu w niej opisanych.

Częściowo uzasadnionym jest zarzut apelacji naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie oceny zeznań świadka T. N. poprzez przyjęcie, że świadek ten sporządził kalkulację kosztów naprawy na podstawie akt szkodowych, albowiem w świetle zeznań tegoż świadka nie sposób jest poczynić takich ustaleń w sposób kategoryczny, że kalkulacja została sporządzona na podstawie akt szkody. Niemniej jednak powyższa okoliczność pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, albowiem dla ustalenia zakresu szkody konieczne jest dokładne ustalenie jakie elementy i w jaki sposób zostały uszkodzone, a w tym zakresie świadek T. N. nie podał żadnych faktów. Świadek bowiem nie pamiętał ani okoliczności sporządzenia kalkulacji, a w szczególności nie pamiętał samochodu powoda. Kalkulacja naprawy sporządzona przez T. N. nie stanowi natomiast dowodu na zakres uszkodzeń, a przede wszystkim związek przyczynowy pomiędzy konkretnym uszkodzeniem a zdarzeniem z dnia 21 grudnia 2008 roku, albowiem jak wyjaśnił wielokrotnie Sąd Najwyższy prywatna opinia, sporządzona nawet przez biegłego sądowego, nie jest opinią biegłego, a może być uważana co najwyżej za umotywowane stanowisko strony (por. wyrok SN z 11 czerwca 1974 roku, II CR 260/74, Lex nr 7515; wyrok SN z 8 czerwca 2001 roku, I PKN 468/00, OSNP 2003, nr 8, poz. 197; wyrok SN z 12 kwietnia 2002 roku, I CKN 92/00, Lex nr 53932).

Trafnie w tym zakresie Sąd Rejonowy wskazuje na okoliczność, że kalkulacja została sporządzona po ponad 3 miesiącach po zdarzeniu, a jednocześnie nie zawiera opisu uszkodzeń w elementach zawieszenia. Również powód w swych zeznaniach (k – (...) verte –(...)verte) nie wskazał jakie elementy zawieszenia pojazdu uległy uszkodzeniu, ograniczając się do stwierdzenia, że uszkodzeniu uległy części zawieszenia. Również świadek M. M. w swych zeznaniach (k – (...)) nie wskazała jakie elementy zawieszenia uległy uszkodzeniu, podając, że „w chwili obecnie nie potrafię powtórzyć jakie to były uszkodzenia, choć mąż mówił mi co zostało jeszcze uszkodzone”. Świadek ten podała również, że zakres uszkodzeń znała z relacji męża a nie z własnych obserwacji. Tym samym nie jest zarzut powoda, że Sąd Rejonowy naruszył art. 328 § 2 k.p.c. pomijając w uzasadnieniu wyroku ocenę dowodu z zeznań świadka M. M. oraz przesłuchania powoda w charakterze strony w części obejmującej wskazanie uszkodzeń pojazdu, gdyż powyższe zeznania nie stanowią dowodu na te uszkodzenia. W zakresie zaś w jakim świadek M. M. i powód wskazali na uszkodzenie opony i felgi Sąd dając im wiarę przyjął te uszkodzenia jako wynik zdarzenia.

Mając na uwadze powyższe prawidłowo Sąd Rejonowy uznał, że powód nie wykazał, aby na skutek zdarzenia z dnia 21 grudnia 2008 roku w jego samochodzie uległy uszkodzeniu inne elementy niż felga i opona. Podkreślić zaś należy, że uszkodzenia tych dwóch elementów zostały szczegółowo przedstawione na fotografiach znajdujących się w aktach szkody, brak jest natomiast takowych fotografii w zakresie innych elementów rzekomo uszkodzonych w tym zdarzeniu.

Prawidłowo też Sąd Rejonowy ustalił wysokość szkody w zakresie przyjętych uszkodzeń na kwotę 603,- zł, która wynika z niekwestionowanej przez strony opinii biegłego. Taką też kwotę należało zasądzić od pozwanego Powiatu (...), zmieniając na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w zakresie oddalającym powództwo. Stosownie do art. 822 § 4 k.c. powód mógł dochodzić swego roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej podmiotu zobowiązanego do naprawienia szkody. W myśl art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Ponieważ pozwany InterRisk Towarzystwo (...) zawarł z Powiatem (...) umowę ubezpieczenia jego odpowiedzialności cywilnej m.in. w zakresie obowiązku utrzymania dróg, obowiązany jest do wypłaty powodowi odszkodowania w granicach odpowiedzialności ubezpieczonego Powiatu (...).

Orzeczenie w przedmiocie odsetek ustawowych oparte zostało o treść art. 481 § 1 i 2 k.c., stosownie do którego jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzycielowi przysługują odsetki za okres opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Z tych względów należało zasądzić od pozwanych odsetki ustawowe od dnia 25 marca 2011 roku.

Odpowiedzialność pozwanych nie jest odpowiedzialnością solidarną, gdyż każdy z pozwanych odpowiada na innej podstawie prawnej, a nadto kwotę zasądzoną od obu pozwanych, zasądzono już prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego od pozwanego J. Z., stąd w sentencji orzeczenia Sąd Okręgowy zastrzegł, że spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z pozwanych zwalnia pozostałych w granicach spełnionego świadczenia.

W pozostałym zakresie powództwo należało oddalić, albowiem powód nie wykazał aby poniósł większą szkodę.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu uzasadnia art. 100 k.p.c. Powództwo zostało bowiem częściowo uwzględnione (w wymiarze 14,1%) i w takiej proporcji należało rozliczyć koszty procesu pomiędzy stronami. Powód poniósł w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji łącznie koszty w kwocie 1 977,52 zł, zaś pozwany (...) w kwocie 617,- zł. Tym samym w świetle zmienionego rozstrzygnięcia co do meritum, trafnym stała się przywołana przez Sąd Rejonowy podstawa rozstrzygnięcia. Podzielić natomiast należy argumentację zażalenia pozwanego InterRisk, albowiem argumentacja Sądu Rejonowego uzasadniająca odstąpienie od obciążania powoda kosztami procesu jest chybiona w okolicznościach rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego. Niewątpliwie powód był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, który prawidłowo ustalił krąg podmiotów odpowiedzialnych za szkodę w mieniu powoda. Natomiast okoliczność, że powód wygrał spór jedynie w niewielkim zakresie było wynikiem nie udźwignięcia przez powoda ciężaru dowodu w niniejszej sprawie. W tych okolicznościach brak jest podstaw do odstąpienia od obciążania powoda kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego. Ponieważ pozwany Powiat (...) nie złożył zażalenia na orzeczenie o kosztach procesu, zmiana rozstrzygnięcia na niekorzyść powoda w tym zakresie była niedopuszczalna (art. 384 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.). Uwzględniając częściowo zażalenie pozwanego InterRisk Towarzystwa (...), należało zasądzić od powoda na rzecz tegoż pozwanego kwotę 250,- zł tytułem kosztów procesu. Powyższa kwota została wyliczona jako różnica pomiędzy częścią kosztów pozwanego w zakresie w jakim wygrał spór (617,- zł x 85,9%) a częścią kosztów powoda w zakresie w jakim on wygrał spór (1 977,52 zł x 14,1%). W pozostałym zakresie należało zażalenie oddalić.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego uzasadnia art. 100 k.p.c. Powód wygrał apelację w 14,1%, ponosząc przy tym koszty opłaty od apelacji 184,- zł oraz wynagrodzenia pełnomocnika – 300,- zł. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika ustalono w stawce minimalnej przewidzianej dla tej wartości przedmiotu sporu w postępowaniu apelacyjnym, zgodnie z § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych… Żaden z pozwanych nie złożył przed Sądem Okręgowym wniosku o przyznanie im kosztów w postępowaniu apelacyjnym, stąd należało zasądzić od pozwanych na rzecz powoda kwotę 68,- zł, stanowiącą ok. 14,1% kosztów przez niego poniesionych w postępowaniu apelacyjnym.

W zakresie postępowania zażaleniowego pozwany (...)ostatecznie wygrał postępowanie zażaleniowe w ok. 40% (zażalenie uwzględniono do kwoty 250,- zł z żądanej 617,- zł). Pozwany poniósł koszty postępowania zażaleniowego w kwocie 31, zł opłaty oraz 150,- zł kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym (§ 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia), zaś powód koszty zastępstwa procesowego w tej samej wysokości. Rozdzielając powyższe koszty na podstawie art. 100 k.p.c. we wskazanej proporcji należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18,- zł (60% x 150,- zł – 40% x 181,- zł).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.