Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 20 listopada 2001 r.
II UKN 626/00
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2001 r. sprawy z wniosku
Jadwigi K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w K. o eme-
ryturę, na skutek kasacji wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krako-
wie z dnia 10 maja 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Decyzją z dnia 23 listopada 1998 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział
w K. odmówił przyznania wnioskodawczyni Jadwidze K. prawa do emerytury z uwagi
na to, że wnioskodawczyni nie osiągnęła wieku emerytalnego a także nie spełniła
określonego w art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) wymogu 30- letniego okresu
zatrudnienia do daty rozwiązania umowy o pracę.
Odwołanie wnioskodawczyni od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 14 lipca
1999 r. [...]. Sąd ustalił, że okres składkowy wnioskodawczyni, który jest także okre-
sem pracy nauczycielskiej wynosi 24 lata i 3 miesiące. Ostatnim miejscem zatrudnie-
nia było Studium Nauczycielskie Zespołu Szkół Zawodowych w J. Umowa o pracę z
wnioskodawczynią została rozwiązana dnia 31 sierpnia 1994 r. w związku z likwida-
cją Studium Nauczycielskiego. Po ustaniu stosunku pracy wnioskodawczyni nie
podjęła zatrudnienia, od 24 lutego 1995 r. do 24 lutego 1996 r. pobierała zasiłek dla
bezrobotnych a następnie opiekowała się matką inwalidką I grupy. Określony w art.
88 ust. 1 Karty Nauczyciela warunek 30-letniego okresu zatrudnienia nie został speł-
niony. Wnioskodawczyni nie nabyła prawa do emerytury na zasadach ogólnych, gdyż
2
będąc urodzona 17 października 1945 r. nie osiągnęła wieku emerytalnego wyno-
szącego dla kobiet przy spełnieniu innych warunków 55 lat.
W apelacji od tego wyroku wnioskodawczyni podniosła zarzut, że w dniu 18 li-
stopada 1997 r. osiągnęła 30-letni okres zatrudnienia.
Wyrokiem z dnia 10 maja 2000 r. [...] Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Krakowie oddalił apelację. Sąd Apelacyjny uznał, że przy usta-
laniu wymaganego przepisem art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela okresu zatrudnienia
nie mogą być uwzględniane okresy składkowe i nieskładkowe przypadające po roz-
wiązaniu przez nauczyciela stosunku pracy. Pogląd taki wyraził Sąd Najwyższy w
wyroku z dnia 1 marca 1991 r. I PRN 3/91 oraz w wyroku z dnia 15 grudnia 1997 r., II
UKN 412/97 (OSNAPiUS z 1998 r. nr 21, poz. 636). Na dzień 31 sierpnia 1994 r.
okres zatrudnienia wnioskodawczyni nawet przy uwzględnieniu wszystkich przypa-
dających przed tą datą okresów, które zdaniem wnioskodawczyni powinny być zali-
czone do okresu zatrudnienia, jest krótszy niż 30 lat.
Wyrok ten zaskarżyła kasacją wnioskodawczyni i wskazując jako podstawę
kasacji naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 88 ust. 1 ustawy
z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56,
poz. 357 ze zm.) wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie do ponownego rozpoznania. Zdaniem skarżącej
do uzupełnienia okresu 30 lat powinny być dodane okresy nieskładkowe w wymiarze
6 lat, 8 miesięcy i 17 dni. Sąd Apelacyjny błędnie zinterpretował powołany przepis,
gdyż mówi on o okresie zatrudnienia a nie o stażu pracy. Wszystkie okresy
zaliczalne do okresu zatrudnienia powinny być uwzględnione.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Przepis art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) stanowi, że nauczyciele ma-
jący trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczegól-
nym charakterze mogą po rozwiązaniu stosunku pracy na swój wniosek przejść na
emeryturę. Nie jest prawdą, że w zaskarżonym wyroku zostało zaprezentowane sta-
nowisko, że za trzydziestoletni okres zatrudnienia, o którym mowa w tym przepisie,
uważa się okres pracy na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z
dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania
3
emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) od
dnia wejścia w życie tej ustawy za okresy zatrudnienia uważa się okresy składkowe
albo okresy składkowe uzupełnione okresami nieskładkowymi w ograniczonym prze-
pisem art. 4 ust. 2 rozmiarze lub okresami, o których mowa w art. 5. Wskazane przez
wnioskodawczynię okresy takie jak okres składkowy pobierania zasiłku dla bezrobot-
nych i okres nieskładkowy sprawowania opieki nad inwalidą I grupy zostały pominięte
nie dlatego, że nie są okresami zatrudnienia w rozumieniu art. 88 ust. 1 Karty Nau-
czyciela. Żądanie nie zostało uwzględnione dlatego, że przy ustalaniu spełnienia wa-
runku posiadania trzydziestoletniego okresu zatrudnienia, od którego uzależnione
jest prawo do emerytury, nie wlicza się okresów składkowych i nieskładkowych przy-
padających po rozwiązaniu z nauczycielem umowy o pracę. Nawet gdyby wniosko-
dawczyni po ustaniu stosunku pracy podjęła inne zatrudnienie na podstawie umowy
o pracę, okres tego zatrudnienia nie podlegałby doliczeniu.
Treść art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela wskazuje wyraźnie, że określone w nim
warunki posiadania trzydziestoletniego okresu zatrudnienia i 20 lat pracy w szczegól-
nym charakterze muszą być spełnione w dacie rozwiązania przez nauczyciela sto-
sunku pracy. Wynika to ze sformułowania, że nauczyciel spełniający te warunki może
po rozwiązaniu stosunku pracy przejść na emeryturę. W pierwszym rzędzie muszą
więc być spełnione oba warunki, następnie powinien zostać rozwiązany stosunek
pracy i dopiero wówczas może nastąpić przejście na emeryturę. Wniosek o emerytu-
rę nie musi być złożony bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy jednak prawo
do emerytury nie może być przyznane jeżeli w dacie rozwiązania stosunku pracy
wymagane warunki nie były spełnione.
Wykonywanie przez odpowiednio długi okres czasu pracy nauczyciela, która z
mocy art. 86 Karty Nauczyciela jest uważana za pracę w szczególnym charakterze,
daje szczególne uprawnienia emerytalne polegające na obniżeniu wieku emerytalne-
go do 55 lat w stosunku do kobiet (§ 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lu-
tego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczegól-
nych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) Prze-
pis art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela daje przywilej przejścia na emeryturę bez
względu na wiek tym nauczycielom, którzy mają dłuższy niż wymagany przepisami
ogólnymi okres zatrudnienia (30 lat dla kobiet zamiast wymaganych 20) i dłuższy
okres pracy w szczególnym charakterze (20 lat zamiast wymaganych 15). Jednakże
z tego przywileju może korzystać tylko nauczyciel czyli warunki dotyczące posiadania
4
wymaganych okresów muszą być spełnione do daty, do której osoba zainteresowana
miała status nauczyciela w rozumieniu art. 1 Karty Nauczyciela.
Wnioskodawczyni przyznała, że jej okresy składkowe i nieskładkowe wyniosły
30 lat w dniu 18 listopada 1997 r. W tej dacie wnioskodawczyni nie miała statusu
nauczyciela zatem osiągnięcie trzydziestoletniego okresu zatrudnienia nie dawało jej
uprawnień z art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312
KPC oddalił ka-
sację jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.
========================================