Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 listopada 2001 r.
II UKN 633/00
Ustalenie, że do wypadku doszło w wyniku przestępstwa (art. 442 § 2
KC), przy braku wyroku skazującego, następuje w oparciu o kryteria przewi-
dziane w przepisach prawa karnego.
Przewodniczący SSN Beata Gudowska, Sędziowie SN: Roman Kuczyński
(sprawozdawca), Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2001 r. sprawy z po-
wództwa Barbary M. przeciwko Browarom Ł. Spółce Akcyjnej w Ł. o zadośćuczynie-
nie i rentę, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia
10 maja 2000 r. [...]
o d d a l i ł kasację,
nie obciążył powódki kosztami postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 19 stycznia 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Łodzi oddalił powództwo Barbary M. przeciwko Browarom Ł. S.A. o
odszkodowanie i rentę z tytułu wypadku przy pracy z dnia 25 marca 1991 r. z uza-
sadnieniem, iż roszczenie powódki uległo trzyletniemu przedawnieniu z art. 442 § 1
KC, ponieważ pozew wpłynął dnia 19 września 1995 r., a brak było przesłanek do
zastosowania terminu przedawnienia z art. 442 § 2 KC.
Wyrokiem z dnia 10 maja 2000 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Łodzi oddalił apelację powódki, podzielając stanowisko Sądu pierw-
szej instancji. Kasacja powódki od powyższego wyroku zarzuca naruszenie prawa
materialnego - art. 442 § 2 KC - przez jego niezastosowanie oraz art. 191 § 2 d. KK
przez uznanie, że naruszenie przepisów rozporządzenia Ministrów: Pracy i Opieki
Społecznej, Zdrowia, Przemysłu, Odbudowy, Administracji Publicznej oraz Ziem Od-
2
zyskanych z dnia 6 listopada 1946 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 344 ze zm.) nie rodzi odpo-
wiedzialności karnej po stronie pozwanego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Zgodnie z art. 39311
KPC
Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w jej granicach, a to oznacza, że zgłoszenie za-
rzutów naruszenia prawa materialnego powoduje, iż Sąd Najwyższy jest związany
ustalonym w sprawie stanem faktycznym. Kasacja nie zawiera zarzutu naruszenia
przepisów postępowania, a tym samym nie może kwestionować ustalenia, że po-
wódka, która uległa wypadkowi w dniu 25 marca 1991 r., polegającemu na złamaniu
prawej ręki miała świadomość doznania szkody oraz że zobowiązanym do jej napra-
wienia jest zakład pracy; pozew natomiast wpłynął dnia 19 września 1995 r., a więc
po upływie trzyletniego przedawnienia wynikającego z art. 442 § 1 KC. Wprawdzie
kasacja stoi na stanowisku, że przepis ten został zastosowany niewłaściwie, bowiem
powinien być zastosowany przepis art. 442 § 2 KC, a więc, że powódki dotyczy
przedawnienie dziesięcioletnie gdyż szkoda wynikła z przestępstwa - art. 191 § 2 d.
KK. Jednakże uchodzi uwadze skrżącej, iż wyrokiem z dnia 10 grudnia 1998 r. Sąd
Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi uchylił wyrok Sądu pierw-
szej instancji oddalający powództwo i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego
rozpoznania celem przeprowadzenia ustaleń w kierunku wystąpienia przesłanek do
zastosowania dziesięcioletniego okresu przedawnienia z art. 442 § 2 KC, a więc
spowodowania szkody zbrodnią lub występkiem. W ponownym postępowaniu Sąd
pierwszej instancji przeprowadził dowód z zeznań świadków i opinii biegłego na oko-
liczność naruszenia przez pracodawcę przepisów bhp powodującego odpowiedzial-
ność karną i doszedł do przekonania, iż w okolicznościach zdarzenia z dnia 25
marca 1991 r., w wyniku którego powódka doznała szkody nie można dopatrzyć się
znamion przestępstwa z art. 191 d. KK, a więc ustalić winy umyślną lub nieumyślną
osoby, będącej w zakładzie pracy odpowiedzialną za bezpieczeństwo i higienę
pracy, polegającej na niedopełnieniu wynikającego stąd obowiązku i przez to powo-
dujące narażenie pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, cięż-
kiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Tego rodzaju przekonanie
Sądu pierwszej instancji, zaakceptowane przez Sąd drugiej instancji (mimo zarzutów
apelacji, które w zasadzie zostały powtórzone w kasacji) należy niewątpliwie do
3
ustaleń faktycznych, których kasacja poprzez brak zarzutu naruszenia przepisów
postępowania nie jest w stanie skutecznie zakwestionować. Prowadzi to do konkluzji,
iż przepis art. 442 § 2 KC nie został naruszony. Nie doszło także do obrazy art. 191 §
2 d. KK, gdyż - jak to wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 grudnia
1998 r., II UKN 348/98 (OSNAPiUS 2000 r. nr 2, poz. 77) - na gruncie prawa karnego
nie jest możliwe popełnienie zbrodni lub występku przez pracodawcę będącego jed-
nostką organizacyjną, gdyż przestępstwo może popełnić tylko osoba fizyczna. Wyni-
ka to zresztą wprost z brzmienia art. 191 § 1 d. KK (kto będąc odpowiedzialnym...) i §
2 (jeżeli sprawca...). Także, według wyroków Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca
1969 r., I PR 157/69 i z dnia 29 czerwca 1971 r., I PR 84/71 (Lex nr 14029 i nr 6951),
jakkolwiek sąd cywilny przy braku wyroku skazującego władny jest samodzielnie
ustalić, czy szkoda wynikła z przestępstwa, jednakże niezbędne jest ustalenie istnie-
nia znamion przestępstwa oznaczonych w prawie karnym i stosowanie kryteriów
przewidzianych w przepisach prawa karnego - przede wszystkim kryterium winy. Je-
żeli zatem ustalenia faktyczne w przedmiotowej sprawie (nie podważone w kasacji)
prowadzą do wniosku, iż zdarzenie z dnia 25 marca 1991 r. nastąpiło w okoliczno-
ściach, w których nie jest możliwe stwierdzenie znamion czynu przestępnego, należy
dojść do przekonania, iż zaskarżony wyrok nie zapadł z obrazą żadnego z podnie-
sionych w kasacji przepisów prawa materialnego.
W tym stanierzeczy Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================

II UKN 633/00

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia