Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO
z dnia 5 grudnia 2001 r.
III SW 138 - 139/01
w sprawie ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych dnia 23 września 2001 r.
Przewodniczący Prezes Sądu Najwyższego Walerian Sanetra, Sędziowie
Sądu Najwyższego: Krystyna Bednarczyk, Teresa Flemming-Kulesza, Katarzyna
Gonera, Beata Gudowska, Józef Iwulski, Kazimierz Jaśkowski, Andrzej Kijowski,
Roman Kuczyński, Jerzy Kuźniar, Jerzy Kwaśniewski, Zbigniew Myszka, Teresa
Romer, Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Barbara Wagner, Andrzej Wasilewski,
Andrzej Wróbel
Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych, z udziałem Zastępcy Prokuratora Generalnego Ryszarda A.
Stefańskiego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej Ferdynanda
Rymarza, po rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu jawnym w dniu 5 grudnia 2001 r.
miał na uwadze co następuje:
I
1. Zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wy-
borcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
(Dz. U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Administracyj-
nej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie sprawozdania z wyborów
przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyni-
ku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru
posła lub senatora, przeciwko któremu wniesiono protest.
2. Sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Rze-
czypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w
dniu 23 września 2001 r. informuje o ich prawidłowym przebiegu w 41 okręgowych
komisjach wyborczych do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, 40 okręgowych komi-
sjach wyborczych do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej i 24.827 obwodowych komi-
sjach wyborczych oraz o nielicznych, drobnych przypadkach naruszenia prawa wy-
borczego. W konkluzji Państwowa Komisja Wyborcza uznała, że nie było takich na-
2
ruszeń prawa wyborczego, które mogłyby wywrzeć wpływ na wyniki głosowania i wy-
borów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Sąd Najwyższy w składach 3 osobowych wydał 108 postanowień w spra-
wach z protestów wyborczych (obejmujących także 8 spraw połączonych z innymi do
wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia). Wyłącznie wyborów do Sejmu Rzeczypo-
spolitej Polskiej dotyczyło 41 spraw, 2 sprawy dotyczyły wyłącznie wyborów do Se-
natu Rzeczypospolitej Polskiej, a w większości (w 65 sprawach) rozpoznano protesty
zawierające zarzuty odnoszące się jednocześnie do wyborów do Sejmu Rzeczypo-
spolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
W odniesieniu do 7 protestów Sąd Najwyższy wydał opinię, że są one uza-
sadnione, lecz stwierdzone naruszenia prawa nie miały wpływu na wynik wyborów.
Cztery zasadne protesty dotyczyły wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do
Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. W dwóch sprawach wyborcy udowodnili, że mimo
iż jeszcze nie głosowali, to w spisie wyborców przy ich nazwiskach widniały już pod-
pisy, skutkiem czego obwodowe komisje wyborcze nie wydały im kart do głosowania.
Dwie pozostałe sprawy dotyczyły ustalania wyników głosowania przez okręgowe ko-
misje wyborcze. W jednej z nich do tych czynności bezpodstawnie nie został dopusz-
czony pełnomocnik wyborczy, który wyznaczył do tej komisji męża zaufania, obser-
wującego jej pracę. Druga sprawa dotyczyła uniemożliwienia mężowi zaufania po-
równania kilku wybranych protokołów głosowania w obwodach z wydrukami kompu-
terowymi. Dwa z uzasadnionych protestów dotyczyły wyłącznie wyborów do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej. W jednej sprawie Sąd Najwyższy uznał za uzasadniony
protest kandydatki na posła, gdyż na liście wyborczej oraz w obwieszczeniu okręgo-
wej komisji wyborczej o zarejestrowaniu tej listy błędnie zaznaczono przy jej nazwis-
ku, że jest bezrobotna. W drugiej sprawie ustalono naruszenie zakazu agitacji wybor-
czej w lokalu wyborczym. Jeden protest dotyczył wyłącznie wyborów do Senatu Rze-
czypospolitej Polskiej. Sąd Najwyższy stwierdził naruszenie w jednej komisji obwo-
dowej przepisów art.153 i 158 w związku z art. 190 Ordynacji wyborczej polegające
na błędnym informowaniu wyborców przez członków tej komisji o rezygnacji jednego
z kandydatów na senatora, a także naruszenie art. 203 ust. 1 pkt 4 tej ustawy przez
nieuznanie głosów ważnie oddanych na tego kandydata.
Protestów nieuzasadnionych wpłynęło 16, w tym 6 odnoszących się jednocze-
śnie do wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Opinie o bezzasadności tych
protestów miały podstawy w ustaleniu przez Sąd Najwyższy stanu faktycznego od-
3
miennego niż przedstawiony w proteście względnie w wadliwym rozumieniu przepi-
sów prawa wyborczego przez wnoszącego protest. Ta druga okoliczność była przy-
czyną uznania bezzasadności – między innymi - protestu kwestionującego prawidło-
wość części IV lit. B pkt 1 załącznika do uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z
dnia 22 sierpnia 2001 r. w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych,
dotyczących zadań i trybu pracy w przygotowaniu i przeprowadzeniu głosowania w
wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej,
zarządzonych na dzień 23 września 2001 r. (M.P. Nr 29, poz. 496 ze zm.). Zdaniem
wnoszącego protest na podstawie tych wytycznych komisje obwodowe – z narusze-
niem art. 160 i 161 Ordynacji wyborczej – kwalifikowały jako nieważne głosy wybor-
ców w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, którzy na tej samej liście okrę-
gowej postawili znak „x” w kratce z lewej strony obok nazwiska jednego lub więcej
kandydatów, a nadto zamieścili inne znaki lub zamazania w kratkach obok nazwisk
innych kandydatów. Uznając bezzasadność tego zarzutu Sąd Najwyższy stwierdził,
że kratka z lewej strony obok nazwiska kandydata na posła jest szczególnym miejs-
cem karty do głosowania. Umieszczenie w niej jakiegokolwiek innego zaznaczenia
niż znak „x” powoduje, że głos jest nieważny.
Bez dalszego biegu Sąd Najwyższy pozostawił 84 protesty, jako że nie speł-
niały one wymagań przewidzianych Ordynacją wyborczą. Większość z nich (47) była
przedwczesna. Przyczyny tego można upatrywać w późniejszym otwarciu terminu do
składania protestów w wyborach parlamentarnych – to jest od dnia ogłoszenia ich
wyników w Dzienniku Ustaw (art. 79 ust. 1 Ordynacji wyborczej) niż w odbywających
się niecały rok wcześniej wyborach prezydenckich - to jest od dnia podania wyników
wyborów do wiadomości publicznej (art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 27 września 1990 r.
o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, jednolity tekst: Dz. U. z 2000 r. Nr
47, poz. 544).
W jednej sprawie postępowanie zostało umorzone.
4. Prokurator Generalny wniósł o podjęcie uchwał, że wybory do Sejmu Rze-
czypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzone w dniu
23 września 2001 r., których wyniki podane zostały do publicznej wiadomości w ob-
wieszczeniach Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 26 września 2001 r. opubliko-
wanych w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 października 2001 r.,
Nr 109, poz. 1186 oraz poz. 1187 – są ważne.
4
Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej wniósł o uznanie wyborów do
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzo-
nych dnia 23 września 2001 r. za ważne.
II
Sąd Najwyższy, po rozważeniu sprawozdania Państwowej Komisji Wyborczej i
opinii w sprawach z protestów wyborczych, przy uwzględnieniu obwieszczeń Pań-
stwowej Komisji Wyborczej z dnia 26 września 2001 r. o wynikach wyborów do
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowa-
dzonych w dniu 23 września 2001 r. (Dz. U. Nr 109, poz. 1186 i poz. 1187) oraz bio-
rąc pod uwagę wnioski Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej
Komisji Wyborczej, na podstawie art. 101 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
i art. 82 ust. 1 – 3 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, poz.
499 ze zm.)
stwierdza ważność wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do
Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych dnia 23 września 2001 r.
========================================