Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 22 stycznia 2002 r.
II UKN 747/00
Nie jest dopuszczalne kwestionowanie przez organ rentowy niezdolności
do pracy osoby, która przed 1 września 1997 r. była nieprzerwanie od dziesięciu
lat inwalidą i z tego tytułu pobierała rentę, a zmiana stanu prawnego od dnia 1
września 1997 r. nie daje podstaw do przeprowadzania badań kontrolnych ta-
kich osób.
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN: Beata
Gudowska, Maria Tyszel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 stycznia 2002 r. sprawy z wniosku
Tadeusza O. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w G. o
rentę inwalidy wojskowego, na skutek kasacji wnioskodawcy od wyroku Sądu Apela-
cyjnego w Gdańsku z dnia 30 czerwca 2000 r. [...]
z m i e n i ł zaskarżony wyrok, poprzedzający go wyrok Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni z dnia 25
października 1999 r. [...] oraz decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w
G. z dnia 7 lipca 1999 r. w ten sposób, że wznowił od dnia 1 sierpnia 1999 r. wypłatę
renty inwalidy wojskowego wnioskodawcy Tadeuszowi O.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 25 października 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni oddalił odwołanie wnioskodawcy
Tadeusza O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w G., wstrzy-
mującej wypłatę renty inwalidy wojennego, po ustaleniu na podstawie przeprowa-
dzonego postępowania dowodowego, w tym z opinii biegłego sądowego lekarza spe-
cjalisty chirurga i ortopedy, że stan zdrowia wnioskodawcy nie uzasadnia uznania go
za niezdolnego do pracy. Należy zauważyć, że rentę inwalidzką wnioskodawca po-
2
bierał w związku z zaliczeniem go do III grupy inwalidów w związku z wypadkiem w
służbie wojskowej, który miał miejsce 21 lutego 1984 r.
Stanowisko to podzielił Sąd Apelacyjny w Gdańsku i wyrokiem z dnia 30
marca 2000 r. [...] oddalił apelację wnioskodawcy. W ocenie Sądu Apelacyjnego fakt,
że badanie kontrolne wyznaczono na rok 1991, oznacza, że termin ten wyznaczono
przed upływem dziesięciu lat od daty powstania inwalidztwa (§ 27 rozporządzenia
Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 5 sierpnia 1983 r. w sprawie składu
komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, trybu postępowania, trybu kie-
rowania na badanie przez te komisje oraz szczegółowych zasad ustalania inwalidz-
twa (Dz.U Nr 47, poz. 214 ze zm. uchylonego rozporządzeniem Ministra Pracy i Po-
lityki Społecznej z dnia 8 sierpnia 1997 r. w sprawie orzekania o niezdolności do
pracy do celów rentowych - Dz.U. Nr 99, poz. 612), a okoliczność, że badanie to
przeprowadzone zostało dopiero w czerwcu 1999 r. nie daje podstaw do stwierdze-
nia, że jego wynik nie mógł stanowić podstawy dla pozbawienia wnioskodawcy
świadczenia.
Stan prawny uległ zmianie po wejściu w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998
r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz.
1118 ze zm.), nie uległa jednak zmianie reguła przeprowadzania badań kontrolnych,
jeżeli były już wyznaczone. Skoro u wnioskodawcy badanie wykazało poprawę stanu
zdrowia w stopniu uzasadniającym wstrzymanie pobieranego świadczenia, co zo-
stało potwierdzone w toku postępowania przed Sądem, brak podstaw do uwzględ-
nienia apelacji wnioskodawcy.
Powyższy wyrok zaskarżył kasacją wnioskodawca i zarzucając naruszenie
przepisów postępowania - art. 233 § 1 KPC oraz § 29 ust. 1 rozporządzenia z dnia 5
sierpnia 1983 r. - wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej in-
stancji do ponownego rozpoznania, po uchyleniu również jego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest uzasadniona, gdy zarzuca naruszenie § 29 ust.1 pkt 2 rozporzą-
dzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 5 sierpnia 1983 r. Zgodnie z
tym przepisem nie przeprowadzało się badań kontrolnych osób, których inwalidztwo
trwało nieprzerwanie ponad 10 lat, licząc od daty powstania inwalidztwa.
3
Według uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1994 r. II URN 8/94
(OSNAPiUS 1994 r. nr 1, poz. 13), „wyniki badań kontrolnych komisji lekarskich do
spraw inwalidztwa i zatrudnienia, przeprowadzonych po upływie dziesięciu lat, przez
które trwało nieprzerwanie inwalidztwo, nie mogły stanowić podstawy do pozbawie-
nia prawa do renty". W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że
dyrektywa powołanego przepisu miała rangę ustawową, albowiem rozporządzenie, w
którym została zawarta wydane zostało z mocy delegacji ustawowej (art. 25 ust. 3 i 4
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich ro-
dzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela ten po-
gląd, zauważając, że orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące tej materii jest
utrwalone. W wyroku z dnia 17 lipca 1996 r., II URN 13/96 (OSNAPiUS 1997 r. nr 4,
poz. 54), Sąd Najwyższy podobnie uznał, że wyniki badań kontrolnych przeprowa-
dzonych po upływie dziesięciu lat, przez które trwało inwalidztwo, nie mogą stanowić
podstawy do pozbawienia rencisty prawa do renty nawet wówczas, gdy w ich na-
stępstwie stwierdzono brak inwalidztwa, chyba że zachodzą szczególne okoliczności
uzasadniające przeprowadzenie badań z urzędu. Wyjaśniając tę ostatnią okoliczność
Sąd Najwyższy stwierdził w wyroku z dnia 21 września 1995 r., II URN 28/95
(OSNAPiUS 1996 r. nr 7, poz. 105), że wyznaczenie kontrolnego badania lekarskie-
go w stosunku do wymienionych osób, jest dopuszczalne, jeżeli w uprzednim postę-
powaniu przed organem rentowym zostaną udowodnione okoliczności wskazujące
na zmianę stanu inwalidztwa. Fakt, że w obecnym stanie prawnym, jak trafnie zau-
waża Sąd Apelacyjny, brak podobnego przepisu, nie ma znaczenia w okoliczno-
ściach sprawy, w których jest niewątpliwe, że inwalidztwo wnioskodawcy związane z
wypadkiem w dniu 21 lutego 1984 r. trwa od tego czasu, zaś świadczenie z tego ty-
tułu zostało przyznane od dnia 1 maja 1985 r.
Nie można zaakceptować rozważań Sądu zawartych w uzasadnieniu zaskar-
żonego wyroku co do rozróżnień między „wyznaczeniem” a „przeprowadzeniem” ba-
dań kontrolnych i konstatacją, że badań takich nie można w takiej sytuacji wyzna-
czyć, ale można je przeprowadzić, o ile zostały wyznaczone przed upływem dziesię-
ciu lat od trwającego nieprzerwanie inwalidztwa. Takie rozróżnienie, nie mające
oparcia w przepisach, prowadziłoby w istocie do wypaczenie sensu tego przepisu,
który zasadza się na domniemaniu, iż inwalidztwo takiej osoby jest trwałe.
4
Warto także przytoczyć analogiczne stanowisko zajęte przez Sąd Apelacyjny
w Gdańsku w wyroku z dnia 27 stycznia 2000 r., III A Ua 1257/99 (OSA w Gdańsku
nr 2 z 2000 r.), wedle którego nie jest dopuszczalne kwestionowanie przez organ
rentowy niezdolności do pracy osoby, która przed 1 września 1997 r. była nieprze-
rwanie od dziesięciu lat inwalidą i z tego tytułu pobierała rentę. W ocenie tego Sądu
zmiana stanu prawnego od dnia 1 września 1997 r. nie daje podstaw do przeprowa-
dzania badań kontrolnych takich osób. Pogląd ten jako trafny jest przez Sąd Najwyż-
szy podzielany.
W tym stanie rzeczy, skoro w rozpoznawanej sprawie doszło jedynie do naru-
szenia prawa materialnego, należało zmienić zaskarżony wyrok i orzec jak w senten-
cji po myśli art. 393 15
KPC.
========================================