Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 29 stycznia 2002 r., I CKN 1260/00
W sprawach o udzielenie zezwolenia na dokonanie przez jednego z
małżonków czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem
wspólnym kasacja nie przysługuje (art. 5191
§ 2 pkt 1 w brzmieniu sprzed
zmiany dokonanej ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego, Dz.U. Nr 48, poz. 554).
Sędzia SN Tadeusz Wiśniewski
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Wiesława O. przy uczestnictwie Lubomiry
O. o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu
majątkiem wspólnym, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 29
stycznia 2002 r., na skutek kasacji uczestniczki od postanowienia Sądu
Okręgowego w Olsztynie z dnia 21 kwietnia 2000 r.
odrzucił kasację.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 14 grudnia 1999 r. Sąd pierwszej instancji oddalił
wniosek Wiesława O. o zezwolenie mu w ramach zarządu majątkiem, objętym
wspólnością małżeńską z uczestniczką postępowania Lubomirą O., na nieodpłatne
przekazanie własności gospodarstwa rolnego, położonego w I., ich synowi
Adamowi O., stosownie do przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o
ubezpieczeniu społecznym rolników (jedn. tekst: Dz.U. 1998 r. Nr 7, poz. 25).
Apelacja od tego postanowienia wniesiona przez wnioskodawcę została
uwzględniona postanowieniem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 21 kwietnia
2000 r., w konsekwencji czego, po powołaniu się na art. 39 k.r.o., zezwolono mu na
dokonanie tej czynności.
Postanowienie to uczestniczka zaskarżyła kasacją, opartą na pierwszej
podstawie przewidzianej w art. 3931
k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z art. 5191
§ 2 pkt 1 k.p.c. w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej ustawą z
dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr
48, poz. 554) wynika, że kasacja nie przysługuje w sprawach dotyczących „zarządu
związanego ze współwłasnością lub użytkowaniem”. Sformułowanie to odpowiada
tytułowi rozdziału 3 działu III tytułu II księgi drugiej kodeksu postępowania cywilnego
(art. 611-616). Wywieść z tego można, że zamiarem ustawodawcy było
stwierdzenie, iż niedopuszczalne jest wnoszenie kasacji w sprawach
rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym z zakresu prawa rzeczowego w
rozumieniu przepisów art. 611-616 k.p.c.
Sprawy z zakresu zarządu małżeńskim majątkiem wspólnym, w szczególności
wymienione w art. 39 k.r.o. są również sprawami nieprocesowymi (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1982 r., III CRN 163/82, "Gazeta Prawnicza" 1983,
nr 3, s. 8). W myśl tego przepisu, jeżeli jeden z małżonków odmawia zgody na
dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem
wspólnym albo porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyciężenia
przeszkody, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie
czynności. Charakter prawny i istota powyższych spraw są analogiczne do spraw z
zakresu zarządu związanego ze współwłasnością. Z tego właśnie względu, na
płaszczyźnie materialnoprawnej, zarówno w orzecznictwie, jak i w piśmiennictwie
prawniczym przyjmuje się, że w kwestiach, których przepisy regulujące zarząd
majątkiem wspólnym małżonków (art. 36-40 k.r.o.) nie rozstrzygają wprost, należy
sięgać do art. 199 i n. k.c., dotyczących zarządu rzeczą, będącą przedmiotem
współwłasności w częściach ułamkowych, i stosować je odpowiednio.
W tej sytuacji należy przyjąć, że sprawami dotyczącymi zarządu związanego
ze współwłasnością – w rozumieniu art. 5191
§ 2 pkt 1 k.p.c. – są nie tylko sprawy
wymienione w art. 611-616 k.p.c., lecz również sprawy dotyczące zarządu
małżeńskim majątkiem wspólnym, o których mowa w art. 565 § 1 k.p.c. Można
zauważyć, że w postanowieniu z dnia 14 grudnia 1998 r., III CZ 159/98 (OSNC
1999, nr 6, poz. 118) Sąd Najwyższy, w ramach wykładni art. 5191
§ 2 pkt 1 k.p.c.,
przyjął, że również w sprawach dotyczących zarządu spadku nie objętego (art. 666-
668 k.p.c.) kasacja nie przysługuje.
Konsekwencją przedstawionego stanowiska jest więc uznanie, że w sprawach
o udzielenie zezwolenia na dokonanie przez jednego z małżonków czynności
przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym, kasacja nie jest
dopuszczalna. Analogiczne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z
dnia 5 grudnia 2001 r., I CKN 778/00 (nie publ.).
W tym stanie rzeczy należało orzec, jak w sentencji (art. 13 § 2 w związku z
art. 3938
§ 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2000 r.).

I CKN 1260/00

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia