Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 28 marca 2002 r.
I PKN 960/00
Niedopuszczalna jest droga sądowa dochodzenia roszczenia o wydanie
przez pracodawcę informacji podatkowej o uzyskanych ze stosunku pracy do-
chodach i zaliczkach pobranych na podatek dochodowy.
Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 28 marca 2002 r. sprawy z powództwa
Marka K. przeciwko G. Towarzystwu Budownictwa Społecznego Spółce z o.o. w G. o
wydanie świadectwa pracy, PIT-u i opinii służbowej, na skutek kasacji strony pozwa-
nej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdań-
sku z siedzibą w Gdyni z dnia 1 lutego 2000 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok oraz wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w
Gdyni z dnia 13 października 1999 r. w częściach dotyczących nakazania stronie
pozwanej wydania powodowi informacji o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na
podatek dochodowy (PIT 11) i w tym zakresie odrzucił pozew.
U z a s a d n i e n i e
Pismem z dnia 9 marca 1999 r. Marek K. wystąpił przeciwko G. Towarzystwu
Budownictwa Społecznego Spółce z o.o. w G. o orzeczenie w postępowaniu nakazo-
wym zapłaty kwoty 29.032 zł, a także wydanie świadectwa pracy oraz rozliczenia
rocznego (tzw. PIT 11). Na posiedzeniu wyjaśniającym w dniu 30 kwietnia 1999 r.
powód oświadczył, że domaga się kwoty 13.032 zł z tytułu łączącej go z pozwaną
umowy o dzieło z dnia 1 sierpnia 1998 r. oraz kwoty 17.100 zł, na którą składa się
kwota 16.000 zł brutto z tytułu wynagrodzenia za 8 miesięcy pracy oraz kwota 1.100
zł z tytułu ekwiwalentu za urlop. Ponadto oświadczył, że domaga się wydania świa-
dectwa pracy za okres, do którego faktycznie umowa o pracę trwała, tj. do 31 marca
1999 r. oraz rocznego rozliczenia za pracę i wydania opinii służbowej. Zarządzeniem
2
z dnia 30 kwietnia 1999 r. wyłączono do odrębnego rozpoznania roszczenia o za-
płatę kwoty 17.100 zł tytułem wynagrodzenia i ekwiwalentu oraz kwoty 13.032 zł ty-
tułem wynagrodzenia z umowy o dzieło. Ostatecznie powód cofnął pozew w zakresie
wydania opinii i podtrzymał żądanie dotyczące wydania świadectwa pracy i rocznego
rozliczenia.
Wyrokiem z dnia 13 października 1999 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w
Gdyni nakazał pozwanej spółce wydać powodowi świadectwo pracy za okres zatrud-
nienia od 1 lipca 1998 r. do 31 marca 1999 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na
stanowisku dyrektora do spraw inwestycyjnych oraz wydanie dokumentu - informacji
o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT 11) za okres
zatrudnienia. Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana spółka zawiązana została w dniu 17
stycznia 1998 r. Z uwagi na to, iż rozpoczynała dopiero swoją działalność i była w
trakcie gromadzenia środków finansowych, prezes zarządu zaproponowała powo-
dowi zawarcie początkowo umowy o dzieło, a gdy sytuacja finansowa spółki ustabili-
zuje się, obiecała zawarcie umowy o pracę. Powód zawarł z zarządem pozwanej
umowy o dzieło. W związku z nimi nie był zgłoszony do ubezpieczenia społecznego.
W czerwcu 1998 r. strony podjęły rozmowy zmierzające do zawarcia umowy o pracę.
Powód kierował działalnością inwestycyjną pozwanej spółki już w lipcu 1998 r. W
dniu 31 lipca 1998 r. rada nadzorcza pozwanej zawarła z powodem i pozostałymi
członkami zarządu umowy o pracę. Z powodem została zawarta umowa o pracę na
czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy. Powierzono mu obowiązki dy-
rektora do spraw inwestycyjnych, a jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano 1 lipca
1998 r. i przyznano wynagrodzenie w wysokości 2.000 zł netto. Umowa o pracę pod-
pisana została przez członków rady nadzorczej. W dniu 1 sierpnia 1998 r. powód za-
warł z zarządem pozwanej umowę o dzieło na okres od 1 sierpnia 1998 r. do 31
grudnia 1998 r. Powód uzgodnił z członkami zarządu, że wszelkie należności wyni-
kające z umowy o pracę zostaną uregulowane do końca roku 1998. Pismem z dnia
12 lutego 1999 r. skierowanym do rady nadzorczej powód wypowiedział umowę o
pracę za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Jednocześnie w dniu 10 lutego 1999 r.
złożył rezygnację z funkcji członka zarządu. Rada nadzorcza przyjęła rezygnację po-
woda uchwałą z dnia 2 marca 1999 r. Prezes zarządu wystosowała do powoda w
dniu 18 lutego 1999 r. pismo zawierające zgodę na wykorzystanie urlopu wypoczyn-
kowego. W ocenie Sądu Rejonowego żądanie wydania świadectwa pracy oraz do-
kumentu PIT 11 jest uzasadnione. Powód zawarł z radą nadzorczą pozwanej spółki,
3
czyli organem uprawnionym do jej reprezentowania w zakresie umów o z członkami
zarządu, ważną umowę o pracę. Okoliczność, czy powód podarł swój egzemplarz
umowy jest bez znaczenia. Strony łączyła więc umowa o pracę, która została przez
powoda wypowiedziana. Dlatego za zasadne uznał żądanie wydania świadectwa
pracy oraz informacji o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek.
Wyrokiem z dnia 1 lutego 2000 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni oddalił apelację strony pozwanej. W
ocenie Sądu Okręgowego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone przez
Sąd pierwszej instancji w sposób wszechstronny i dogłębny. Podzielił ocenę, że
strony łączyła ważna umowa o pracę. Zasadne jest więc roszczenie o nakazanie wy-
dania świadectwa pracy wraz z informacją o dochodach i pobranych zaliczkach za
okres zatrudnienia. Sąd drugiej instancji nie uznał zarzutu niedopuszczalności drogi
sądowej i przyjął, że sprawa dotyczyła roszczeń z zakresu prawa pracy.
Kasację od tego wyroku wniosła strona pozwana, która zarzuciła nieważność
postępowania wynikającą z niedopuszczalności drogi sądowej w zakresie obowiązku
sporządzenia rozliczenia rocznego PIT 11 oraz obrazę prawa procesowego, tj. art.
382 w związku z art. 233 § 1 k.p.c. polegającą na dowolnej ocenie materiału dowo-
dowego. Wywiodła w szczególności, że obowiązek sporządzenia deklaracji rocznej
PIT 11 jest administracyjnoprawnym obowiązkiem ciążącym na pozwanym jako płat-
niku podatku dochodowego. Obowiązek składania takiej deklaracji regulowany jest
ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz Ordynacją podatkową. Rea-
lizacja tego obowiązku podlega kontroli urzędu skarbowego. W tej sytuacji brak było
drogi sądowej do dochodzenia wykonania obowiązku administracyjnoprawnego.
Nadto ustalenia Sądu Okręgowego w zakresie oceny materiału dowodowego zebra-
nego przez Sąd Rejonowy są dowolne. W szczególności Sąd Okręgowy pominął
kwestię nieprawidłowej oceny zniszczenia egzemplarza umowy o pracę. Przyjęcie, iż
nie miała ona żadnego znaczenia jest dowolne. Zachowanie się powoda polegające
na zniszczeniu umowy o pracę w obecności osób reprezentujących pozwanego nale-
ży uznać za oświadczenie woli, a zachowanie się pozwanego należy uznać za zgodę
na takie oświadczenie.
Postanowieniem z dnia 28 marca 2000 r. Sąd drugiej instancji odrzucił w cało-
ści kasację. Sąd Najwyższy uchylił to postanowienie w zakresie dotyczącym żądania
wydania informacji podatkowej. Tym samym kasacja została prawomocnie odrzucona
w części dotyczącej roszczenia o wydanie świadectwa pracy.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty naruszenia art. 233 § 1 i 382 k.p.c. dotyczyły przedmiotu, co do które-
go kasacja została prawomocnie odrzucona. Strona pozwana nie precyzuje przepi-
sów, których naruszenie doprowadziło jej zdaniem do rozpatrzenia sprawy w zakre-
sie, w jakim droga sądowa była niedopuszczalna. Powoduje to jednak nieważność
postępowania (art. 379 pkt 1 k.p.c.), a tę Sąd Najwyższy bierze pod rozwagę z
urzędu (art. 39311
k.p.c.). Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze
zm.) pracodawcy jako płatnicy są obowiązani obliczać i pobierać w ciągu roku za-
liczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od nich przychody ze stosunku
pracy. Według art. 39 tej ustawy płatnicy (pracodawcy) są obowiązani w terminie do
dnia 15 marca roku następującego po roku podatkowym sporządzić w trzech egzem-
plarzach według ustalonego wzoru informację dla podatników (pracowników), którym
nie dokonano rocznego obliczenia podatku, wskazującą wysokość uzyskanych przez
nich dochodów oraz potrąconych przez płatnika w roku podatkowym składek na
ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, składki na ubezpieczenie zdrowot-
ne pobranej w roku podatkowym przez płatnika i składki na ubezpieczenie zdrowot-
ne, a także należnego i pobranego podatku. Jeden egzemplarz informacji płatnik
(pracodawca) doręcza podatnikowi (pracownikowi) do dnia 31 marca, a drugi przeka-
zuje w terminie do dnia 15 kwietnia urzędowi skarbowemu właściwemu według miej-
sca zamieszkania podatnika. Jeżeli obowiązek poboru zaliczek na podatek ustał w
ciągu roku, płatnicy ci są zobowiązani sporządzić informację i przekazać ją podatni-
kowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatni-
ka w terminie do dnia 15 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrana
została ostatnia zaliczka. Obowiązek sporządzenia tej informacji i wydania jej pra-
cownikowi obciąża więc pracodawcę, ale nie wynika ze stosunku pracy, lecz ze sto-
sunku administracyjnego, w którym pracodawca jest płatnikiem. Przepis art. 476 § 1
pkt 1 k.p.c. stanowi, że przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się także
sprawy o roszczenia związane ze stosunkiem pracy. Chodzi w nim jednak o roszcze-
nia wynikające ze stosunków prawnych o charakterze cywilnoprawnym w rozumieniu
art. 1 k.p.c. Roszczenia wynikające ze stosunków administracyjnych, choćby były
związane ze stosunkiem pracy w potocznym tego słowa znaczeniu, nie są roszcze-
5
niami, które mogą być dochodzone w postępowaniu cywilnym. Droga sądowa ich
dochodzenia jest więc niedopuszczalna, a ich rozpoznanie powoduje nieważność
postępowania w rozumieniu art. 379 pkt 1 k.p.c. Droga sądowa dochodzenia rosz-
czenia o wydanie informacji podatkowej o uzyskanych ze stosunku pracy dochodach
i pobranych zaliczkach na podatek, jest więc niedopuszczalna, a w sprawie w tym
zakresie doszło do nieważności postępowania w obu instancjach.
Powoduje to na podstawie art. 39316
k.p.c. uchylenie wyroków Sądów obu in-
stancji w tym zakresie i odrzucenie pozwu z mocy art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c.
========================================