Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 4 czerwca 2002 r.
I PKN 249/01
Sporządzenie i złożenie do akt osobowych pracownika notatki o jego za-
chowaniu, będące wynikiem ustalenia przyczyn powstania konfliktu pomiędzy
pracownikami, nie może być uznane za bezprawne naruszenie dobra osobi-
stego pracownika.
Przewodniczący SSN Roman Kuczyński (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Barbara Wagner.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 czerwca 2002 r.
sprawy z powództwa Teresy M. przeciwko Politechnice R. w R. o ochronę dóbr oso-
bistych i zadośćuczynienie, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego
w Rzeszowie z dnia 8 lutego 2001 r. [...]
o d d a l i ł kasację,
zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 280 zł (dwieście osiemdziesiąt)
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym oraz
od Skarbu Państwa - kasy Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie na rzecz adwokata Wie-
sława C. kwotę 375 zł (trzysta siedemdziesiąt pięć) tytułem kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej wykonywanej z urzędu.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 12 września 2000 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie oddalił powództwo Teresy M. przeciwko Politechnice R. w
R. o ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie. Powódka domagała się zasądze-
nia na jej rzecz kwoty 2.500 zł i nakazania pozwanej zamieszczenia w gazecie „N.”
przeprosin o treści „Politechnika R. przeprasza Teresę M. za naruszenie jej dobrego
imienia powstałe na skutek błędnej oceny przydatności i kwalifikacji na stanowisku
młodszego bibliotekarza”. Sąd pierwszej instancji ustalił, że pozwana początkowo nie
zamierzała rozwiązać z powódką umowy o pracę, nie szykanowała jej, nie używała
2
słów wulgarnych lub obraźliwych, zmieniła jej miejsce pracy, ale kontynuowanie za-
trudnienia stało się niemożliwe z winy powódki (jej konfliktowości), co stało się osta-
tecznie przyczyną wypowiedzenia jej umowy o pracę, a jej roszczenie o przywrócenie
do pracy zostało oddalone. Wzajemne stosunki pomiędzy powódką i jej współpra-
cownikami zostały opisane w artykule pod tytułem „Czarna owca” w „S.-N.” z dnia 11
października 1999 r., lecz inicjatorką artykułu była powódka, a pozwana na jego treść
nie miała żadnego wpływu. Z kolei odmowa udzielenia urlopu wypoczynkowego w
żądanym terminie, lub skierowania na studia podyplomowe mieszczą się we władz-
twie pracodawcy i nie są bezprawne, to samo dotyczy uwag odnośnie niewłaściwego
stroju, umieszczenia w aktach osobowych notatek o zachowaniu powódki, jej nie-
premiowania, a także uzyskanie informacji u poprzednich pracodawców. Działanie
pracodawcy nie naruszyło więc dóbr osobistych powódki.
Wyrokiem z dnia 8 lutego 2001 r. Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie oddalił apelację powódki, podzielając ustalenia i wnioski
Sądu pierwszej instancji.
Powódka w kasacji zarzucała wyrokowi Sądu drugiej instancji naruszenie
prawa materialnego - art. 23 k.c. oraz naruszenie przepisów postępowania - art. 227,
233 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c. przez nieprzeprowadzenie dowodów z przesłuchań
świadków wnioskowanych przez powódkę.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Kasacja jest nieuzasadniona i podlega oddaleniu. Działania pracodawcy ma-
jące na celu wyjaśnienie przyczyn powstałego w grupie pracowniczej konfliktu oraz
zmierzające do jego zażegnania przez przeniesienie pracownika konflikt ten wywo-
łującego na inne miejsce pracy, a w końcu rozwiązanie z nim umowy o pracę ze
względu na bezowocność tych działań, nie mogą być ocenione jako naruszenie dóbr
osobistych pracownika (art. 23 k.c.), ani też uznane za działanie bezprawne (art. 24 §
1 k.c.). Z brzmienia art. 24 § 1 zdanie pierwsze k.c. wynika, że istnieje domniemanie
bezprawności działania zagrażającego dobru osobistemu lub naruszającemu takie
dobro, przy czym uważa się, że bezprawność działania jest wyłączona, jeżeli mieści
się ono w ramach porządku prawnego, jest ono wykonywaniem prawa podmiotowe-
go, ochroną interesu zasługującego na ochronę, jeżeli uprawniony zezwala na dane
działanie, przepisy szczególne wyłączają lub ograniczają ochronę dóbr osobistych
3
albo też żądanie ochrony sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego. W
przedmiotowej sprawie strona pozwana działała w ramach porządku prawnego i
wykonywała swoje uprawnienia jako pracodawca. W szczególności należy zwrócić
uwagę na treść żądania pozwu. Powódka domagała się w istocie stwierdzenia przez
pozwaną (w ogłoszeniu prasowym), iż błędnie oceniła jej przydatność i kwalifikacje
jako pracownika na stanowisku młodszego bibliotekarza. Tymczasem uchodzi uwa-
dze powódki, że właściwa ocena jej przydatności i kwalifikacji jako pracownika była
przedmiotem postępowania sądowego w sprawie o przywrócenie do pracy i jej rosz-
czenie zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w
Rzeszowie z dnia 20 grudnia 1999 r. (zarówno apelacja jak i kasacja powódki w tej
sprawie zostały oddalone). Przyczyną wypowiedzenia było nieprzestrzeganie przez
powódkę zasad współżycia społecznego, dezorganizacja pracy w bibliotece, stwa-
rzanie napięć - z zaznaczeniem, że sytuacja taka trwa od wielu miesięcy, a próby jej
zmiany nie przyniosły rezultatu. Zaakceptowanie żądania powódki prowadziłoby za-
tem w istocie do ominięcia prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie przywrócenia
do pracy. Pracodawca, którego stanowisko co do zasadności wypowiedzenia umowy
o pracę okazało się słuszne, nie może być pozbawiony możliwości przeprowadzenia
przed podjęciem decyzji o wypowiedzeniu, stosownego postępowania wyjaśniające-
go. W przedmiotowej sprawie - co wymaga szczególnego zaakcentowania - praco-
dawca początkowo nie zamierzał definitywnie rozwiązywać z powódką stosunku
pracy, zmienił jej miejsce pracy, a wobec zgłaszania przez powódkę szeregu skarg i
zastrzeżeń, w tym do Państwowej Inspekcji Pracy i do prokuratury, próbował ustalić,
czy te skargi wynikają z niewłaściwych warunków pracy, niewłaściwego stosunku
przełożonych i współpracowników do powódki, czy też postawa powódki wypływa z
jej właściwości osobniczych. Stąd wynikała rozmowa przełożonego z poprzednim
pracodawcą powódki i sporządzona notatka, której treść jednak nie zawierała stwier-
dzeń obecnego, lecz poprzedniego pracodawcy. Przepis § 6 ust. 2 pkt 2 rozporzą-
dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu
prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosun-
kiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz.
286) zezwala na gromadzenie w części B akt osobowych dokumentów dotyczących
nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia. Przepis ten przed wymienie-
niem w punktach a-l poszczególnych dokumentów używa sformułowania „w tym”, co
wskazuje, że jest to wyliczenie przykładowe. Wyjaśniając zatem, czy źródło konflik-
4
tów tkwi w osobowości powódki (jej charakterze), czy też poza nią pracodawca nie
naruszył przepisów tego rozporządzenia, jak zdaje się sugerować kasacja, ani też
przepisu art. 23 k.c., ponieważ treść notatki nie została przytoczona w przyczynach
wypowiedzenia umowy o pracę. Oceniając działanie pracodawcy w aspekcie żądania
pozwu Sąd drugiej instancji nie naruszył przepisu art. 227 k.p.c., ani art. 233 § 1
k.p.c. bowiem ustalone fakty prawidłowo ocenił, ani art. 328 § 2 k.p.c., bowiem uza-
sadnienie zaskarżonego wyroku odpowiada wymaganiom wymienionym w tym prze-
pisie. Poza tym należy mieć na względzie, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24
maja 2001 r., I PKN 322/00, oddalającym kasację powódki w sprawie o przywrócenie
do pracy, stwierdził, że wypowiedzenie umowy o pracę powódce miało uzasadnienie
i zostało jej doręczone (czego kasacja nie kwestionowała). Tym samym uznać nale-
ży, że okoliczności składające się na przyczyny wypowiedzenia, uznanego w osta-
tecznym rezultacie za uzasadnione, a więc zgodne z prawem, nie mogą być ocenio-
ne jako naruszające dobra osobiste pracownika.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw
do uwzględnienia kasacji i w oparciu o art. 39312
k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================