Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2013 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji wnioskodawcy M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 19 grudnia 2011 r. sygn. akt VIII U 1195/11

zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje wnioskodawcy M. K. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy począwszy od 1 grudnia 2010 r. do 31 grudnia 2012 r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 marca 2011r., znak (...)- (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., odmówił M. K. przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu swojej decyzji organ rentowy wskazał, że do dnia 30 listopada 2010r. M. K. pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W dniu 16 listopada 2010r. odwołujący złożył wniosek o przywrócenie prawa do renty. Orzeczeniem z dnia 3 marca 2011r. komisja lekarska ZUS stwierdziła, że odwołujący nie jest niezdolny do wykonywania pracy, a zatem nie spełnia warunku, od którego zależało przywrócenie prawa do świadczenia.

Od powyższej decyzji M. K. złożył odwołanie, wnosząc o jej zmianę poprzez przywrócenie prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W uzasadnieniu wniesionego odwołania odwołujący opisał stan zdrowia oraz załączył dokumentację medyczną, wnosząc o powołanie biegłych i zasięgnięcie ich opinii „co do stopnia inwalidztwa odwołującego się”.

Wyrokiem z dnia 19 grudnia 2011r., sygn. akt VIII U 1195/11, Sąd Okręgowy w Poznaniu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie M. K..

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 2 czerwca 1999r. znak (...), przyznał M. K. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 27 grudnia 1996r. do 31 grudnia 1999r. z powodu choroby kręgosłupa -niewydolności krążenia podstawno-kręgowego w przebiegu zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych kręgosłupa szyjnego. Kolejną decyzją z dnia 11 maja 2000r. znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał odwołującemu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 maja 2000r. do dnia 30 kwietnia 2003r. Następną decyzją z dnia 15 kwietnia 2003r. organ rentowy ponownie ustalił odwołującemu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do dnia 30 kwietnia 2005r. Decyzją z dnia 6 maja 2005r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał odwołującemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 30 kwietnia 2007r. Kolejną decyzją z dnia 15 czerwca 2007r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił prawo odwołującego do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 31 maja 201 Or. z zaleceniem intensywnego leczenia i diagnostyki kardiologicznej. Następną decyzją z dnia 18 czerwca 2010r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił prawo odwołującego do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 30 listopada 2010r. albowiem ze względu na stan po złamaniu w stawie skokowym lewym, wymagał dłuższej ochrony pracy i rehabilitacji - orzeczono częściową niezdolność do pracy na 6 m-cy z jednoczesnym skierowaniem na rehabilitację narządu ruchu ponieważ odwołujący rokował po tym okresie odzyskanie zdolności do pracy.

W dniu 16 listopada 2010r. odwołujący złożył w organie rentowym wniosek o przywrócenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem z dnia 18 stycznia 2011r. lekarz orzecznik stwierdził, że odwołujący nie jest niezdolny do pracy. Komisja lekarska w dniu 3 marca 2011r. utrzymała w mocy orzeczenie lekarza orzecznika. W dniu 11 marca 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję.

Ponieważ przedmiotem sporu była prawidłowość oceny stanu zdrowia odwołującego, w toku postępowania sądowego odwołujący został poddany badaniu przez biegłych lekarzy sądowych. Postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2011r Sąd Okręgowy powołał następujących biegłych:

1)  kardiologa dr n. med. J. P.

2)  urologa dr n. med. A. A.

3)  ortopedę dr n. med. B. S.

4)  neurologa dr hab. med. A. G..

Zgodnie z wezwaniem Sądu biegli sądowi przeprowadzili badanie odwołującego, przeanalizowali jego dokumentację medyczną, a następnie wydali opinię o stanie jego zdrowia.

W opinii z dnia 26 maja 2011r. ww. biegli wskazali, że rozpoznali u odwołującego:

⚫

zespół bólowy szyjny i lędźwiowy u osoby z klinicznie miernie wyrażonymi zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego,

⚫

naczyniopochodne bóle i zawroty głowy,

⚫

wygojone złamanie (styczeń 2010 r.) nasady dalszej kości strzałkowej lewej,

⚫

obustronny niedosłuch - socjalnie wydolny,

⚫

łagodny rozrost gruczołu krokowego,

⚫

dławicę piersiową

⚫

nadciśnienie tętnicze.

W łącznej ocenie neurologicznej i ortopedycznej odwołujący nie jest osobą niezdolną do pracy w jakimkolwiek stopniu z powodu schorzeń i dolegliwości ze strony narządu ruchu lub układu nerwowego. W badaniu przedmiotowym neurologicznym i ortopedycznym biegli stwierdzili zadowalającą sprawność ruchową odwołującego, w szczególności nie zaobserwowali klinicznych wykładników dysfunkcji kręgosłupa ani stawów obwodowych (w tym lewego stawu skokowego - złamanie nasady dalszej kości strzałkowej lewej wygojone, bez dysfunkcji). Zdaniem biegłych neurologa i ortopedy brak jest również objawów korzeniowych i ubytkowych neurologicznych, zmiany zwyrodnieniowe obecne na dostępnych radiogramach kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego miernie nasilone, niedosłuch obustronny nie upośledza rozumienia mowy potocznej, a zatem słuch odwołującego jest socjalnie wydolny, nie potwierdziły się wcześniejsze rozpoznania niewydolności krążenia w zakresie tętnic kręgowych. Biegli wskazali, że powyższe świadczy o istotnej poprawie -w aspekcie neurologiczno-ortopedycznym - stanu zdrowia odwołującego w porównaniu z okresami poprzednimi, gdy orzekano u niego częściową okresową niezdolność do pracy.

Biegły urolog nie stwierdził schorzeń z zakresu swojej specjalności, które powodowałyby upośledzenie zdolności do pracy. Zgłaszane dolegliwości w ocenie biegłego nie stanowią i nie stanowiły podstawy do orzekania o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

Biegły kardiolog wskazał, że odwołujący jest leczony z powodu schorzeń układu krążenia. W ocenie biegłego objawy dławicy piersiowej są stabilne i o umiarkowanym nasileniu. Nadciśnienie tętnicze okresowo jest trudne do wyrównania. Istnieją nadal duże możliwości skutecznej farmakoterapii. Stan układu krążenia nie powoduje aktualnie i nie powodował w przeszłości całkowitej ani częściowej niezdolności pracy.

W łącznej ocenie zespołu biegłych odwołujący nie jest całkowicie ani częściowo niezdolny do pracy.

W piśmie procesowym z dnia 6 października 2011r. odwołujący zakwestionował powyższą opinię biegłych.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w powyższym piśmie przez odwołującego, w uzupełniającej opinii z dnia 13 października 2011r. biegli po powtórnej analizie całości dostępnej dokumentacji medycznej odwołującego uznali zarzuty zawarte w powyższym piśmie odwołującego za nieistotne i nie mogące zmienić treści opinii sądowo-lekarskiej. Biegli wskazali, że ocena neurologiczna oparta została o wynik badania przedmiotowego neurologicznego, w którym nie stwierdzono istotnych odchyleń od stanu prawidłowego neurologicznego, a w szczególności objawów zespołu móżdżkowego, co dobrze koresponduje z cytowanymi w niej kilkakrotnie wykonanymi badaniami Doppler-USG przepływów przez tętnice domózgowe, w których nie stwierdzono hemodynamicznie istotnych zaburzeń w przepływach dogłowowych przez tętnice szyjne i kręgowe ani też zmian w badaniu KT głowy, co wyklucza rozpoznanie zespołu niewydolności krążenia kręgowo-podstawnego. Przywołane przez odwołującego opisy badań radiologicznych odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa, zdaniem biegłych przemawiają za początkowymi jedynie zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa, co - przy braku objawów klinicznych dysfunkcji kręgosłupa i braku objawów korzeniowych - nie może stanowić o niezdolności do pracy w jakimkolwiek stopniu w aspekcie postępowania orzeczniczego rentowego. Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego i hyperlipidemii bez objawów niewydolności układu sercowo-naczyniowego również nie stanowi w ocenie biegłych podstawy do orzekania niezdolności do pracy w jakimkolwiek stopniu. Zdaniem biegłych również fakt, że ocena biegłego urologa różni się od oceny leczącego lekarza nie ma żadnego znaczenia, gdyż biegli sądowi opracowują opinie sądowo-lekarskie, kierując się przede wszystkim, własną osobistą oceną stanu zdrowia osoby badanej, opartą na posiadanej wiedzy medycznej, doświadczeniu lekarskim i orzeczniczym, nie są w żaden sposób zobligowani do niejako automatycznego uznawania opinii lekarzy leczących, chociaż z nimi się zapoznają.

Wszyscy powołani biegli lekarze sądowi w całości, łącznie i zgodnie podtrzymali treść swojej opinii sądowo-lekarskiej z maja 2011r. Ich zdaniem brak u odwołującego dalszej niezdolności do pracy odwołującego w jakimkolwiek stopniu od daty wstrzymania przez ZUS świadczeń rentowych.

Powyższe Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz dokumentów przedłożonych do akt niniejszej sprawy, w tym w szczególności opinii biegłych sądowych.

Mając na uwadze powyższe oraz przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 98.162.1118 z późn. zm.) Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. W związku z tym, że odwołujący nie jest chociażby częściowo niezdolny do pracy w rozumieniu art. 12 – 14 wskazanej powyżej ustawy, nie spełnia on jednej z przesłanek wskazanych z w art. 57 ust. 1 tejże ustawy, a zatem nie można przywrócić mu prawa do świadczenia, zgodnie z art. 61 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 98.162.1118 z późn. zm.). Sąd wskazał na art. 278 § 1 k.p.c. oraz przedłożone do akt sprawy opinie biegłych lekarzy sadowych.

Wskazując na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił, o czym orzekł w sentencji wyroku.

Powyższy wyrok w całości apelacją z dnia 26 stycznia 2012r. zaskarżył M. K.. Apelujący zarzucił Sądowi I instancji naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 57 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach, który w głębokiej wierze Sąd Okręgowy oparł na subiektywnej, a zatem na niemerytorycznej opinii lekarzy z dnia 26.05.2011r. i na piśmie z dnia 13.10.2011r. - „Uzupełnienie opinii sądowej”.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i przywrócenie prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Sąd Apelacyjny stwierdza, że wyrok Sądu I instancji i poprzedzającą go decyzję należało zmienić.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe zmierzające do wyjaśnienia spornej kwestii, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Bez względu na powyższe, Sąd Apelacyjny, w związku z dokumentacją medyczna przedłożoną przez odwołującego w dniu23 lutego 2012r., postanowił, w celu pełnego wyjaśnienia spornej, w niniejszym postępowaniu kwestii, przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe na podstawie art. 382 k.p.c. Sąd Apelacyjny pomimo braku możliwości brania pod uwagę dokumentów medycznych powstałych po wydaniu zaskarżonej decyzji (badanie przesłanek na dzień wydania decyzji ZUS), w związku z twierdzeniami odwołującego postanowił przeprowadzić postępowanie uzupełniające w postaci opinii biegłego specjalisty endokrynologa. Z nowych dowodów oraz zeznań odwołującego wynikało, że stan chorobowy miał miejsce przed wydaniem spornej decyzji, a hospitalizacja potwierdziła tylko jego istnienie. Biegły endokrynolog został powołany na okoliczność, czy odwołujący jest osobą niezdolną do pracy, a jeżeli tak, to od kiedy, w jakim stopniu i w jakim przedziale czasowym.

W opinii zakończonej w dniu 12 października 2012r., biegły endokrynolog rozpoznał u odwołującego niedoczynność tarczycy. Biegły wskazał, że odwołujący był częściowo niezdolny do pracy przed 30.11.2012r., tzn. przed ukończeniem świadczeń rentowych z powodu ciężkiej postaci niedoczynności tarczycy. Jest nadal niezdolny do pracy do końca grudnia 2012r. U odwołującego występowały, od początku 2010r. objawy niedoczynności tarczycy, osłabienie, senność, uczucie zimna, spowolnienie ruchowe i psychiczne. Nie jest winą odwołującego, że tak późno rozpoznano niedoczynność tarczycy (luty 2012). Potwierdzeniem, że dolegliwości opisane powyżej wynikały z niedoczynności tarczycy jest znaczna poprawa stanu zdrowia odwołującego po włączeniu preparatów tyroksyny. Obecnie leczony czuje się znacznie lepiej co potwierdza stan endokrynologiczny oraz normalizacja poziomu scTSH. Dlatego też biegły endokrynolog uznaje odwołującego za osobę częściowo niezdolną do pracy do końca grudnia 2012r.

Na wstępie rozważań własnych przytoczyć należy przepisy prawa materialnego mające zastosowanie w sprawie.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia lub w okresie nieskładkowym zaliczanym do okresu ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (art. 12 ust. 1 ww. ustawy).

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy - osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 2 i 3 cyt. ustawy).

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, a nadto możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1 ww. ustawy).

Trwałą niezdolność do pracy orzeka się, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy, a okresową niezdolność do pracy - jeżeli istnieją rokowania odzyskania zdolności do pracy (art. 13 ust. 2 i 3 ustawy).

Ponadto prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy (art. 61 ustawy).

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny stwierdza, ze szczególnym uwzględnieniem art. 278 § 1 k.p.c., że odwołujący jest okresowo, częściowo niezdolny do pracy zgodnej z posiadanym wykształceniem i kwalifikacjami. Niezdolność trwa od ustania świadczeń rentowych do końca 2012r. Podkreślić należy, że niezdolność decydująca o przyznaniu świadczenia na dalszy okres istniała w dniu składania wniosku przez ubezpieczonego oraz w dniu wydawania spornej decyzji. W toku przeprowadzonego postępowania dowodowego przed Sądem Apelacyjnym powołany został biegły z zakresu specjalności (endokrynolog) niezbędnych dla oceny stanu zdrowia M. K. i stwierdzenia, czy rozpoznane schorzenia czynią go, co najmniej częściowo niezdolnym do pracy. Biegły, zdaniem Sądu II instancji, dysponował niezbędną wiedzą i doświadczeniem zawodowym, a sporządzone przez niego opinie zostały wydane w oparciu o badania przedmiotowe, uwzględniały całość zgromadzonej dokumentacji lekarskiej, wcześniejsze opinie wydane w sprawie, a nadto zawierała logiczne i rzeczowe uzasadnienia, co pozwalało na ich ocenę przez pryzmat art. 233 § 1 k.p.c. Biegły logicznie i przekonywująco uzasadnił swoje stanowisko, ze szczególnym uwzględnieniem okresu istnienia niezdolności do pracy, wobec przedłożenia przez odwołującego dokumentacji medycznej po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji, a tym samym zaskarżonej decyzji. Sąd Apelacyjny podkreśla, że opinia biegłych podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonej w niej wniosków (postanowienie Sądu Najwyższego, z dnia 7 listopada 2000r., sygn. i CKN 1170/98 – publ. OSNC 2001/4/64), co Sąd w niniejszym składzie miał w szczególności na uwadze.

W niniejszej sprawie biegły endokrynolog kategorycznie stwierdził, że odwołujący we wskazanym w opinii okresie był częściowo niezdolny do pracy z powodów hormonalnych. Jednocześnie biegły uzasadnił dlaczego w postępowaniu dowodowym przed Sądem I instancji a nawet ZUS brak było podstaw do przypuszczania, że biegły jest niezdolny do pracy z przyczyn hormonalnych.

Wskazać zatem należy, że odwołujący jest częściowo, okresowo niezdolny do pracy i spełnia wszystkie przesłanek z art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 98.162.1118 z późn. zm.) i wnioskowane świadczenie jest mu należne nadal. Podkreślić należy, że odwołujący spełniał te przesłanki również na dzień wydania zaskarżonej decyzji.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji niniejszego wyroku.

/SSA Maria Michalska-Goźdź/ /SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ / SSA Ewa Cyran/