III CZ 98/02
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 6 listopada 2002 r., III CZ 98/02
Wartością przedmiotu zaskarżenia w sprawie o podział majątku
wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami (art. 519-1
§
2 k.p.c.) jest wartość poszczególnych rzeczy i praw, których objęcie lub
nieobjęcie rozstrzygnięciem sądu albo sposób ich podziału kwestionuje
skarżący, a także wartość roszczeń dochodzonych w tej sprawie, będących
przedmiotem zaskarżenia.
Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Jan Górowski
Sędzia SN Tadeusz Żyznowski
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Bogumiły B. przy uczestnictwie Ryszarda
B. o podział majątku wspólnego, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie
Cywilnej w dniu 6 listopada 2002 r., zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie
Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 3 czerwca 2002 r.
oddalił zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2002 r. Sąd Okręgowy w Kielcach odrzucił
kasację wnioskodawczyni Bogumiły B. od postanowienia tego Sądu z dnia 18
stycznia 2002 r. rozstrzygającego o podziale majątku wspólnego po ustaniu
wspólności majątkowej między małżonkami. Sąd Okręgowy stwierdził bowiem, że
wprawdzie wnioskodawczyni określiła w kasacji wartość przedmiotu zaskarżenia na
100 000 zł, ale w rzeczywistości wartość ta jest niższa niż 50 000 zł, gdyż
rozpoznający sprawę w pierwszej instancji Sąd Rejonowy w Kielcach ustalił wartość
majątku podlegającego podziałowi na kwotę niższą niż 50 000 zł i wnioskodawczyni
postanowienia tego nie zaskarżyła, a i Sąd Okręgowy w postanowieniu
zaskarżonym kasacją ustalił tę wartość także na kwotę niższą niż 50.000 zł.
W zażaleniu na postanowienie wymienione na wstępie wnioskodawczyni
zarzuciła naruszenie art. 519-1
§ 2 k.p.c. i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Wniosła o
uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postanowienie o podziale majątku wspólnego po ustaniu wspólności
majątkowej między małżonkami obejmuje rozstrzygnięcie o podziale rzeczy i praw
wchodzących w skład dzielonego majątku. Postanowienie takie może też zawierać
rozstrzygnięcie o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku
wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku
wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (art. 567
§ 1 k.p.c.). Kasacją może zostać zaskarżone postanowienie w całości, jak i w części
(zob. art. 393-3
§ 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).
Na tle przepisów o rewizji w piśmiennictwie prawniczym wyrażane były różne
zapatrywania co do tego, jaka jest wartość przedmiotu zaskarżenia w razie
zaskarżenia postanowienia działowego (o zniesieniu współwłasności, o dziale
spadku, o podziale majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między
małżonkami) jedynie w części. W uchwale z dnia 22 kwietnia 1968 r., III CZP 39/68
(OSNCP 1968, nr 11, poz. 183) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w razie
częściowego zaskarżenia rewizją postanowienia o dziale spadku wartością
przedmiotu zaskarżenia jest wartość tej części przedmiotu sprawy, która objęta
została zaskarżeniem. Pogląd ten odpowiednio odnosi się do sprawy o podział
majątku wspólnego i może być odniesiony do ustalenia wartości przedmiotu
zaskarżenia kasacją postanowienia wydanego w takiej sprawie. Prowadzi on do
stwierdzenia, że wartością przedmiotu zaskarżenia w sprawie o podział majątku
wspólnego (art. 519-1
§ 2 k.p.c.) jest wartość poszczególnych rzeczy i praw, których
objęcie lub nieobjęcie rozstrzygnięciem sądu albo sposób ich podziału kwestionuje
skarżący, a także wartość roszczeń dochodzonych w tej sprawie, rozstrzygnięcie o
których jest przedmiotem zaskarżenia. Wartość przedmiotu zaskarżenia może więc
pokrywać się z wartością majątku będącego przedmiotem podziału, ale może też
być od niej niższa lub wyższa.
Należy zaznaczyć, że w razie zaskarżenia postanowienia o podziale majątku
wspólnego tylko w części, jedynie wyjątkowo uwzględnienie kasacji może nastąpić
przez uchylenie lub zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Ze względu na
wzajemne uwarunkowanie i wzajemną zależność wszystkich rozstrzygnięć
zawartych w postanowieniu, w zasadzie powinno ono zostać uchylone w całości lub
zmiana powinna objąć także rozstrzygnięcia nie zaskarżone (zob. – mutatis
mutandis – postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1964 r., III CR
294/64, OSNCP 1965, nr 7-8, poz. 130). Okoliczność ta, dostrzegana przez
skarżącego, może mieć wpływ na sformułowanie przez niego wniosku kasacyjnego
(art. 393-3
§ 1 pkt 4 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.). Dla określenia wartości
przedmiotu zaskarżenia miarodajna jest jednakże wartość rzeczy, praw lub
roszczeń, rozstrzygnięcie o których jest kwestionowane w kasacji, a nie treść jej
wniosku.
W kasacji wniesionej przez wnioskodawczynię kwestionuje ona
rozstrzygnięcie sprawy zaskarżonym postanowieniem tylko co do przyznania nie jej,
ale uczestnikowi postępowania, spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
będącego przedmiotem podziału. Wartość tego prawa, ustalona przez Sąd
Okręgowy na kwotę 30 481,17 zł (którego to ustalenia wnioskodawczyni w kasacji
nie podważa) jest więc wartością przedmiotu zaskarżenia. Ponieważ jest to kwota
niższa niż 50 000 zł, to stosownie do art. 519-1
§ 2 k.p.c., kasacja w sprawie o
podział majątku wspólnego, w której taka jest wartość przedmiotu zaskarżenia, nie
przysługuje.
Sąd Okręgowy, jako sąd drugiej instancji, do którego wniesiona została
kasacja, stosownie do art. 393-5
w związku z art. 13 § 2 k.p.c. uprawniony był do
zbadania, czy jest ona dopuszczalna i do sprawdzenia wartości przedmiotu
zaskarżenia (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 października
2000 r., II UZ 124/00, OSNAPUS 2002, nr 12, poz. 294), a wobec stwierdzenia, że
ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia kasacja nie przysługuje – do jej
odrzucenia. Zaskarżone postanowienie, aczkolwiek z innym uzasadnieniem,
wydane zostało bez naruszenia art. 519-1
§ 2 k.p.c.
Odrzucenie kasacji ze względu na niespełnianie przez nią wymagania, które
stosownie do przepisów ustawy jest konieczne dla dopuszczalności kasacji, nie
narusza także art. 45 ust. 1 Konstytucji. Prawo do wniesienia kasacji w
postępowaniu cywilnym nie stanowi bowiem koniecznego elementu prawa do sądu,
a i wyłączenie określonych spraw spod kontroli kasacyjnej nie narusza prawa do
sądu (zob. np. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 10 lipca 2000 r., SK
12/99, OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 143 i z dnia 10 sierpnia 2001 r., Ts
58/01, OTK Zbiór Urzędowy 2001, nr 6, poz. 207).
Z przytoczonych względów zażalenie jest niezasadne. Należało więc je
oddalić (art. 393-18
§ 3 w związku z art. 397 § 2 i art. 385 k.p.c.).
Wartością przedmiotu zaskarżenia w sprawie o podział majątku
wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami (art. 519-1
§
2 k.p.c.) jest wartość poszczególnych rzeczy i praw, których objęcie lub
nieobjęcie rozstrzygnięciem sądu albo sposób ich podziału kwestionuje
skarżący, a także wartość roszczeń dochodzonych w tej sprawie, będących
przedmiotem zaskarżenia.
Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Jan Górowski
Sędzia SN Tadeusz Żyznowski
Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Bogumiły B. przy uczestnictwie Ryszarda
B. o podział majątku wspólnego, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie
Cywilnej w dniu 6 listopada 2002 r., zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie
Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 3 czerwca 2002 r.
oddalił zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2002 r. Sąd Okręgowy w Kielcach odrzucił
kasację wnioskodawczyni Bogumiły B. od postanowienia tego Sądu z dnia 18
stycznia 2002 r. rozstrzygającego o podziale majątku wspólnego po ustaniu
wspólności majątkowej między małżonkami. Sąd Okręgowy stwierdził bowiem, że
wprawdzie wnioskodawczyni określiła w kasacji wartość przedmiotu zaskarżenia na
100 000 zł, ale w rzeczywistości wartość ta jest niższa niż 50 000 zł, gdyż
rozpoznający sprawę w pierwszej instancji Sąd Rejonowy w Kielcach ustalił wartość
majątku podlegającego podziałowi na kwotę niższą niż 50 000 zł i wnioskodawczyni
postanowienia tego nie zaskarżyła, a i Sąd Okręgowy w postanowieniu
zaskarżonym kasacją ustalił tę wartość także na kwotę niższą niż 50.000 zł.
W zażaleniu na postanowienie wymienione na wstępie wnioskodawczyni
zarzuciła naruszenie art. 519-1
§ 2 k.p.c. i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Wniosła o
uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postanowienie o podziale majątku wspólnego po ustaniu wspólności
majątkowej między małżonkami obejmuje rozstrzygnięcie o podziale rzeczy i praw
wchodzących w skład dzielonego majątku. Postanowienie takie może też zawierać
rozstrzygnięcie o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku
wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku
wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie podlegają zwrotowi (art. 567
§ 1 k.p.c.). Kasacją może zostać zaskarżone postanowienie w całości, jak i w części
(zob. art. 393-3
§ 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).
Na tle przepisów o rewizji w piśmiennictwie prawniczym wyrażane były różne
zapatrywania co do tego, jaka jest wartość przedmiotu zaskarżenia w razie
zaskarżenia postanowienia działowego (o zniesieniu współwłasności, o dziale
spadku, o podziale majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między
małżonkami) jedynie w części. W uchwale z dnia 22 kwietnia 1968 r., III CZP 39/68
(OSNCP 1968, nr 11, poz. 183) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że w razie
częściowego zaskarżenia rewizją postanowienia o dziale spadku wartością
przedmiotu zaskarżenia jest wartość tej części przedmiotu sprawy, która objęta
została zaskarżeniem. Pogląd ten odpowiednio odnosi się do sprawy o podział
majątku wspólnego i może być odniesiony do ustalenia wartości przedmiotu
zaskarżenia kasacją postanowienia wydanego w takiej sprawie. Prowadzi on do
stwierdzenia, że wartością przedmiotu zaskarżenia w sprawie o podział majątku
wspólnego (art. 519-1
§ 2 k.p.c.) jest wartość poszczególnych rzeczy i praw, których
objęcie lub nieobjęcie rozstrzygnięciem sądu albo sposób ich podziału kwestionuje
skarżący, a także wartość roszczeń dochodzonych w tej sprawie, rozstrzygnięcie o
których jest przedmiotem zaskarżenia. Wartość przedmiotu zaskarżenia może więc
pokrywać się z wartością majątku będącego przedmiotem podziału, ale może też
być od niej niższa lub wyższa.
Należy zaznaczyć, że w razie zaskarżenia postanowienia o podziale majątku
wspólnego tylko w części, jedynie wyjątkowo uwzględnienie kasacji może nastąpić
przez uchylenie lub zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Ze względu na
wzajemne uwarunkowanie i wzajemną zależność wszystkich rozstrzygnięć
zawartych w postanowieniu, w zasadzie powinno ono zostać uchylone w całości lub
zmiana powinna objąć także rozstrzygnięcia nie zaskarżone (zob. – mutatis
mutandis – postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1964 r., III CR
294/64, OSNCP 1965, nr 7-8, poz. 130). Okoliczność ta, dostrzegana przez
skarżącego, może mieć wpływ na sformułowanie przez niego wniosku kasacyjnego
(art. 393-3
§ 1 pkt 4 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.). Dla określenia wartości
przedmiotu zaskarżenia miarodajna jest jednakże wartość rzeczy, praw lub
roszczeń, rozstrzygnięcie o których jest kwestionowane w kasacji, a nie treść jej
wniosku.
W kasacji wniesionej przez wnioskodawczynię kwestionuje ona
rozstrzygnięcie sprawy zaskarżonym postanowieniem tylko co do przyznania nie jej,
ale uczestnikowi postępowania, spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
będącego przedmiotem podziału. Wartość tego prawa, ustalona przez Sąd
Okręgowy na kwotę 30 481,17 zł (którego to ustalenia wnioskodawczyni w kasacji
nie podważa) jest więc wartością przedmiotu zaskarżenia. Ponieważ jest to kwota
niższa niż 50 000 zł, to stosownie do art. 519-1
§ 2 k.p.c., kasacja w sprawie o
podział majątku wspólnego, w której taka jest wartość przedmiotu zaskarżenia, nie
przysługuje.
Sąd Okręgowy, jako sąd drugiej instancji, do którego wniesiona została
kasacja, stosownie do art. 393-5
w związku z art. 13 § 2 k.p.c. uprawniony był do
zbadania, czy jest ona dopuszczalna i do sprawdzenia wartości przedmiotu
zaskarżenia (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 października
2000 r., II UZ 124/00, OSNAPUS 2002, nr 12, poz. 294), a wobec stwierdzenia, że
ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia kasacja nie przysługuje – do jej
odrzucenia. Zaskarżone postanowienie, aczkolwiek z innym uzasadnieniem,
wydane zostało bez naruszenia art. 519-1
§ 2 k.p.c.
Odrzucenie kasacji ze względu na niespełnianie przez nią wymagania, które
stosownie do przepisów ustawy jest konieczne dla dopuszczalności kasacji, nie
narusza także art. 45 ust. 1 Konstytucji. Prawo do wniesienia kasacji w
postępowaniu cywilnym nie stanowi bowiem koniecznego elementu prawa do sądu,
a i wyłączenie określonych spraw spod kontroli kasacyjnej nie narusza prawa do
sądu (zob. np. orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 10 lipca 2000 r., SK
12/99, OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 143 i z dnia 10 sierpnia 2001 r., Ts
58/01, OTK Zbiór Urzędowy 2001, nr 6, poz. 207).
Z przytoczonych względów zażalenie jest niezasadne. Należało więc je
oddalić (art. 393-18
§ 3 w związku z art. 397 § 2 i art. 385 k.p.c.).