Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 16 kwietnia 2003 r.
I PK 172/02
Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Andrzej
Kijowski (sprawozdawca), Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2003 r.
sprawy z powództwa Henryka K. przeciwko Komendzie Powiatowej Policji w Ł. o
uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, na skutek kasacji pozwanego od Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 21 stycznia
2002 r. [...]
1) z m i e n i ł zaskarżony wyrok i oddalił apelację,
2) zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 100 zł (słownie złotych
sto) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Siedlcach wyrokiem z dnia 21 stycznia 2002 r.
[...] zmienił zaskarżony apelacją Henryka K. wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w
Siedlcach z dnia 23 sierpnia 2001 r. [...], w ten sposób, że przywrócił powoda do
pracy w pozwanej Komendzie Powiatowej Policji w Ł. na poprzednich warunkach
pracy i płacy. Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony u strony pozwanej od
dnia 20 kwietnia 1998 r. do dnia 31 lipca 2001 r. na stanowisku konserwatora. Wyro-
kiem tegoż Sądu Rejonowego z dnia 1 lutego 2001 r. powód został prawomocnie
skazany za czyn z art. 87 § 1 k.w., tj. za kierowanie pojazdem mechanicznym w sta-
nie nietrzeźwości. Pismem z dnia 28 kwietnia 2001 r., powołującym się na to skaza-
nie, pracodawca wypowiedział mu umowę o pracę ze skutkiem rozwiązującym na
dzień 31 lipca 2001 r. W ocenie Sądu Rejonowego powód, jako osoba karana, nie
może być zatrudniony w Komendzie Powiatowej Policji, czego nie zmienia fakt, iż był
dotąd pracownikiem sumiennym i nie karanym dyscyplinarnie.
Oceny ten nie podzielił Sąd Okręgowy, stwierdzając w uzasadnieniu swego
rozstrzygnięcia, że powód był w pozwanej Komendzie Policji zatrudniony jako kon-
2
serwator, a więc w charakterze pracownika cywilnego, do którego nie mogły mieć
zastosowania wymagania dotyczące funkcjonariuszy mundurowych. Z regulaminu
pracy przedstawionego w postępowaniu apelacyjnym nie wynika rygor niekaralności,
a „ tylko w takim zakresie można było oceniać zaskarżoną czynność prawną”. Poza
tym przesłanka skazania powoda powinna być jako przyczyna wypowiedzenia „po-
wiązana z istotą i celem stosunku pracy. Tymczasem jest bezsporne że ukaranie
powoda nie pozostaje w związku z wykonywaną przez niego pracą w charakterze
konserwatora. Ukaranie to nie spowodowało również utraty możliwości wykonywania
tej pracy. Do zakresu pracowniczych czynności powoda nie wchodzi bowiem obo-
wiązek kierowania pojazdami mechanicznymi”. W tych okolicznościach należy uznać,
że dokonane powodowi wypowiedzenie umowy o pracę jest nieuzasadnione w rozu-
mieniu art. 45 § 1 k.p.
W kasacji od powyższego wyroku strona pozwana zarzuciła błędną wykładnię
art. 45 § 1 w związku z art. 100 § 2 pkt 4 k.p. oraz niewłaściwe niezastosowanie art.
4a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r.
Nr 7, poz. 58 ze zm. ) w związku z art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953
ze zm.), polegające na przyjęciu, że prawomocne skazanie cywilnego pracownika
Policji za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości nie stanowi
przejawu naruszenia obowiązku dbałości o dobro pracodawcy, a zarazem okoliczno-
ści, która przy uwzględnieniu specyfiki pracodawcy jako jednostki służącej ochronie
bezpieczeństwa oraz utrzymania porządku miałaby zatrudniać osoby w taki sposób
naruszające prawo. Poza tym skarżąca zarzuciła naruszenie art. 233 § 1 i art. 382
k.p.c. przez dowolną ocenę materiału dowodowego zebranego w postępowaniu w
pierwszej instancji, jak też nieprzeprowadzenie „stosownych” dowodów w postępo-
waniu przed Sądem drugiej instancji. Na tej podstawie skarżąca domagała się
zmiany kwestionowanego orzeczenia przez oddalenie apelacji, względnie uchylenia
tego rozstrzygnięcia i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego roz-
poznania, przy zasądzeniu kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepi-
sanych. W uzasadnieniu kasacji podniesiono w szczególności, że Sąd Okręgowy w
dowolny sposób odczytał zakres czynności i nie zważając na jego przykładowy cha-
rakter uznał, że kierowanie pojazdami mechanicznymi nie należało do pracowniczych
obowiązków powoda. Tymczasem z książki kontroli pracy sprzętu transportowego u
3
pozwanego pracodawcy wynika, że powód był dysponentem (kierowcą) samochodu
służbowego od kilku do kilkunastu razy miesięcznie.
W odpowiedzi na kasację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie
kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja zasługuje na uwzględnienie, gdyż jej podstawy są w pełni usprawie-
dliwione. Powód nie miał wprawdzie statusu funkcjonariusza pozostającego z Policją
w stosunku służby, a więc wobec niego nie znajdował zastosowania przepis art. 25
ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r o Policji, warunkujący przyjęcie do służby mię-
dzy innymi niekaralnością i nieposzlakowaną opinią, tylko był pracownikiem cywil-
nym, zatrudnionym w umownym stosunku pracy, lecz to nie znaczy jeszcze, że był to
„zwykły” stosunek pracy, podlegający jedynie przepisom kodeksu pracy. Inna rzecz,
że również w świetle tych przepisów nie sposób zaakceptować generalnego poglądu
Sądu Okręgowego, iż prawomocne skazanie za prowadzenie pojazdu mechaniczne-
go w stanie nietrzeźwości można by kwalifikować w kategoriach uzasadnionej przy-
czyny wypowiedzenia umowy o pracę tylko wówczas, gdyby prowadzenie takich po-
jazdów stanowiło przedmiot pracowniczego zobowiązania i w konsekwencji powodo-
wało niemożność świadczenia pracy, czyli praktycznie jedynie w odniesieniu do kie-
rowców. Tymczasem posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami
mechanicznymi stało się współcześnie zjawiskiem masowym, co w połączeniu ze
stosunkowo łatwą dostępnością do samochodu osobowego sprawia, że pracodawcy
rezygnują z zatrudniania kierowców takich samochodów i dość powszechnie
wykorzystują do służbowych celów samochody osobowe będące własnością
pracownika, zwracając mu wynikające stąd koszty w postaci zryczałtowanego
dodatku do wynagrodzenia, względnie samochody zakupione dla potrzeb zakładu
przydzielają do stałego użytku poszczególnym pracownikom albo udostępniają
doraźnie dla wykonania konkretnych zadań. Wynika stąd, że o ile prowadzenie
samochodów ciężarowych i dostawczych oraz specjalistycznych pojazdów
mechanicznych, stanowi na ogół przedmiot samodzielnego zobowiązania, o tyle
prowadzenie samochodu osobowego stało się dziś formą wykonywania czynności
składających się na różne rodzaje pracy. Pracownik posiadający prawo jazdy musi
się zatem w każdej chwili liczyć z poleceniem wykonania określonej czynności przy
4
użyciu samochodu swojego, czy też będącego własnością pracodawcy. Prawomocne
skazanie za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości i związane
z tym pozbawienie prawa jazdy, ogranicza więc w istotny sposób zakres
pracowniczej dyspozycyjności i może być dla pracodawcy uzasadnioną przyczyną
wypowiedzenia stosunku pracy.
Wspomniane zdarzenie może być równocześnie kwalifikowane jako narusze-
nie pracowniczego obowiązku dbałości o dobro pracodawcy (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.),
jeżeli uchybia jego prestiżowi niezbędnemu do wykonywania statutowych zadań, co
jest regułą przy zatrudnieniu w sferze publicznej, a zwłaszcza wtedy, gdy dana in-
stytucja odpowiada - jak Policja - za przestrzeganie porządku prawnego. Z tych
względów ustawa o Policji stanowi w art. 4a, że pracownicy na stanowiskach admini-
stracyjnych, technicznych i gospodarczych są zatrudniani na zasadach określonych
w przepisach o pracownikach urzędów państwowych. Z kolei ustawa z dnia 16 wrze-
śnia 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych wymaga od urzędnika państwo-
wego między innymi nieskazitelności charakteru. Słabość cywilnego pracownika Po-
licji, polegająca na nieumiejętności powstrzymania się od prowadzenia pojazdu me-
chanicznego w stanie nietrzeźwości, jest zaś „skazą charakteru”, która stanowi dla
pracodawcy usprawiedliwioną przesłankę wypowiedzenia stosunku pracy.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3915
oraz art.98
k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================