Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 23 MAJA 2003 R.
SNO 23/03
Uchwała zezwalająca na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności
karnej wyraża także zezwolenie co do czynu opisanego w tej uchwale.
Oznacza to, że realizacja takiej uchwały nie może polegać na wszczęciu i
prowadzeniu przeciwko sędziemu postępowania karnego dotyczącego
popełnienia czynu, które nie jest zdarzeniem, ze względu na które wydana
została uchwała.
Przewodniczący: sędzia SN Dorota Rysińska.
Sędziowie SN: Tadeusz Domińczyk, Marek Sychowicz (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w Warszawie z udziałem Zastępcy
Rzecznika Dyscyplinarnego sędziego Sądu Okręgowego oraz protokolanta w
sprawie sędziów Sądu Rejonowego w związku z zażaleniem obrońców
wymienionych sędziów na uchwałę Sądu Dyscyplinarnego – Apelacyjnego z
dnia 6 stycznia 2003 r., sygn. akt (...) w przedmiocie zezwolenia na pociągnięcie
do odpowiedzialności karnej
uchwalił: u t r z y m a ć w mocy uchwałę w zaskarżonej części.
U z a s a d n i e n i e
Prokurator Okręgowy wnioskiem z dnia 9 maja 2000 r., uzupełnionym
pismem z dniu 30 listopada 2000 r., wystąpił o zezwolenie na pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej dwóch sędziów Sądu Rejonowego za czyny
polegające na tym, że:
pierwsza z sędziów
2
I. w dniu 10 grudnia 1998 r. w A. w sprawie sygn. akt III Ns 7482/98 o
otwarcie i ogłoszenie testamentu Melanii R. nie dopełniła obowiązku
wynikającego z § 1 pkt 2 lit. b i c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 31 grudnia 1981 r. w sprawie sporządzenia i przesłania informacji
podatkowych przez sądy (Dz. U. z 1982 r. Nr 1, poz. 10) w ten sposób, że nie
sporządziła i nie przesłała odpisu testamentu spadkodawczyni ani protokółu
otwarcia i ogłoszenia testamentu organowi podatkowemu mającemu siedzibę na
obszarze działania sądu, tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k.,
II. w dniu 21 stycznia 1999 r. w A. w sprawie sygn. akt III Ns 7483/98/12
o stwierdzenie nabycia spadku po Melanii R. z wniosku Jacka J. na rozprawie
nie dopełniła obowiązku wynikającego z art. 158 § 1 pkt 2 k.p.c. w ten sposób,
że nie zamieściła w protokole przebiegu posiedzenia oświadczenia i wniosków
uczestnika postępowania reprezentującego Izbę Skarbową w A., dotyczących
daty śmierci ojca Melanii R. – Jarosława R. zmarłego w 1935 r. oraz
okoliczności okazania przez niego aktu zgonu w/w, a także nieprawidłowo
wezwała do udziału w sprawie w miejsce pełnomocnika Izby Skarbowej –
Starostę Powiatu (...), błędnie przyjmując, że pełnomocnikiem Skarbu Państwa
powinien być Starosta, pomimo, że z doręczonego jej pisma z dnia 30 grudnia
1998 r. Ministerstwa Skarbu Państwa wynikało, że właściwa miejscowo Izba
Skarbowa jest wyłącznie uprawniona do reprezentowania interesów Skarbu
Państwa w sprawach spadków do dnia 31 grudnia 1999 r. oraz nie wydała
zarządzenia o doręczeniu Staroście odpisu wniosku, tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k.,
III. w dniu 23 marca 1999 r. w A. w sprawie sygn. akt III Ns 7483/98
przeprowadziła rozprawę pomimo braku prawidłowego zawiadomienia
pełnomocnika Skarbu Państwa, w trakcie której uznała działanie pełnomocnika
Izby Skarbowej w A. „za niebyłe” oraz nie przeprowadziła zawnioskowanego
przez niego dowodu z badań pisma porównawczego przedłożonego testamentu
ani z akt sprawy sygn. akt III Ns 5200/97 i nie dysponując aktem zgonu
Jarosława R. wydała postanowienie zmieniające postanowienie z dnia 12
3
czerwca 1989 r., w którym nie oznaczyła stron, nie określiła zmienionego
postanowienia co do sygnatury, nie podała kto był uprzednio spadkobiercą,
przez co nie dopełniła obowiązków wynikających z art. 361 k.p.c. w zw. z art.
325 k.p.c., art. 669 k.p.c. i art. 670 k.p.c., tj. o czyn z art. 231 § 1 k.k.,
IV. w dniu 14 kwietnia 1999 r. w A. w sprawie sygn. akt III Ns 2360/99 o
stwierdzenie nabycia zgonu po Jarosławie R. i stwierdzenie nabycia spadku po
Jarosławie i Helenie R. z wniosku Jacka J. uległa namowom innego sędziego i
wyznaczyła termin posiedzenia w tej sprawie na dzień następny, nie wzywając
formalnie wnioskodawcy poprzez pocztę lub woźnego ani nie doręczając
wnioskodawcy zawiadomienia o terminie posiedzenia w siedzibie Sądu, przy
czym wniosek nie posiadał prezentaty biura podawczego Sądu Rejonowego,
przez co nie dopełniła obowiązku z art. 131 § 1 k.p.c., tj. o czyn z art. 231 § 1
k.k.,
V. w dniu 15 kwietnia 1999 r. w A. jako sędzia Sądu Rejonowego w
sprawie sygn. akt III Ns 2360/99 działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej przez Jacka J. przekroczyła swoje uprawnienia i poświadczyła
nieprawdę w wydanym postanowieniu stwierdzając, że Jarosław R. zmarł w
dniu 7 maja 1945 r. i jednocześnie bez uprawomocnienia się tego postanowienia
wydała postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po Jarosławie i Helenie R.
bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, przy czym wiedziała ona, iż
Jarosław R. zmarł w 1935 r. i istnieje akt jego zgonu, przez co działała na
szkodę interesu Skarbu Państwa, tj. o czyn z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3
k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.;
druga z sędziów
I. w dniu 14 kwietnia 1999 r. w A. jako sędzia Sądu Rejonowego,
delegowany do Sądu Okręgowego, działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej i przekraczając swoje uprawnienia, nakłoniła innego sędziego Sądu
Rejonowego do rozpoznania w dniu 15 kwietnia 1999 r. w sprawie sygn. akt III
Ns 2360/99 z wniosków Jacka J. o stwierdzenie zgonu Jarosława R. i
4
stwierdzenie nabycia spadku po nim oraz wydania postanowienia o stwierdzeniu
zgonu w/w w dniu 7 maja 1945 r. bez uprawomocnienia się tego postanowienia i
wydania jednocześnie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po
Jarosławie R., informując tego sędziego o możliwości rozpatrzenia i
rozstrzygnięcia obu wniosków w jednym postępowaniu cywilnym, przez co
działała na szkodę interesu publicznego, tj. o czyn z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art.
231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.,
a) w okresie od dnia 18 czerwca 1996 r. do dnia 18 listopada 1996 r. w A.,
działając w warunkach ciągu przestępstwa określonego w art. 91 § 1 k.k., w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami,
jako sędzia Sądu Rejonowego, będąc uprawniona do orzekania w sprawach
cywilnych, poprzez niedopełnienie obowiązków i przekroczenie uprawnień
wydała postanowienie stwierdzające nieprawdę, przez co działała na szkodę
interesu publicznego i prywatnego, i tak:
II. w dniu 18 czerwca 1996 r. w A. w sprawie sygn. akt III Ns 3184/96 z
wniosku Zofii D. o otwarcie i ogłoszenie testamentu sporządzonego rzekomo
przez Walentego D. w dniu 10 grudnia 1950 r. przyjęła wniosek wraz z
testamentem z pominięciem biura podawczego w Sądzie Rejonowym, wiedząc,
że jest on sfałszowany, a następnie w dniu 8 lipca 1996 r. w sprawie sygn. akt
III Ns 3185/96 wydała postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w postaci
1/7 udziału o wartości 56.625 zł w nieruchomości położonej przy ul. Serbskiej w
A., o powierzchni łącznej 1.642 m2
po Walentym D. przez Zofię D. na
podstawie testamentu, przez co działała na szkodę spadkobierców ustawowych
po w/w, tj. o czyn z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2
k.k.,
III. w dniu 24 czerwca .1996 r. w A. działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej jako sędzia Sądu Rejonowego będąc uprawniona do wydania
postanowienia w sprawie sygn. akt III Ns 2409/96/2 o stwierdzenie nabycia
spadku po Marii N. i Stanisławie N. poświadczyła nieprawdę co do okoliczności
5
mającej znaczenie prawne w ten sposób, iż w wydanym orzeczeniu stwierdziła,
że spadek po Stanisławie N. zmarłym w dniu 6 października 1975 r. na
podstawie ustawy nabyła jego córka Katarzyna W. P. w całości, wiedząc, że
w/w był dwukrotnie żonaty, a jego druga żona Ewa N. żyje i nie zrzekła się
dziedziczenia, czym działała na szkodę Ewy N., tj. o czyn z art. 231 § 2 k.k. w
zb. z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.,
IV. w dniu 2 listopada 1996 r. w A. w sprawie sygn. akt III Ns 5515/96 o
otwarcie i ogłoszenie testamentu z dnia 21 sierpnia 1979 r. sporządzonego
rzekomo przez Stanisława S. i w sprawie sygn. akt III Ns 5516/96 o
stwierdzenie nabycia spadku po w/w przez Marię G. przyjęła wniosek i
testament holograficzny z pominięciem biura podawczego, a następnie w dniu
18 listopada 1996 r. wydała postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w
postaci nieruchomości niezabudowanej o powierzchni 349 m2
, położonej przy
ul. Belwederskiej 15 w A. o wartości 27.920 zł przez Marię G. w całości na
podstawie testamentu Stanisława S., przez co działała na szkodę Skarbu
Państwa, tj. o czyn z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2
k.k.,
V. w dniu 9 marca 1998 r. w A., działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej oraz wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, jako sędzia
Sądu Rejonowego będąc uprawnioną do orzekania w sprawach cywilnych
przekroczyła swoje uprawnienia i w sprawie sygn. akt III Ns 1094/98 o otwarcie
i ogłoszenie testamentu sporządzonego rzekomo przez Marię S. w dniu 7 maja
1963 r. oraz w sprawie sygn. akt III Ns 1095/98 o stwierdzenie nabycia spadku
po Marii S. i Stanisławie S., przekraczając swoje uprawnienia wydała
stwierdzające nieprawdę postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w
postaci nieruchomości zabudowanej o powierzchni gruntu 2110 m2
, o wartości
138.025 zł na podstawie testamentu Marii S. przez Leszka Adama S., czym
działała na szkodę spadkobierców ustawowych, tj. o czyn z art. 231 § 2 k.k. w
zb. z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.,
6
VI. w dniu 21 grudnia 1998 r. w A., działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej oraz wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, będąc
uprawnioną jako sędzia Sądu Rejonowego do orzekania w sprawach cywilnych,
poprzez niedopełnienie obowiązku w sprawie sygn. akt III Ns 7707/98 z
wniosku Jacka N. o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy po Lidii i
Pawle małż. N. i ich córce Weronice w ten sposób, że nie ustaliła dokładnego
czasu zgonu w/w, nie ustaliła w trakcie przesłuchania wnioskodawcy Jacka N.,
czy toczyło się wcześniej postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po w/w
oraz nie ustaliła ewentualnych spadkobierców Lidii N. i nie wezwała do udziału
w sprawie przedstawiciela Skarbu Państwa i wydała stwierdzające nieprawdę
postanowienie o stwierdzeniu na podstawie ustawy nabycie spadku przez
Kazimierę, Jacka i Hieronima N., działając na szkodę Skarbu Państwa, tj. o czyn
z art. 231 § 2 k.k. w zb. z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
Uchwałą z dnia 13 lutego 2002 r. Sąd Dyscyplinarny uwzględnił wniosek
Prokuratora w całości. Po rozpoznaniu zażaleń obrońcy obydwu sędziów,
uchwałę tę, jako w istocie nie zawierającą uzasadnienia, Wyższy Sąd
Dyscyplinarny uchwałą z dnia 13 lutego 2002 r. uchylił i wniosek Prokuratora
przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu jako sądowi
dyscyplinarnemu pierwszej instancji.
Uchwałą z dnia 6 stycznia 2003 r. Sąd Dyscyplinarny – Sąd Apelacyjny:
I. zezwolił na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej pierwszej z
sędziów za czyn polegający na tym, że jako sędzia Sądu Rejonowego dokonując
czynności sądowych, działając nieumyślnie, w sprawie sygn. akt III Ns 7483/98
na posiedzeniach w dniach 21 stycznia 1999 r. i 23 marca 1999 r. pozbawiła
Skarb Państwa należytej reprezentacji doprowadzając do nieważności
postępowania w ten sposób, że w miejsce reprezentującej Skarb Państwa – Izby
Skarbowej wezwała do tejże reprezentacji Starostę Powiatu (...) nie badając z
urzędu w tej sprawie jak również w sprawie sygn. akt III Ns 2360/99 kto jest
spadkobiercą, wydała postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po Melanii
7
R. na rzecz Jacka J., który nie był spadkobiercą, jak również w dniu 15 kwietnia
1999 r. postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po Jarosławie i Helenie R,
a nadto bez przeprowadzenia postępowania dowodowego w sprawie sygn. akt II
Ns 2360/99 w dniu 15 kwietnia 1999 r. wydała postanowienie o stwierdzeniu
zgonu Jarosława R., czym wyrządziła istotną szkodę majątkową Skarbowi
Państwa, tj. o czyn z art. 231 § 3 k.k.,
II. odmówił wnioskowi Prokuratora o zezwolenie na pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej tego sędziego za czyny wymienione w pkt I i IV
wniosku,
III. zezwolił na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej drugiej z
sędziów za czyny popełnione w okresie od dnia 8 lipca 1996 r. do dnia 9 marca
1998 r. w warunkach ciągu przestępstwa określonego w art. 91 § 1 k.k. i
polegającego na tym, że jako sędzia Sądu Rejonowego:
1. w dniu 8 lipca 1996 r. w sprawie sygn. akt III Ns 3185/96 działając w
celu osiągnięcia korzyści majątkowej wydała postanowienie o stwierdzeniu
nabycia spadku po Walentym D. na rzecz Zofii D. na podstawie testamentu
złożonego przez wnioskodawczynię Zofię D., wiedząc, że testament ten jest
sfałszowany, przez co działała na szkodę spadkobierców ustawowych
Walentego D., tj. o czyn z art. 231 § 2 k.k. w zbiegu z art. 271 § 3 k.k. w
związku z art. 11 § 2 k.k.,
2. w dniu 24 czerwca 1996 r. działając nieumyślnie w sprawie sygn. akt III
Ns 2409/96 wydała postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po Marii N. i
Stanisławie N., stwierdzając, że spadek po Stanisławie N. na podstawie ustawy
nabyła jego córka Katarzyna P. w całości, pomijając przy tym jako jego
spadkobierczynię ustawową drugą żonę spadkodawcy Ewę N., czym wyrządziła
jej istotną szkodę majątkową, tj. o czyn z art. 231 § 3 k.k.,
3. w dniu 18 listopada 1996 r. w sprawie sygn. akt III Ns 5516/96 działając
w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wydała postanowienie o stwierdzeniu
nabycia spadku po Stanisławie S. na rzecz Marii G., na podstawie testamentu
8
złożonego przez wnioskodawczynię Marię G., wiedząc, że testament ten jest
sfałszowany przez co działała na szkodę Skarbu Państwa, tj. o czyn z art. 231 §
2 k.k. w zbiegu z art. 271 § 3 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k.,
4. w dniu 9 marca 1998 r. w sprawie sygn. akt III Ns 1095/98 w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej wydała postanowienie o stwierdzenie nabycia
spadku po Marii S. i Stanisławie S. stwierdzając, że spadek po Marii S. nabył
wnioskodawca Leszek S. na podstawie testamentu, wiedząc, że testament ten
jest sfałszowany, przez co działała na szkodę spadkobierców ustawowych, tj. o
czyn z art. 231 § 2 k.k. w zbiegu z art. 271 § 3 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k.,
IV. odmówił wnioskowi Prokuratora o zezwolenie na pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej tego sędziego za czyny wymienione w pkt I i VI
wniosku.
Ostatnio wymienioną uchwałę zaskarżyli zażaleniami Prokurator
Okręgowy oraz obrońcy obydwu sędziów.
Zażalenie Prokuratora Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny
postanowieniem z dnia 23 maja 2003 r. pozostawił bez rozpoznania wobec
przyjęcia go na skutek niezasadnego przywrócenia terminu do jego wniesienia.
Obrońca pierwszej z sędziów zarzucił obrazę art. 80 ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.
– dalej nazywanej „p.u.s.p.”) i wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały.
Obrońcy drugiej z sędziów obrazę przepisów postępowania, tj. art. 439 § 1
pkt 1 k.p.k., lub przynajmniej obrazę art. 110 § 4 w zw. z art. 112 § 9 p.u.s.p.
oraz obrazę art. 42 ust. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 6 Europejskiej Konwencji
Praw Człowieka w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 451 k.p.k. i art. 4,5 i 6 k.p.k.,
art. 170 k.p.k. w zw. z art. 92, 97, 167 k.p.k. w zw. z art. 128 p.u.s.p., art. 410
k.p.k., art. 313 k.p.k., art. 80 i 117 p.u.s.p. w zw. z art. 345 i 398 k.p.k., a także
obrazę prawa materialnego, tj. art. 231 § 2 i 3 k.k. oraz art. 271 § 2 k.k. i wnieśli
o zmianę zaskarżonej uchwały w pkt III 1,2,3 i 4, i nieuwzględnienie wniosku
Prokuratora o zezwolenie na pociągniecie do odpowiedzialności karnej drugiej z
9
sędziów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Wbrew zarzutowi zażalenia obrońców drugiej z sędziów okoliczność, że w
składzie sądu dyscyplinarnego, który wydał zaskarżoną uchwałę, brał udział
sędzia X. Y., nie stanowi bezwzględnej przesłanki odwoławczej (art. 439 § 1 pkt
1 k.p.k. w zw. z art. 128 p.u.s.p.) ani nie narusza art. 110 § 5 w zw. z art. 112 § 9
p.u.s.p. Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny ustalił, że wobec wyłączenia
rzecznika dyscyplinarnego W. Z. od prowadzenia sprawy dotyczącej sędziego
C. D. (sygn. akt SD 44/01), jeszcze w czasie obowiązywania Prawa o ustroju
sądów powszechnych z 1985 r., uchwałą kolegium Sądu Apelacyjnego sędzia X.
Y. został wyznaczony do prowadzenia tej sprawy. Pełnienie przez niego
powierzonego mu obowiązku do zakończenia postępowania w tej sprawie
znajdowało uzasadnienie w przepisie art. 204 § 3. p.u.s.p. z 2001 r. Przyjąć
bowiem trzeba, iż przepis ten, normujący stan przejściowy związany z wejściem
w życie Prawa o ustroju sądów powszechnych z 2001 r., ma zastosowanie
również do rzeczników dyscyplinarnych biorących udział w postępowaniach
niezakończonych do daty wejścia w życie tej ustawy. Sędzia X. Y. nie był
jednakże ani rzecznikiem dyscyplinarnym (art. 112 § 2 p.u.s.p.), ani zastępcą
rzecznika dyscyplinarnego wybranego dla apelacji (...) (art. 112 § 2 w zw. z § 4
p.u.s.p.). Nie zachodziła zatem przeszkoda do orzekania przez niego w sądzie
dyscyplinarnym (art. 110 § 4 w zw. z art. 112 § 9 p.u.s.p.). Pełnienie przez niego
obowiązków rzecznika dyscyplinarnego w sprawie dotyczącej sędziego C. D.
nie było więc okolicznością uzasadniającą jego wyłączenie od udziału w
rozpoznawanej sprawie stosownie do którejkolwiek z norm art. 40 § 1 k.p.k. (w
związku z art. 128 p.u.s.p. i w związku z art. 80 § 3 zd. trzecie p.u.s.p.).
Nie jest także zasadny zarzut zażalenia obrońców drugiej z sędziów co do
obrazy art. 42 ust. 2 Konstytucji RP w zw. z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka w zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 451 k.p.k. i art. 4,5 i 6 k.p.k. przez
10
pozbawienie tego sędziego prawa do obrony wobec rozpoznania sprawy pod
nieobecność jednego z jej obrońców – adw. E. F., pomimo usprawiedliwionego
jego niestawiennictwa na rozprawę i braku zgody sędziego na rozpoznanie
sprawy pomimo nieobecności obrońcy. Przede wszystkim powołanie się przez
obrońcę w piśmie z dnia 18 grudnia 2002 r. na „zaplanowany i zapłacony
wcześniej wyjazd świąteczny” nie stanowi wystarczającego – w rozumieniu art.
117 § 2 k.p.k. – usprawiedliwienia niestawiennictwa na rozprawę. Przyczyna
niestawiennictwa, poza twierdzeniem obrońcy, nie została niczym
uprawdopodobniona, a w sytuacji, gdy obrońca został ustanowiony w dniu 5
września 2002 r., było dość czasu do podjęcia przez niego stosownych
czynności. Poza tym w rozprawie w dniu 6 stycznia 2003 r. brała udział druga z
sędziów oraz drugi jej obrońca adw. G. H. W tych okolicznościach nie może być
mowy o pozbawieniu sędziego prawa do obrony.
Postępowanie o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności
karnej (art. 80 p.u.s.p.) ma na celu stwierdzenie, czy zachodzą okoliczności
usprawiedliwiające uchylenie immunitetu sędziowskiego (art. 181 Konstytucji
RP), tj. czy zachodzą okoliczności dostatecznie uzasadniające podejrzenie, że
sędzia popełnił czyn, który powinien spowodować wszczęcie przeciwko niemu
postępowania karnego i wymierzenie w tym postępowaniu kary. W
postępowaniu o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności
karnej nie jest przeto wymagane prowadzenie postępowania dowodowego,
takiego jak w postępowaniu sądowym w sprawie karnej. Okoliczności
przytoczone we wniosku Prokuratora Okręgowego, na skutek którego wszczęta
została rozpoznawana sprawa, poparte obszernym materiałem zgromadzonym w
toku postępowania przygotowawczego prowadzonego przez tegoż Prokuratora,
dostatecznie uzasadniają podejrzenie popełnienia przez obydwu sędziów
czynów powodujących ich odpowiedzialność karną, co zostało jasno i
wyczerpująco wykazane w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały z powołaniem się
na konkretne dowody i okoliczności, które Sąd Dyscyplinarny – Sąd Apelacyjny
11
starannie ocenił. Dla podjęcia przez Sąd Dyscyplinarny stosownej uchwały nie
zachodziła potrzeba dalszego uzupełniania materiału zebranego w toku
rozpoznawanej sprawy. Uzupełnienie takie powinno nastąpić w toku
prowadzonego postępowania karnego, do którego wszczęcia przeciwko osobom
obu sędziów dotychczas zebrany materiał dowodowy daje wystarczające
podstawy. Nie można więc uznać za zasadne zarzutów zażalenia obrońcy
pierwszej z sędziów obrazy art. 80 p.u.s.p. oraz zarzutu zażalenia obrońców
drugiej z sędziów obrazy art. 313 k.p.k. przez podjęcie uchwały pomimo
nieustalenia, że zachodzą okoliczności uzasadniające dostatecznie podejrzenie
popełnienia przestępstwa i obrazy art. 170 k.p.k. w zw. z art. 92, 97, 167 k.p.k.
w zw. z art. 128 p.u.s.p. przez oddalenie wniosków dowodowych na
okoliczności istotne w sprawie. Również zarzut postawiony w ostatnio
wymienionym zażaleniu, iż z obrazą art. 410 k.p.k. pominięte zostało pismo
Izby Skarbowej z dnia 8 maja 2000 r. nie uzasadnia uwzględnienia zażalenia,
gdyż treść tego pisma pozostaje bez wpływu na ustalenie i ocenę postępowania
sędziów, istotne dla podjętej w sprawie uchwały. Istnienie obowiązków, które
spoczywają na organie administracji podatkowej i fakt ich dopełnienia lub nie
dopełnienia przez ten organ – co stwierdza wymienione pismo – nie wpływają
mianowicie na zakres obowiązków sędziego i ocenę, czy sędzia wywiązał się z
tych obowiązków i czy niewywiązanie się z nich było działaniem na szkodę
interesu publicznego lub prywatnego i wyrządziło istotną szkodę.
Uchwałę o zezwoleniu na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności
karnej Sąd Dyscyplinarny podejmuje co do czynu opisanego we wniosku organu
lub osoby, która wniosła o zezwolenie, ale nie jest związany opisem czynu i
jego prawną kwalifikacją zawartymi wyłącznie w petitum wniosku, bierze
bowiem pod uwagę wszystkie okoliczności dotyczące czynu przytoczone także
w jego uzasadnieniu. Ich potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale,
umożliwiające stwierdzenie, że zachodzą okoliczności dostatecznie
uzasadniające podejrzenie, że sędzia popełnił czyn, który powinien spowodować
12
wszczęcie przeciwko niemu postępowania karnego i wymierzenie w tym
postępowaniu kary, daje podstawę do podjęcia uchwały o zezwoleniu na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej. Nie można przeto uznać za
zasadny zarzutu zażalenia obrońcy drugiej z sędziów, iż zaskarżona uchwała
podjęta została z obrazą art. 80 i 117 p.u.s.p. w zw. z art. 345 i 398 k.p.k. ze
względu na istotną zmianę zarzutów IV i V, i wykroczenie poza przedmiotowe
granice objęte wnioskiem Prokuratora. Uchwała określa bowiem czyny, ze
względu na popełnienie których zezwala na pociągniecie sędziów do
odpowiedzialności karnej, inaczej niż określił je i zakwalifikował Prokurator w
petitum wniosku, jednak podjęta została przy uwzględnieniu tożsamości
czynów, których dotyczy wniosek i ze względu na popełnienie których zezwala
na pociągnięcie sędziów do odpowiedzialności karnej.
W sentencji zaskarżonej uchwały, w opisie czynów, ze względu na
popełnienie których zezwolono na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej
pierwszej z sędziów zbędnie wyeksponowano uchybienia związane z
niezapewnieniem należytej reprezentacji Skarbu Państwa, gdyż powszechnie
znane są wątpliwości co do ustalenia prawidłowej reprezentacji Skarbu Państwa,
w szczególności w sprawach z zakresu prawa spadkowego, wyrażające się w
rozbieżnych w tej kwestii decyzjach sądów wszystkich instancji i brak jest
bezpośredniego wpływu tego ustalenia na prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy
o stwierdzenie nabycia spadku. Natomiast w opisie czynów, ze względu na
popełnienie których zezwolono na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej
drugiej z sędziów , niezbyt precyzyjnie określono niektóre okoliczności
charakterystyczne dla tych czynów, zakwalifikowanych jako przestępstwa z art.
231 § 2 k.k. w zbiegu z art. 271 § 3 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. Nie zmienia
to faktu, że czyny wymienione w zaskarżonej uchwale – wbrew zarzutom
zażaleń obrońcy pierwszej z sędziów i obrońców drugiego sędziego – zostały w
niej opisane w sposób pozwalający na takie ich zakwalifikowanie, jak
uczyniono to w uchwale. W szczególności nie jest wyłączona możliwość
13
uznania, iż wydanie przez sędziego postanowienia o stwierdzeniu nabycia
spadku, a więc orzeczenia o charakterze deklaratoryjnym, stanowi wystawienie
dokumentu w rozumieniu art. 271 § 1 k.k., choć kwestia ostatecznej oceny
prawnej (także ewentualnie na płaszczyźnie art. 271 § 1 k.k.) tego działania
należeć będzie do właściwego organu postępowania karnego.
Należy podkreślić, że uchwała zezwalająca na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej wyraża takie zezwolenie co do czynu opisanego w tej
uchwale. Oznacza to, że realizacja takiej uchwały nie może polegać na
wszczęciu i prowadzeniu przeciwko sędziemu postępowania karnego
dotyczącego popełnienia czynu, które nie jest zdarzeniem, ze względu na które
wydana została uchwała. Nie jest wykluczone w postępowaniu prowadzonym na
skutek takiej uchwały, w wyniku uwzględnienia wszystkich faktów i dowodów,
odpowiednie określenie i zakwalifikowanie czynu zarzucanego sędziemu,
byleby był to czyn tożsamy z czynem objętym uchwałą o zezwoleniu na
pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny na
podstawie art. 437 § 1 k.p.k. w związku z art. 128 p.u.s.p. i w związku z art. 80 §
3 zd. trzecie p.u.s.p. podjął uchwałę jak w sentencji.