Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 26 listopada 2003 r.
I PK 490/02
1. Przywrócenie do pracy następuje na warunkach istniejących w chwili
rozwiązania umowy i pracodawca nie musi ich ponownie określać przez wska-
zanie stanowiska pracy, warunków wynagradzania i innych elementów treści
stosunku pracy.
2. Złożenie pracownikowi oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę w
sposób dorozumiany (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.) jest równocześnie
zawiadomieniem go o rozwiązaniu umowy o pracę w rozumieniu art. 264 § 2
k.p.
Przewodniczący SSN Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Myszka, Herbert Szurgacz.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 listopada 2003 r.
sprawy z powództwa Adama S. przeciwko Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemio-
logicznej w W. o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie, na skutek kasacji powoda
od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
z dnia 24 czerwca 2002 r. [...]
o d d a l i ł kasację, nie obciążył powoda kosztami postępowania kasacyj-
nego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Ostrowi Mazowieckiej wyrokiem z dnia 23 listopa-
da 2001 r. [...] przywrócił Adama S. do pracy w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epi-
demiologicznej w W., zasądził na jego rzecz kwoty: 15.300 zł - tytułem wynagrodze-
nia za czas pozostawania bez pracy oraz 3.777,12 zł - tytułem wynagrodzenia za
czas gotowości do pracy za okres od 1 kwietnia do 31 lipca 2000 r., w części doty-
czącej świadectwa pracy powództwo oddalił, w pozostałym zakresie postępowanie
umorzył.
2
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem
z dnia 24 czerwca 2002 r. [...], uwzględniając apelację strony pozwanej, zmienił ten
wyrok w punktach I, II, III, VI i VII w ten sposób, że powództwo oddalił, a w zakresie
żądania sprostowania świadectwa pracy (punkt IV) - uchylił i przekazał sprawę Są-
dowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i ich
prawna ocena: Adam S. był zatrudniony w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemio-
logicznej w W. w Oddziale Zamiejscowym w O.M. od 1 września 1961 r. do 31 paź-
dziernika 1999 r. Stosunek pracy między stronami ustał z upływem okresu wypowie-
dzenia dokonanego przez pracodawcę. Wyrokiem Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w
Ostrowi Mazowieckiej z dnia 28 lutego 2000 r. [...] powód został przywrócony do
pracy u pozwanego pracodawcy. Informował on pracodawcę o gotowości podjęcia
pracy pismami z: 29 lutego, 11 marca, 14 kwietnia, 30 maja i 17 lipca 2000 r. Wobec
odrzucenia apelacji strony pozwanej, a następnie oddalenia jej zażalenia, wyrok ten
uprawomocnił się 21 marca 2000 r. O postanowieniu oddalającym zażalenie na od-
rzucenie apelacji strona pozwana dowiedziała się 4 lipca 2000 r. Pismem z 24 lipca
2000 r. złożyła powodowi oświadczenie o przywróceniu go do pracy. Równocześnie
udzieliła mu od 24 do 28 lipca 2000 r. zaległego urlopu wypoczynkowego za rok
1997. Po upływie urlopu Adam S. nie zgłosił się do pracy. Z dniem 31 lipca 2000 r.
strona pozwana rozwiązała z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie
art. 52 § 1 pkt 1 k.p., wskazując jako przyczyny: 1. „brak woli współpracy wyrażający
się próbą wymuszenia w sposób niedopuszczalny, podejmowania natychmiastowych
decyzji personalnych, w tym zmian na stanowisku Kierownika Oddziału w O.M. i sto-
sowaniu w tym celu metody rejestrowania przebiegu prowadzonych negocjacji w dniu
17 lipca 2000 r. bez wiedzy i zgody przełożonego”, 2. zawinione działania powoda
jako kierownika Oddziału, które naraziło pracodawcę na konieczność wypłaty ekwi-
walentu za urlop dla b. Dyrektora Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w
O. w kwocie 9.472,85 zł, 3. zawinioną niegospodarność polegającą na podpisaniu,
bez podstawy prawnej, poleceń wyjazdu służbowego dla K.H. i zatwierdzeniu do wy-
płaty zwrotu kosztów używania samochodu prywatnego dla celów służbowych bez
umowy cywilnoprawnej i właściwej ewidencji (kart drogowych), 4. brak gospodarności
w wydatkowaniu środków publicznych, między innymi poprzez zawarcie umowy z
Polskim Towarzystwem Oświaty Zdrowotnej na organizację „olimpiady wiedzy o
zdrowiu” za odpłatnością 588,86 zł. Pismo zawierające oświadczenie woli pracodaw-
3
cy wysłano pocztą 31 lipca 2000 r. na podany w aktach osobowych adres: W., ul. W.
Poczta zwróciła przesyłkę z adnotacją, że przy ul. W. nie ma takiego numeru domu.
W dniu 7 sierpnia 2000 r. Adam S. przyszedł do Oddziału gdzie został powiadomiony
przez kierownika tej jednostki Elżbietę R.-S. o rozwiązaniu z nim umowy o pracę bez
wypowiedzenia. Informację tę potwierdziła telefonicznie Irena A. - kierownik Oddziału
Organizacji, Spraw Pracowniczych i Szkolenia Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epi-
demiologicznej. Powód, przerwawszy rozmowę telefoniczną wyszedł, unikając ode-
brania pisma. Strona pozwana podejmowała kolejne próby doręczenia powodowi
pisma za pośrednictwem pracownika (Hanny M.) w dniu 9 sierpnia 2000 r. w jego
mieszkaniu oraz w dniu 17 sierpnia w szpitalu, w którym jak się okazało nie przeby-
wał, oraz przez pracownika administracji mieszkaniowej (Artura Ż.). Pismo wysłano
Adamowi S. ponownie pocztą pod prawidłowy adres w dniu 10 sierpnia 2000 r.;
przesyłka została zwrócona 4 września z adnotacją, że pomimo trzykrotnego awi-
zowania nie została odebrana.
W ocenie Sądu, powód „miał realną możliwość zapoznania się z treścią
oświadczenia woli o rozwiązaniu z nim umowy o pracę ale z własnej woli, mając
świadomość treści tej decyzji, nie podejmował przesyłki podczas osobistych prób
doręczenia jak też przesyłanych za pośrednictwem poczty”. Ostatecznie Adam S.
„mógł zapoznać się przesyłką co najmniej w dniu 17 sierpnia 2000 r. aż do dnia 4
września 2000 r. kiedy to poczta przetrzymywała przesyłkę w Urzędzie.” Pozew o
przywrócenie do pracy wniesiony został 25 września 2000 r., z przekroczeniem 14 -
dniowego terminu z art. 264 § 2 k.p. „Powód nie wykazał aby istniały niezawinione
przyczyny przekroczenia tego terminu”. Z tego względu powództwo o przywrócenie
do pracy należało oddalić.
Roszczenie o dopuszczenie do pracy zgłoszone przez Adama S. pozwem z
dnia 1 września 2000 r. jest nieuzasadnione. Powód od 1 stycznia 1999 r. pracuje w
Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w O.M., gdzie został powołany na
stanowisko powiatowego inspektora sanitarnego. W okresach: od 26 stycznia do 20
lutego, od 28 kwietnia do 16 lipca oraz od 27 lipca do 14 września 2000 r. był nie-
zdolny do pracy. Zwolnienia lekarskie były wystawiane na Powiatową Stację Sanitar-
no-Epidemiologiczną w O.M., a za ostatni okres choroby na Wojewódzką Stację Sa-
nitarno-Epidemiologiczną w W. Ponowny stosunek pracy został między stronami na-
wiązany z chwilą zgłoszenia gotowości do pracy. Od 21 marca 2000 r. powód pobie-
rał wynagrodzenie lub zasiłek od Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Nie
4
pozostawał w faktycznej gotowości do wykonywania pracy po przywróceniu go do
niej. Roszczenie o wynagrodzenie za czas gotowości do pracy nie jest uzasadnione,
bowiem „nie spełnia przesłanek z art. 48 § 1 i 2 w związku z art. 81& 1 kp oraz art. 8
kp”.
Adam S. zaskarżył ten wyrok kasacją. Wskazując jako podstawy kasacji nie-
ważność postępowania na podstawie art. 379 pkt 2 k.p.c. „z uwagi na brak zdolności
sądowej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w W., nienależyte umo-
cowanie pełnomocników strony pozwanej”, naruszenie art. 3 k.p. - „przez uznanie za
pracodawcę - Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną, a nie Oddział Za-
miejscowy w O.M.”, art. 48 § 1 k.p. w związku z art. 81 k.p. - „przez przyjęcie, ze ter-
min gotowość do pracy określony w art. 81 kp odnosi się także do art. 48 § 1”, art. 52
§ 1 pkt 1 k.p. - „przez odniesienie przepisu do reaktywowanego stosunku pracy, bez
możliwości wykonywania pracy oraz wskazanie daty rozwiązania umowy o pracę
wstecznie względem daty złożenia oświadczenia woli pracodawcy”, art. 61 k.c. -
„przez przyjęcie, że zapoznanie się z treścią przesyłki nastąpiło z dniem doręczenia
awizo dla adresata” oraz naruszenie przepisów postępowania, a to: art. 233 § 1
k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. i art. 382 k.p.c. - „przez naruszenie przez Sąd drugiej in-
stancji granic swobodnej oceny dowodów przez pominięcie szeregu istotnych dowo-
dów zgromadzonych w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji, w tym
dowodów z dokumentów”, jego pełnomocnik wniósł o uchylenie zaskarżonego wyro-
ku i oddalenie apelacji, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do po-
nownego rozpoznania.
Wywodził, że pracodawcą kierownika Oddziału Zamiejscowego w O.M. Woje-
wódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w W. nie jest ta Stacja, lecz jej Oddział.
Osobą uprawnioną do reprezentowania pracodawcy jest kierownik Oddziału Zamiej-
scowego lub inny upoważniony pracownik. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemio-
logiczna w W. nie miała legitymacji materialnej do występowania w tym procesie
przed Sądem Okręgowym.
W wykonaniu wyroku Sądu Rejonowego z dnia 28 lutego 2000 r. dyrektor
strony pozwanej pismem z 24 lipca 2000 r. „przywróciła powoda do pracy”. „Pismo
Dyrektora Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej lek. med. Janiny M.-T. z
dnia 24 lipca 2000 r. skierowane do powoda o treści: przywracam pana do pracy w
Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej z dniem 24 lipca 2000 r. z jedno-
czesnym stwierdzeniem, że do czasu podjęcia przeze mnie decyzji tj. w okresie od
5
24 do 29 lipca (5 dni roboczych) proszę wykorzystać urlop wypoczynkowy za rok
1997 r., które nie zostało nawet przekazane do Oddziału Zamiejscowego - nie wypeł-
nia przesłanek warunkujących dopuszczenie do pracy w rozumieniu Kodeksu pracy”.
Jego zdaniem, pracownik nie może być skierowany na urlop wypoczynkowy przed
określeniem warunków umowy i dopuszczeniem do pracy. Naruszenie obowiązków
pracowniczych łączy się bowiem z ich wykonywaniem przez pracownika. „Nie można
być zwolnionym z obowiązku świadczenia pracy z zapewnieniem należnego wyna-
grodzenia, jeżeli nie nastąpiło wyznaczenie (powołanie) na stanowisko kierownika
Oddziału Zamiejscowego w O.M. wraz z ustaleniem stawek wynagrodzenia, dodatku
funkcyjnego itp.” „Skoro powód nie został wyznaczony na stanowisko nie mógł być z
tego stanowiska zwolniony po raz kolejny w trybie natychmiastowym. Powód więc
nadal pozostaje w gotowości do wykonywania pracy bez możliwości świadczenia jej
z przyczyn dotyczących pracodawcy Oddziału Zamiejscowego w O.M.” Ciągłego
zgłaszania gotowości niezwłocznego podjęcia pracy na stanowisku „nie można od-
nosić do obowiązków pracownika ze stosunku pracy (art. 100 k.p.)”. Nadto, pismo o
rozwiązaniu umowy o pracę zawiera datę rozwiązania - 31 lipca 2000 r. Ostatecznie
zostało ono doręczone powodowi 18 września 2000 r. w siedzibie pracodawcy. Data
doręczenia oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia jest
późniejsza od daty wskazanej jako dzień rozwiązania stosunku pracy. „Wsteczne”
rozwiązanie umowy o pracę narusza przepisy.
Co do daty zapoznania się z treścią oświadczenia woli pracodawcy, pełno-
mocnik skarżącego zakwestionował ocenę, że można awizowanie przez pocztę prze-
syłki uznać za możliwość zapoznania się z jej treścią. „Nie można od pracownika
wymagać aktywności w szukaniu możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia
woli pracodawcy” (wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 1998 r., I PKN 369/98,
OSNAPiUS 1999 nr 21, poz. 686). „Podjęcie przez pracownika zawiadomienia o
przesyłce skierowanej na jego adres przez pracodawcę (awizo) nie jest równoznacz-
ne z dojściem do niego zawartego w tej przesyłce oświadczenia woli o rozwiązaniu
umowy o pracę w taki sposób, iż mógł zapoznać się z jego treścią” (wyrok Sądu
Najwyższego z 18 listopada 1999 r., I PKN 375/99, OSNAPiUS 2001 nr 7, poz. 227).
Dyspozycja art. 48 § 1 k.p. nie wymaga gotowości do pracy jako przesłanki dla
wypłacenia wynagrodzenia. Warunkiem jest „gotowość niezwłocznego podjęcia
pracy”. „Bez znaczenia pozostaje okoliczność, czy pracownik wyrażający ‘gotowość
do pracy’ wykonuje pracę w dodatkowym miejscu pracy”. Na wykonywanie dodatko-
6
wej pracy w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej powód miał zgodę dy-
rektora Wojewódzkiej Stacji. W Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w
O.M. był zatrudniony na1/2 etatu od 1 stycznia 1999 r. do 30 października 1999 r., a
na pełnym etacie do 30 kwietnia 2000 r. Powód przebywał od 27 lipca do 4 września
2000 r. w leczeniu w szpitalach w O. i O.M. Zwolnienia przesyłał pracodawcy. Świad-
kowie przyszli do powoda w innych sprawach niż w celu doręczenia mu pisma zawie-
rającego oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowie-
dzenia - Hanna M. w celu uzyskania podpisu druków ZUS, a Artur Ż., by pokwitować
doręczenie powodowi pisma z działu księgowości Spółdzielni Mieszkaniowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W kasacji podniesionych zostało wiele istotnych kwestii prawnych, których
rozwiązanie dla prawidłowego rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy nie jest ko-
nieczne. Większość z nich sformułowana została abstrakcyjnie. Abstrakcyjna zaś
odpowiedź nie jest możliwa bez zastrzeżenia „w zasadzie”. Dlatego wymagają one
indywidualizacji i odniesienia do konkretnego stanu faktycznego.
I. Takim wymagającym konkretyzacji, zasadniczym w kontekście zarzutu nie-
ważności postępowania, jest zagadnienie podmiotowości w stosunkach pracy. Już
na wstępie należy zauważyć, że zatrudnienie w państwowej sferze budżetowej ure-
gulowane jest różnymi aktami prawnymi (pragmatykami), różnie też bywa niekiedy
określany pracodawca dla pracowników tej samej jednostki organizacyjnej w zależ-
ności, na ogół, od zajmowanego stanowiska pracy. Generalnie przyjąć trzeba tezę,
że jeżeli pracodawca został oznaczony w obowiązujących przepisach prawa pracy,
wskazanie to jest wiążące.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspek-
cji Sanitarnej (jednolity tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 90, poz. 575 ze zm.), stacja sanitar-
no-epidemiologiczna jest finansowanym z budżetu państwa zakładem opieki zdro-
wotnej, podległym państwowemu inspektorowi sanitarnemu, przy pomocy której ten
wykonuje swoje zadania. Stacja sanitarno-epidemiologiczna (wojewódzka, powia-
towa) jest jednym zakładem opieki zdrowotnej. Uprawnienia organu założycielskiego
w stosunku do stacji przysługują ministrowi właściwemu do spraw zdrowia. Jemu też
służy kompetencja do określenia w drodze rozporządzenia ich struktury organizacyj-
nej. Struktura organizacyjna stacji sanitarno-epidemiologicznych została określona w
7
rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 9 września 2002 r. w sprawie organizacji i
sposobu działania stacji sanitarno-epidemiologicznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1342).
Oddziały zamiejscowe były wewnętrznymi jednostkami organizacyjnymi wojewódz-
kich stacji sanitarno-epidemiologicznych (podobnie jak oddziały terenowe - powia-
towych stacji sanitarno-epidemiologicznych). Tezę tę potwierdza treść § 11 rozpo-
rządzenia wyżej powołanego, który zobowiązuje stacje sanitarno-epidemiologiczne
posiadające w swej strukturze organizacyjnej oddziały zamiejscowe (wojewódzkie)
lub oddziały terenowe (powiatowe) do dostosowania struktury organizacyjnej do wy-
nikającej z rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2003 r. Taka jednolita organizacyjnie i
terytorialnie struktura Państwowej Inspekcji Sanitarnej obowiązuje od 1 stycznia
1999 r., kiedy to weszła w życie reforma administracyjna. Formalnie została ukształ-
towana przez art. 51 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw okre-
ślających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą
ustrojową państwa (Dz.U. Nr 106, poz. 668) oraz art. 16 ust. 1 pkt 11, art. 17 ust. 1
pkt 4 i art. 24 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy
reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872). Faktycznie proces „po-
rządkowania” spraw organizacyjnych trwał w poszczególnych stacjach sanitarno-epi-
demiologicznych dłużej. Świadczy o tym także „dyspozycja organizacyjna” nr 102
Dyrektora Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w W. z dnia 4 maja 1999
r. „w sprawie stabilizacji stanu zatrudnienia w Oddziałach Zamiejscowych Wojewódz-
kiej Stacji w następstwie reformy administracyjnej”. Zgodnie z jej punktem 5 lit. a),
pracodawcą Kierowników Oddziałów Zamiejscowych jest Kierownik Wojewódzkiej
Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Wyraźne określenie pracodawcy - podmiotu za-
trudniającego wskazuje adresata roszczeń pracownika. Wbrew zatem odmiennemu
twierdzeniu pełnomocnika skarżącego, pracodawcą Adama S. jako kierownika Od-
działu Zamiejscowego w O.M. Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w
W. była ta Stacja, nie zaś jej Oddział. Oddział Zamiejscowy był dla skarżącego miej-
scem wykonywania pracy - zakładem pracy w znaczeniu przedmiotowym. Skarżący
nie podnosił zresztą zarzutu nieważności w postępowaniu zakończonym wyrokiem z
dnia 28 lutego 2000 r. [...] przywracającym go do pracy. Nie kwestionował legitymacji
biernej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w W. także przed Sądem
pierwszej instancji w rozpoznawanej sprawie.
II. Drugim problem prawnym, istotnym w sprawie jest data restytucji stosunku
pracy po przywróceniu Adama S. do pracy wyrokiem Sądu Rejonowego-Sądu Pracy
8
w Ostrowi Mazowieckiej z 28 lutego 2000 r. Niewątpliwie wyrok przywracający do
pracy nie ma charakteru deklaratywnego, skoro orzeczenie tej treści może być wy-
dane tylko po rozwiązaniu stosunku pracy, zaś w przepisach określających sposób i
warunki jego wykonania mowa o „ponownym zatrudnieniu” pracownika i „podjęciu
pracy” przez niego. Warunkiem ponownego zatrudnienia pracownika jest zgłoszenie
gotowości niezwłocznego podjęcia pracy w terminie 7 dni od przywrócenia go do niej
(art. 48 k.p.). Zgłoszenie gotowości niezwłocznego podjęcia pracy poprzedza zatem
ponowne zatrudnienie. Tym samym termin jego dokonania nie może być traktowany
jako termin restytucji stosunku pracy. Według art. 47 k.p., wypłata wynagrodzenia
uwarunkowana jest podjęciem pracy. Podjęcie pracy jest też warunkiem zaliczenia
okresu pozostawania bez pracy do okresu zatrudnienia (art. 51 k.p.). Wniosek stąd
taki, że restytucja stosunku pracy następuje z chwilą podjęcia pracy przez pracowni-
ka do niej przywróconego. Podjęcie pracy nie znaczy jednak faktycznego rozpoczę-
cia wykonywania pracy. Pojęciu temu należy nadać sens prawny, podobnie jak w
przypadku daty nawiązania stosunku pracy (art. 26 k.p. i art. 29 § 1 k.p.). Faktyczne
świadczenie pracy równoważy zwolnienie pracownika z obowiązku jej wykonywania
(usprawiedliwiona nieobecność w pracy).
Przywrócenie skarżącego do pracy nastąpiło zatem w dniu 24 lipca 2000 r. Od
tego dnia powstały prawa i obowiązki stron reaktywowanego stosunku pracy. Praco-
dawca był uprawniony do udzielenia skarżącemu zaległego urlopu wypoczynkowego.
Udzielenie urlopu wypoczynkowego było z jednej strony dowodem na dopuszczenie
pracownika do pracy, z drugiej - okolicznością usprawiedliwiającą nieobecność w
pracy w okresie na jaki urlop został udzielony. Po zakończeniu urlopu skarżący powi-
nien być gotów do pracy lub usprawiedliwić swoją nieobecność.
Wywód zmierzający do wykazania, że Adam S. nie został przywrócony do
pracy jest zatem nietrafny. W szczególności niezasadny jest pogląd o konieczności
określenia przez pracodawcę warunków pracy, takich jak wyznaczenia stanowiska
pracy, warunków wynagradzania i innych elementów treści stosunku pracy. Wszak
przywrócenie do pracy, z mocy art. 45 § 1 k.p., następuje „na poprzednich warun-
kach”, a więc na warunkach istniejących w chwili rozwiązania stosunku pracy. Wła-
śnie brak możliwości faktycznego dopuszczenia skarżącego do pracy na stanowisku
poprzednio zajmowanym był powodem udzielenia mu na pierwszych 5 dni „ponow-
nego zatrudnienia” urlopu wypoczynkowego. Jest też skarżący w prezentowanym
rozumowaniu niekonsekwentny - skoro bowiem nie doszło do restytucji stosunku
9
pracy (nie został ponownie zatrudniony), to nie przysługiwało mu roszczenie o do-
puszczenie do pracy, które zgłosił 1 września 2000 r.
III. Problem trzeci - to data rozwiązania ze skarżącym stosunku pracy bez wy-
powiedzenia. Nie jest trafny pogląd prawny, że wskazana w piśmie zawierającym
oświadczenie woli pracodawcy data rozwiązania stosunku pracy wcześniejsza od
daty doręczenia pracownikowi pisma (złożenia oświadczenia woli) narusza przepisy
(por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 października 1998 r., III ZP 31/98,
OSNAPiUS 1999 nr 3, poz. 80). Podanie daty rozwiązania stosunku pracy nie zo-
stało wymienione w art. 30 § 4 i 5 k.p. jako element konieczny pisma zawierającego
oświadczenie woli pracodawcy. Rozwiązanie stosunku pracy jest skutkiem oświad-
czenia woli. Nie może więc poprzedzać czynności rozwiązującej. W takiej sytuacji
(określenia daty rozwiązania stosunku pracy wcześniejszej niż data złożenia oświad-
czenia woli w tym przedmiocie) znajdzie odpowiednie zastosowanie - poprzez art.
300 k.p. - art. 61 k.c. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie jest zło-
żone z chwilą gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła się zapoznać z jego tre-
ścią. Datą rozwiązania stosunku pracy będzie więc data doręczenia pisma lub inna
data, w której powstała możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia woli praco-
dawcy.
Sąd określił ten termin datą 17 sierpnia 2000 r. Ustalił ją w rezultacie oceny
dowodów i wniosków wyprowadzonych z faktów uznanych za udowodnione. Na roz-
prawie w dniu 17 stycznia 2001 r. skarżący przyznał, że 24 lipca 2000 r. dowiedział
się, iż pracodawca poinformował związki zawodowe o zamiarze rozwiązania z nim
stosunku pracy. W dniu 7 sierpnia 2000 r. uzyskał od kierownika Oddziału Zamiej-
scowego informację, potwierdzoną w rozmowie telefonicznej przez kierownika Od-
działu Organizacji, Spraw Pracowniczych i Szkolenia Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-
Epidemiologicznej, o rozwiązaniu z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia. Po prze-
rwaniu rozmowy, odmówił odebrania pisma zawierającego oświadczenie woli o roz-
wiązaniu umowy o pracę. Próby osobistego doręczenia mu tego pisma okazały się
nieskuteczne. Nie odebrał też przesyłki pocztowej pomimo trzykrotnego jej awizowa-
nia. Wszystko to świadczy o tym, że wiedząc najpóźniej 17 sierpnia 2000 r. o rozwią-
zaniu z nim stosunku pracy bez wypowiedzenia, unikał i przed tą datą i później
odbioru pisma. Utrudniał celowo złożenie pracodawcy oświadczenia woli w wymaga-
nej prawem formie. Sąd Najwyższy podziela tę ocenę. Ustalenia poczynione przez
Sąd w tym zakresie są prawidłowe. Odmienne zeznania skarżącego co do celu wi-
10
zyty pracownika Oddziału i pracownika administracji mieszkaniowej są odosobnione.
Poza tym, wystarczająca dla przyjęcia możliwości zapoznania się przez Adama S. z
treścią oświadczenia woli pracodawcy była rozmowa w dniu 7 sierpnia 2000 r. - bez-
pośrednia z kierownikiem Oddziału Zamiejscowego w O.M. i telefoniczna z pracowni-
kiem Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w W.
Wyznaczony w art. 264 § 2 k.p. termin 14 dni do wniesienia żądania przywró-
cenia do pracy liczy się od dnia doręczenia pracownikowi zawiadomienia o rozwiąza-
niu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Odczytując ten przepis wprost można by
sądzić, że oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia (art.
30 § 1 pkt 3 k.p.) i zawiadomienie o rozwiązaniu stosunku pracy to zawsze dwie
różne czynności. Tak wszakże nie jest. Istotą i celem zawiadomienia jest uczynienie
pracownikowi wiadomym o rozwiązaniu z nim umowy o pracę i o przyczynach roz-
wiązania, a także o przysługujących mu środkach prawnych. Skoro oświadczenie
woli zostało innej osobie złożone - jest to równoznaczne z powzięciem wiadomości o
jego skutkach prawnych. Zawiadomienie nie jest czynnością procesową, wobec
czego nie mogą mieć do jego doręczenia zastosowania przepisy Kodeksu postępo-
wania cywilnego o doręczeniu zastępczym. Dla ustalenia daty doręczenia zawiado-
mienia, tak jak dla określenia daty złożenia oświadczenia woli (dokonania czynności
prawnej), ma znaczenie zachowanie się samego pracownika. Wyraz „doręczenie”
sugeruje formę pisemną zawiadomienia. Świadome utrudnianie doręczenia pisma
zawierającego oświadczenie woli o rozwiązaniu stosunku pracy (będące równocze-
śnie zawiadomieniem), w szczególności przez odmowę odbioru pisma, nie przeszka-
dza uznaniu zawiadomienie za prawidłowe. Odmowa może być wyraźna. Może jed-
nak, jak każde inne oświadczenie woli, być złożona w sposób dorozumiany (do-
mniemany) - przez każde zachowanie ujawniające ją w sposób dostateczny (art. 60
k.c. w związku z art. 300 k.p.).Takim zachowaniem może być nieodebranie przesyłki
z poczty pomimo jej kilkakrotnego awizowania, zwłaszcza wtedy, gdy treść przesyłki
jest adresatowi znana. Skoro, w ocenie Sądu, skarżący uchybił terminowi z art. 264 §
2 k.p., znaczy to, że uznał Sąd, iż 17 sierpnia 2000 r. jest nie tylko datą rozwiązania
ze skarżącym umowy o pracę bez wypowiedzenia, ale i doręczenia zawiadomienia o
rozwiązaniu. Jest to, zdaniem Sądu Najwyższego, ocena słuszna.
IV. Powództwo o dopuszczenie do pracy i wynagrodzenie za czas gotowości
do pracy było oczywiście bezzasadne. Roszczenia te są związane z istnieniem sto-
sunku pracy, bo dotyczą wykonywania obowiązków pracodawcy - zatrudniania pra-
11
cownika za wynagrodzeniem oraz pracownika - wykonywania pracy uzgodnionego
rodzaju. Podstawę prawną roszczenia o wynagrodzenie za czas gotowości do pracy
stanowi art. 81 § 1 k.p. Wprowadza on odstępstwo od wyrażonej w art. 80 zdaniu
pierwszym k.p. zasady, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Goto-
wość do pracy równoważy niewykonywanie pracy z przyczyn dotyczących praco-
dawcy. Sytuacja taka może mieć miejsce tylko wtedy, gdy pracownik ma obowiązek
wykonywania pracy. Jeżeli strony w stosunku pracy nie pozostają - pracownik nie ma
obowiązku świadczenia pracy (pozostawania w gotowości do jej świadczenia).
Niestety obydwa Sądy pominęły okoliczność, że nie ma instytucji prawnej „wy-
nagrodzenia za czas gotowości do podjęcia pracy”. Roszczenia pracownika wynika-
jące z wadliwego rozwiązania stosunku pracy - od chwili złożenia oświadczenia woli
do czasu ponownego zatrudnienia pracownika uregulowane zostały w całości w Ko-
deksie pracy. Zasądzając wynagrodzenie za czas „faktycznej gotowości do podjęcia
pracy”, Sąd pierwszej instancji nie powołał podstawy prawnej rozstrzygnięcia, bo ta-
kiej podstawy po prostu nie ma. Z kolei Sąd drugiej instancji zajął się dla odmiany
„gotowością do pracy” i „gotowością niezwłocznego podjęcia pracy” zamiennie - jako
stanami (zdarzeniami) tożsamymi. Tymczasem są to zupełnie różne konstrukcje
prawne. Gotowość niezwłocznego podjęcia pracy poprzedza restytucję stosunku
pracy (ponowne zatrudnienie pracownika przywróconego do pracy), gotowość do
pracy łączy się z trwaniem stosunku pracy. Problem wynagrodzenia za czas gotowo-
ści do pracy powstał w rezultacie błędnego poglądu prawnego, że datą ponownego
zatrudnienia jest data uprawomocnienia się wyroku przywracającego do pracy lub
data zgłoszenia gotowości niezwłocznego podjęcia pracy - po raz pierwszy po upra-
womocnieniu się wyroku. Sądy nie wzięły pod uwagę takiej oto okoliczności, że data
prawomocności wyroku została ostatecznie przesądzona w dniu oddalenia zażalenia
strony pozwanej na postanowienie odrzucające jej apelację od tego wyroku, tj. 4
lipca 2000 r. Pomimo wielokrotnie wcześniej zgłaszanej przez skarżącego gotowości
niezwłocznego podjęcia pracy pracodawca nie miał obowiązku ponownego zatrud-
nienia go przed tą datą. Problem wykonania prawomocnego wyroku przywracające-
go Adama S. do pracy i ewentualnego powstania roszczenia o dopuszczenie do
pracy (wypłatę wynagrodzenia za czas gotowości do pracy) mógłby się pojawić w
przypadku odmowy ponownego jego zatrudnienia. Skarżący został przywrócony do
pracy (ponownie zatrudniony) w dniu 24 lipca 2000 r.
12
Sąd, zmieniając wyrok Sądu pierwszej instancji, oddalił ostatecznie powódz-
two Adama S. i rozstrzygnięcie to jest merytorycznie prawidłowe. Przy przyjęciu do-
konanych przez Sąd ustaleń, nie zachodziły proceduralne przeszkody do korekty
uzasadnienia zaskarżonego kasacją orzeczenia w zakresie wyrażonych w nim po-
glądów prawnych.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
k.p.c.,
orzekł jak w sentencji.
========================================