Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 23 stycznia 2004 r.
I PK 208/03
Zakaz rozwiązania stosunku pracy bez zgody zarządu zakładowej organi-
zacji związkowej (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawo-
dowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) nie dotyczy roz-
wiązania stosunku pracy z nauczycielem religii z powodu cofnięcia skierowania
do nauczania religii w szkole.
Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski (spra-
wozdawca), Andrzej Wasilewski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 stycznia 2004 r.
sprawy z powództwa Tomasza J. przeciwko Publicznej Szkole Podstawowej w O.Ś.
o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 6 marca 2002 r. [...]
o d d a l i ł kasację,
zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej 120 zł (sto dwadzieścia) tytułem
zwrotu kosztów zastępstwa kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach wyrokiem z
dnia 6 marca 2002 r. oddalił apelację powoda od wyroku Sądu pierwszej instancji,
oddalającego powództwo przeciwko Publicznej Szkole Podstawowej w O.Ś. o przy-
wrócenie do pracy.
Podstawę tego wyroku stanowiły ustalenia faktyczne dokonane w wyroku
Sądu pierwszej instancji. Według tych ustaleń powód był zatrudniony w pozwanej
Szkole na stanowisku mianowanego nauczyciela religii. W dniu 29 maja 2001 r. Kuria
Diecezjalna w S. cofnęła powodowi misję do nauczania religii na terenie placówek
oświatowych. Z tego powodu w dniu 29 maja 2001 r. pozwana Szkoła wypowiedziała
powodowi stosunek pracy, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia,
2
ze skutkiem na 31 sierpnia 2001 r., pomimo niewyrażenia na to zgody przez zarząd
zakładowej organizacji związku zawodowego NSZZ „Solidarność”, której powód był
przewodniczącym. Sąd ustalił ponadto, że powód nie ma kwalifikacji do nauczania
innych przedmiotów poza wychowaniem w rodzinie.
Sąd drugiej instancji uznał za bezzasadny zarzut apelacji powoda naruszenia
art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych. Według Sądu
o prawidłowości rozwiązania z powodem stosunku pracy przesądza zgodność tego
rozwiązania z art. 23 ust. 2 pkt 6 Karty Nauczyciela, który nie daje dyrektorowi szkoły
żadnego pola manewru; musi on zwolnić nauczyciela i to z końcem miesiąca, w któ-
rym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii. Nie ma przy tym znaczenia,
czy dany nauczyciel mógłby uczyć innych przedmiotów, gdyż brzmienie tego przepi-
su jest kategoryczne - stosunek pracy ulega rozwiązaniu i to bez wypowiedzenia - z
końcem miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii.
Natomiast rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w
sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszko-
lach i szkołach w § 5 ust. 2 stwierdza, że cofnięcie skierowania do nauczania religii
jest równoznaczne z utratą uprawnień do nauczania religii w danym przedszkolu lub
szkole. Zdaniem Sądu Okręgowego, wobec „utraty uprawnień” nie jest możliwa
ochrona pracownika pełniącego funkcje związkowe w trybie art. 32 ust. 1 ustawy z 23
maja 1991 r. o związkach zawodowych. Ochrona taka byłaby sprzeczna z art. 8 Ko-
deksu pracy.
Kasację od tego wyroku wniósł w imieniu powoda jego pełnomocnik będący
radcą prawnym Regionu Ś. NSZZ „Solidarność”.
Kasacja ma podstawę naruszenia prawa materialnego (art. 3931
pkt 1 k.p.c.)
przez błędną wykładnię przepisów art. 23 ust. 1 pkt 6 i art. 23 ust. 2 pkt 6 Karty Nau-
czyciela w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych i art. 8 k.p.; za-
wierał wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i przywrócenie powoda do pracy w
pozwanej szkole. W uzasadnieniu kasacji podniesiono, że Sąd Okręgowy swoim
orzeczeniem zaakceptował naruszenie przez pracodawcę art. 32 ust. 1 ustawy o
związkach zawodowych, stanowiącego, że pracodawca nie może bez zgody zarządu
zakładowej organizacji związków zawodowych wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku
pracy z pracownikiem będącym członkiem zarządu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodo-
wych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) pracodawca nie może
wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym członkiem
zarządu zakładowej organizacji związkowej bez zgody zarządu.
W przepisie tym ustanowione zostało drastyczne ograniczenie uprawnień pra-
codawcy będącego stroną stosunku prawnego - stosunku pracy. Pracodawcy zostało
zakazane to, co mieści się w standardowym zakresie jego uprawnień, ze względu na
szczególną pozycję pracownika będącego członkiem zakładowej organizacji związ-
kowej. Związanie zakazu adresowanego do pracodawcy z faktem pełnienia przez
pracownika funkcji związkowej wynika z istoty regulacji, która ma zapewniać ochronę
pracownika będącego działaczem związkowym przed utratą zatrudnienia ze względu
na wykonywanie przez niego funkcji związkowych.
Wbrew zarzutowi kasacji, nie budzi zastrzeżeń stanowisko prawne zaskarżo-
nego wyroku, że stan faktyczny sprawy nie jest odpowiedni do zastosowania art. 32
ustawy o związkach zawodowych. Należy zwrócić uwagę na to, że w rozpatrywanej
sprawie nie zachodzą warunki ochrony pracownika, będącego działaczem związko-
wym. Po pierwsze, rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie przepisów
prawa, a nie w ramach uprawnień pracodawcy, którymi on dysponuje stosownie do
swej woli. Po drugie, przyczyna rozwiązania stosunku pracy nie miała, a co ważniej-
sze - nie mogła mieć - związku z zasadą ochrony pracownika będącego działaczem
związkowym. Prowadzi to z kolei do wniosku, że wypełnienie przez ustalony w spra-
wie i niekwestionowany w kasacji powoda, stan faktyczny, wszystkich warunków za-
stosowania art. 23 ust. 1 pkt 6 i art. 2 pkt 6 Karty Nauczyciela, zamyka subsumcyjne
problemy sprawy. Przepis art. 23 ust. 1 pkt 6 określa rozwiązanie stosunku pracy z
nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania jako obligatoryjny („ulega
rozwiązaniu”) skutek, z mocy prawa, „w razie cofnięcia skierowania do nauczania
religii w szkole”. Jeżeli zatem - czego kasacja nie kwestionuje - miało miejsce cofnię-
cie skierowania do nauczania religii dokonane „na zasadach określonych w odręb-
nych przepisach”, to nie można zasadnie zakwestionować ustawowo określonego
skutku tej sytuacji.
Należy ponadto zauważyć, że zagadnienie niezastosowania art. 32 ust. 1
ustawy o związkach zawodowych w wypadkach, w których - stosownie do przepisów
szczególnych - następują skutki ustania stosunku pracy, niezależne od woli praco-
4
dawcy, było już przedmiotem orzeczeń Sądu Najwyższego (por. uchwałę składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1996 r., I PZP 18/96,
OSNAPiUS 1997 nr 10, poz. 162; wyrok z 9 grudnia 1998 r. I PKN 497/98,
OSNAPiUS 2000 r. nr 3, poz. 103; uchwałę z 2 marca 1993 r. I PZP 6/93, OSNC
1993 nr 11, poz. 193).
Z powyższych przyczyn, uznając że kasacja nie miała usprawiedliwionej pod-
stawy, Sąd Najwyższy orzekł stosownie do art. 39312
k.p.c.
========================================