Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 1 WRZEŚNIA 2004 R.
SDI 39/04
Przewodniczący: sędzia SN Wiesław Kozielewicz.
Sędziowie SN: Halina Gordon-Krakowska, Wiesław Błuś
(sprawozdawca).
Sąd Najwyższy – Izba Karna z udziałem Zastępcy Głównego Rzecznika
Dyscyplinarnego oraz protokolanta w sprawie radcy prawnego wobec którego
umorzono postępowanie po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 września 2004 r.
kasacji, wniesionej przez pokrzywdzonego od orzeczenia Wyższego Sądu
Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych z dnia 25 lipca 2003 r.,
sygn. akt (...) zmieniającego orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego
Okręgowej Izby Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2002 r., sygn. akt (...)
1. u c h y l i ł zaskarżone o r z e c z e n i e Wyższego Sądu Dyscyplinarnego
Krajowej Izby Radców Prawnych i zmienione nim orzeczenie Okręgowego
Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych oraz na podstawie
art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. dotychczasowe postępowanie w sprawie umorzył,
2. sprawę przekazał Okręgowemu Sądowi Dyscyplinarnemu Okręgowej Izby
Radców Prawnych w celu rozpoznania odwołania pokrzywdzonego od
postanowienia Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców
Prawnych z dnia 24 kwietnia 2001 r.
U z a s a d n i e n i e
W dniu 19 lutego 2001 r. do Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby
Radców Prawnych wpłynęła skarga Wiesława N. na działanie radcy prawnego.
2
Postanowieniem z dnia 24 kwietnia 2001 r. Rzecznik Dyscyplinarny
odmówił wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, uznając że radca prawny
swoim postępowaniem nie naruszył przepisów art.64 ust.1 pkt 1 i 2 ustawy z
dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 ze
zm.).
Orzeczenie to zaskarżył pokrzywdzony i podnosząc wadliwość
procedowania organu pierwszej instancji wniósł o „przeprowadzenie
prawidłowego i wnikliwego postępowania wyjaśniającego, a ewentualnie potem
dyscyplinarnego”.
Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców Prawnych
rozpoznając odwołanie przeprowadził dowody z przesłuchania radcy prawnego,
pokrzywdzonego, świadka oraz dopuścił dowody z dokumentów. Sąd ten w dniu
22 listopada 2002 r. wydał orzeczenie, w którym „po rozpoznaniu w dniach 24
października 2001 r., 21 listopada 2001 r. i 22 listopada 2002 r. sprawy z
wniosku Wiesława N. przeciwko radcy prawnemu o naruszenie zasad etyki
zawodowej” wymierzył radcy prawnemu karę dyscyplinarną w postaci
upomnienia.
Odwołanie od tego orzeczenia wniósł radca prawny i podnosząc, że nie
dopuścił się czynu za jaki został ukarany wniósł o uchylenie orzeczenia sądu
pierwszej instancji i oddalenie skargi.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny orzeczeniem z dnia 25 lipca 2003 r. umorzył
postępowanie w sprawie uznając, że brak jest jakichkolwiek podstaw do
odpowiedzialności dyscyplinarnej radcy prawnego.
Kasację od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego wniósł
pokrzywdzony i dowodząc, że radca prawny naruszył przepisy o wykonywaniu
zawodu radcy prawnego, wniósł o uznanie zaskarżonego orzeczenia za
„nieprawidłowe” i jednocześnie „zatwierdzenie” orzeczenia sądu pierwszej
instancji.
3
Sąd Najwyższy po wysłuchaniu Zastępcy Głównego Rzecznika
Dyscyplinarnego wnoszącego o oddalenie kasacji, zważył co następuje:
Zgodnie z treścią art. 626
cyt. ustawy o radcach prawnych do rozpoznania
kasacji od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio
przepisy kodeksu postępowania karnego o kasacji, z wyłączeniem art. 526 § 2
oraz art. 530 § 2 i 3 . Oznacza to między innymi, że Sąd Najwyższy rozpoznając
kasację stosuje odpowiednio również art. 536 k.p.k. Kierując się treścią
powołanego przepisu sąd kasacyjny jest obowiązany zbadać, czy nie zachodzą
wypadki określone w art. 435, art. 439 i art. 455 k.p.k., nawet wówczas gdy
żadna ze stron postępowania kasacyjnego o to nie wnosi. Z analizy akt
rozpoznawanej sprawy wynika w sposób oczywisty, że mamy do czynienia z
uchybieniem wymienionym w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., bowiem zarówno
orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców
Prawnych jak i orzeczenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego zostały wydane
pomimo braku wniosku uprawnionego rzecznika dyscyplinarnego o wszczęcie
postępowania dyscyplinarnego. Obowiązek istnienia wniosku uprawnionego
podmiotu o wszczęcie postępowania wyjaśniającego wynika wprost z treści art.
681
cyt. ustawy o radcach prawnych, który stanowi, że postępowanie
dyscyplinarne wszczyna się odpowiednio na wniosek Rzecznika
dyscyplinarnego lub Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego. Zasada ta wynika
również z treści § 27 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia
1984 r. w sprawie zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do
radców prawnych i aplikantów radcowskich (Dz. U. Nr 27, poz. 138 ze zm.).
Tak więc, aby sąd korporacyjny radców prawnych wszczął postępowanie
wyjaśniające w sprawie przewinienia dyscyplinarnego członka korporacji
niezbędna jest skarga uprawnionego oskarżyciela, którym jest tylko i wyłącznie
Rzecznik dyscyplinarny lub Główny Rzecznik Dyscyplinarny.
W tej sytuacji Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Okręgowej Izby Radców
Prawnych rozpoznając odwołanie pokrzywdzonego od postanowienia Rzecznika
4
dyscyplinarnego odmawiającego wszczęcia postępowania wyjaśniającego, nie
był uprawniony do wszczęcia tego postępowania, a co za tym idzie nie miał
również prawa , na tym etapie postępowania, do orzekania o winie, bądź jej
braku i ewentualnego orzeczenia kar dyscyplinarnych. Niedopuszczalne jest
bowiem wszczęcie z urzędu przez sąd dyscyplinarny postępowania
dyscyplinarnego w stosunku do radcy prawnego w wyniku rozpoznania
odwołania od postanowienia Rzecznika dyscyplinarnego o odmowie wszczęcia
tego postępowania (por. postanowienie SN z dnia 7 maja 2002 r., III SZ 13/01,
OSNP 2003/15/369). Obowiązkiem tego sądu było rozpoznanie zażalenia
pokrzywdzonego i ewentualne utrzymanie w mocy, zmiana bądź uchylenie
zaskarżonego orzeczenia. Reasumując należy stwierdzić, że Sąd pierwszej
instancji orzekając w sprawie bez skargi uprawnionego podmiotu dopuścił się
uchybienia, o którym mowa w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 9
k.p.k., zaś Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie dostrzegając tego uchybienia i
wypowiadając się co do winy radcy prawnego powielił błędy Okręgowego Sądu
Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych.
W tej sytuacji, zgodnie z treścią art.17 § 1 pkt 9 k.p.k., mającego
odpowiednie zastosowanie w postępowaniu w sprawach o przewinienia
dyscyplinarne radców prawnych (por. § 1 ust. 3 cyt. rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości), należało uchylić orzeczenia sądów obu instancji i
postępowanie dyscyplinarne umorzyć. Zważywszy jednak na fakt, że odwołanie
pokrzywdzonego nie zostało dotychczas w sposób zgodny z przepisami prawa
rozpoznane, Sąd Najwyższy przekazał sprawę Okręgowemu Sądowi
Dyscyplinarnemu Okręgowej Izby Radców Prawnych w celu rozpoznania
wymienionego środka zaskarżenia.
Z tych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.