Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 2 grudnia 2004 r.
I PK 71/04
Dla zakresu odpowiedzialności pracownika na podstawie art. 120 § 2 k.p.
nie ma znaczenia, że po wyrządzeniu szkody doszło do zmiany pracodawcy w
trybie art. 231
k.p.
Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Krystyna Bednarczyk, Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 grudnia 2004 r. sprawy
z powództwa Skarbu Państwa - Wojewody Ś. w K. przeciwko Krzysztofowi W. o za-
płatę, na skutek kasacji strony powodowej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku
z dnia 28 października 2003 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
W pozwie skierowanym przeciwko pozwanemu Krzysztofowi W. powód Skarb
Państwa - Wojewoda Ś. domagał się zasądzenia tytułem roszczenia regresowego
kwoty 25.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa oraz zasą-
dzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W odpowiedzi na pozew pozwany Krzysztof W. wniósł o oddalenie powództwa
i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, jednocześnie wyra-
żając gotowość uznania powództwa w rozmiarze do wysokości 3- miesięcznego za-
robku, jaki uzyskiwał w 1996 r.
Wyrokiem z dnia 22 maja 2003 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Wodzisławiu Śląskim zasądził, od pozwanego Krzysztofa W. na rzecz
powoda Skarbu Państwa-Wojewody Ś. w K., kwotę 4.258,74 zł z ustawowymi odset-
kami od dnia 11 czerwca 2002 r. oraz od powoda na rzecz pozwanego kwotę
2980,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
2
W dniu 6 czerwca 2003 r. powód wniósł o uzupełnienie wyroku z dnia 22 maja
2003 r. co do kwoty 20.741,26 zł, która nie została zasądzona na rzecz powoda, oraz
co do odsetek od zasądzonej kwoty od dnia 17 maja 2002 r. do dnia 10 czerwca
2003 r. Wyrokiem z dnia 1 lipca 2003 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Wodzisławiu uzupełnił wyrok z dnia 22 maja 2003 r. poprzez dodanie
pkt 4 o następującej treści: „w pozostałej części oddala powództwo”.
Sąd pierwszej instancji ustalił, iż pozwany Krzysztof W. był zatrudniony w Ze-
spole Opieki Zdrowotnej w R. na Oddziale Urazowo-Ortopedycznym. Z dniem 31
grudnia 1998 r. Zespół Opieki Zdrowotnej w R. jako jednostka budżetowa Skarbu
Państwa został przekształcony w samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej. W
dniu 7 lipca 1995 r. pozwany Krzysztof W., w ramach dyżuru pełnionego na Oddziale
Urazowo-Ortopedycznym Szpitala Miejskiego w R., przyjął małoletniego pacjenta
Krzysztofa S. z otwartym złamaniem ręki. Poprzez niezachowanie należytej ostroż-
ności w trakcie unieruchomiania kończyny, spowodował ciężki uszczerbek na zdro-
wiu małoletniego S., co zostało potwierdzone prawomocnym, skazującym wyrokiem
Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 10 kwietnia 2000 r .
Działający w imieniu małoletniego Krzysztofa S. rodzice wnieśli pozew prze-
ciwko Skarbowi Państwa o zadośćuczynienie za doznany ból i ustalenie odpowie-
dzialności Skarbu Państwa na przyszłość. Sąd Okręgowy w Katowicach Ośrodek
Zamiejscowy w Rybniku wyrokiem z dnia 7 listopada 2000 r. zasądził od pozwanego
Skarbu Państwa - Wojewody Ś. w K. na rzecz małoletniego Krzysztofa S. kwotę
25.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia oraz ustalił odpowiedzialność Skarbu Pań-
stwa na przyszłość za skutki nieprawidłowego zabiegu lekarskiego. Powód uiścił
zasądzone odszkodowanie.
Sąd Rejonowy przyjął, iż powództwo zasługuje na uwzględnienie w części.
Powód jest następcą prawnym zespołu opieki zdrowotnej. Roszczenie w stosunku do
pozwanego znajduje podstawę w art. 120 § 2 k.p.
Powód zaskarżył wyrok z dnia 1 lipca 2003 r. apelacją. Skarżący zarzucił na-
ruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 114 i 119 oraz
120 § 2 k.p., naruszenie prawa procesowego, a w szczególności art. 262 § 1 pkt 1
k.p. w związku z art. 476 §1 k.p.c., naruszenie art. 415 w związku z art. 417 i 441 § 3
k.c. oraz art. 476 i 481 k.c. Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i zasą-
dzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 25.000,00 zł z ustawowymi odsetkami
od dnia wniesienia powództwa oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego,
3
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Wyrokiem z dnia 28 października 2003 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Gliwicach - Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił zaskarżo-
ny wyrok w pkt 1 w odniesieniu do odsetek i ustawowe odsetki zasądził od 18 maja
2002 r., w pozostałej części oddalił apelację. Sąd Okręgowy uznał, iż zaskarżony
wyrok jest trafny, stanowi wynik prawidłowej oceny zebranego materiału dowodowe-
go i wykładni prawa materialnego oraz prawidłowego zastosowania przepisów pro-
ceduralnych, a zasadnie apelujący zakwestionował jedynie „początek biegu zasądza-
nych odsetek”.
W kasacji powód zaskarżył powyższy wyrok w części oddalającej apelację po-
nad kwotę 4.258,74 zł, zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, a w
szczególności art. 1, 2 i 3 k.p., oraz naruszenie przez błędną wykładnię art. 231
§ 1 i
2 k.p., a także naruszenie art. 114,119,120 § 1 i 2 k.p., art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 13
października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację pu-
bliczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.), art. 415, 417 i 441 § 3 k.c. oraz naruszenie
przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 262 § 1 i art.
476 § 1 pkt 1 k.p.c., przez niewłaściwe ich zastosowanie. Skarżący podniósł, iż w
sprawie występuje istotne zagadnienie prawne sprowadzające się do rozstrzygnięcia,
czy przejmujący zobowiązania państwowych jednostek budżetowych Skarb Państwa
jest następcą prawnym tych jednostek (przekształconych w samodzielne publiczne
zakłady opieki zdrowotnej) w stosunkach pracy i w rozumieniu przepisów Kodeksu
pracy, a w konsekwencji, czy do roszczeń regresowych Skarbu Państwa wobec pra-
cowników tych jednostek uzasadnione jest stosowanie przepisów Kodeksu pracy o
odpowiedzialności materialnej pracowników. Zdaniem skarżącego nie był on praco-
dawcą pozwanego, nie był również następcą prawnym pracodawcy pozwanego. W
konsekwencji nie mają też zastosowania przepisy Kodeksu pracy przewidujące ogra-
niczenie wysokości odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika do 3-miesięcz-
nego wynagrodzenia. W dalszej konsekwencji należało więc przyjąć odpowiedzial-
ność regresową pozwanego Krzysztofa W. w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego,
mianowicie art. 415, 417 oraz 441 § 3 k.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
W rozpoznawanej sprawie zasadnicze znaczenie ma kwestia podstawy i za-
kresu odpowiedzialności pozwanego Krzysztofa W. za szkodę wyrządzoną pacjen-
towi nieprawidłowo przeprowadzonym zabiegiem chirurgicznym. Z punktu widzenia
podstawy prawnej istotna jest przede wszystkim okoliczność, czy szkoda została wy-
rządzona pacjentowi przy wykonywaniu przez pozwanego jego obowiązków pracow-
niczych, czy też jedynie „przy okazji” wykonywania tych obowiązków. W razie wyrzą-
dzenia przez pracownika szkody osobie trzeciej (w tym przypadku małoletniemu
Krzysztofowi S.) przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych zobowiązany do
naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca (art. 120 k.p.). Wobec pracodawcy,
który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzial-
ność przewidzianą w przepisach działu V, rozdziału I k.p. (art. 114 i nast. k.p.). Nie
jest objęte tą regulacją wyrządzenie przez pracownika szkody osobie trzeciej przy
okazji wykonywania obowiązków pracowniczych; znajdują wówczas zastosowanie
przepisy Kodeksu cywilnego o odpowiedzialności za wyrządzona szkodę (wyrok
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1975 r., I PRN 2/75,
OSNCP 1976 nr 2, poz. 70).
W okolicznościach sprawy nie jest sporne, że pozwany wyrządził pacjentowi
szkodę w postaci uszkodzenia ciała przy wykonywaniu swoich obowiązków pracow-
niczych jako chirurg zatrudniony w zespole opieki zdrowotnej w R. Zarzut kasacji na-
ruszenia art. 415, 417 i 441 § 3 k.c. przez ich niezastosowanie przez Sądy orzekają-
ce nie jest uzasadniony. Kodeks pracy uregulował w sposób szczególny odpowie-
dzialność materialną pracownika, co zasadniczo wyłącza stosowanie w tym zakresie
przepisów Kodeksu cywilnego. Reguły odpowiedzialności cywilnej znajdują zastoso-
wanie w stosunku do pracowników jedynie w zakresie wyraźnie wskazanym w Ko-
deksie pracy (art. 291 § 3 k.p.). Strona powodowa nie kwestionuje ustalenia Sądu
Okręgowego, że pozwany wyrządził szkodę Krzysztofowi S. (osobie trzeciej) nie-
umyślnie. W tych warunkach zakres odpowiedzialności pozwanego za wyrządzoną
szkodę wyznacza przepis art. 120 w związku z art. 119 k.p., tzn. że pozwany nie od-
powiada za szkodę w pełnej wysokości (25.000 zł), lecz w granicach do wysokości 3-
miesięcznego wynagrodzenia.
Należy podkreślić, że odpowiedzialność pozwanego jako pracownika wyzna-
cza przepis art. 120 k.p. Dla zakresu tej odpowiedzialności nie ma żadnego znacze-
nia okoliczność, iż po wyrządzeniu szkody doszło do zmiany po stronie pracodawcy
w trybie art. 231
k.p. lub w innym trybie. Wskutek zmiany pracodawcy polegającej na
5
przekształceniu zespołu opieki zdrowotnej w R. na samodzielny publiczny zakład
opieki zdrowotnej w R. pozwany Krzysztof W. nie utracił statusu pracownika tych
jednostek organizacyjnych i dochodzenie od niego odszkodowania w rozmiarze
przekraczającym jego maksymalną wysokość określoną art. 120 w związku z art. 119
k.p. nie znajduje żadnego uzasadnienia w obowiązującym prawie.
Inną zupełnie kwestią, której nie można było rozważać w niniejszym procesie
jest sprawa, czy Skarb Państwa - Wojewoda Ś., czy też inny podmiot będący na-
stępcą prawnym zespołu opieki zdrowotnej w R. był zobowiązany do zapłaty odszko-
dowania poszkodowanemu Krzysztofowi S. za wyrządzoną mu szkodę. Zarzuty ka-
sacji dotyczące tej kwestii musiały pozostać bez rozpoznania.
Z przytoczonych motywów - w oparciu o art. 39312
k.p.c. - należało orzec jak w
sentencji wyroku.
========================================