III CK 55/04
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-11-2012
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Postanowienie z dnia 10 grudnia 2004 r., III CK 55/04
Wspólnota mieszkaniowa może nabywać majątek.
Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący)
Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
Sędzia SN Józef Frąckowiak
Sąd Najwyższy w sprawie egzekucyjnej z wniosku wierzyciela wspólnoty
mieszkaniowej właścicieli budynku przy ul. L. nr 18 w L. przeciwko dłużniczce Ewie
O. o egzekucję z nieruchomości, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na rozprawie w
dniu 10 grudnia 2004 r. kasacji wierzyciela od postanowienia Sądu Okręgowego w
Lublinie z dnia 7 października 2003 r.
uchylił zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego w
Lublinie z dnia 11 kwietnia 2003 r. i przekazał sprawę do rozpoznania temu Sądowi,
pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego i
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2003 r. Sąd Rejonowy w Lublinie oddalił
wniosek wspólnoty mieszkaniowej właścicieli budynku przy ul. L. nr 18 w L. o
przybicie nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny objęty księgą wieczystą nr
(...) oraz związanego z nim udziału we współwłasności części wspólnej budynku
oraz we współwłasności działki gruntu.
Zażalenie na to postanowienie oddalił Sąd Okręgowy w Lublinie
postanowieniem z dnia 7 października 2003 r., podzielając ocenę, że wspólnota
mieszkaniowa, niemająca osobowości prawnej, nie może nabywać żadnych praw
na swoją rzecz, a jedynie na rzecz swoich członków. Wniosku o przejęcie w drodze
licytacji nieruchomości nie złożyli zaś właściciele poszczególnych lokali, ale
wspólnota, przy czym z wniosku nie wynika, aby nabycie nastąpić miało na rzecz
poszczególnych właścicieli. Sąd Okręgowy zwrócił też uwagę, że oceny tej nie
zmienia wejście w życie art. 331
k.c., wspólnota mieszkaniowa na podstawie art. 6
ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (jedn. tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr
80, poz. 903 ze zm. – dalej: "u.w.l.") ma co prawda zdolność do czynności
prawnych, ale nie ma zdolności prawnej, nie może więc na swoją rzecz nabywać
praw, a to uniemożliwia udzielenie przybicia.
Postanowienie powyższe zaskarżył kasacją wierzyciel, zarzucając naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 6, art. 21 § 1 w związku z art. 2 i
art. 22 ust. 3 pkt 6a u.w.l. przez błędne przyjęcie, że wspólnota mieszkaniowa nie
może nabyć własności nieruchomości, a także naruszenie prawa procesowego, tj.
art. 984 § 1, art. 991 i 328 § 2 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. Wnosił o zmianę
zaskarżonego postanowienia i udzielenie przybicia, ewentualnie o uchylenie
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Charakter prawny wspólnoty mieszkaniowej budził wątpliwości na gruncie
ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Przedstawienie poglądów
doktryny w tej kwestii przekracza ramy uzasadnienia, wystarczy zatem wskazać, że
według jednego poglądu wspólnota mieszkaniowa ma zdolność prawną oraz
zdolność sądową i w konsekwencji może posiadać majątek i to majątek odrębny od
majątku właścicieli poszczególnych lokali. Według innego poglądu wspólnota nie
ma zdolności prawnej i nabywając majątek czyni to na rzecz swych członków w
stosunku odpowiadającym ich udziałom w nieruchomości wspólnej. W ocenie Sądu
Najwyższego, należy podzielić pogląd pierwszy, z art. 6 zdanie drugie u.w.l. wynika
bowiem jasno, że wspólnota mieszkaniowa może nabywać prawa i zaciągać
zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Wbrew zatem stanowisku Sądu
Okręgowego, wspólnota mieszkaniowa ma nie tylko zdolność sądową, ale też
przyznaną przez ustawę zdolność prawną, skoro może nabywać prawa i zaciągać
zobowiązania, co trafnie zarzuca skarżący. Możliwość nabywania przez wspólnotę
majątku wynika z art. 22 ust. 3 pkt 6a u.w.l., a o tym, że wspólnota może posiadać
majątek, niezależnie od majątku posiadanego przez właścicieli poszczególnych
lokali, świadczy art. 17 u.w.l., zgodnie z którym wspólnota odpowiada bez
ograniczeń, a więc całym majątkiem, za zobowiązania dotyczące nieruchomości,
podczas gdy właściciel lokalu – w części odpowiadającej jego udziałowi w
nieruchomości. To rozróżnienie wskazuje, że nie tylko członkowie wspólnoty, ale
także sama wspólnota może nabywać majątek. Już zatem tylko z przepisów ustawy
o własności lokali można wyciągnąć wniosek, że wspólnota mieszkaniowa może
nabywać majątek i to na swoją rzecz, a nie tylko na rzecz właścicieli lokali,
będących jej członkami.
Pogląd ten wspiera nowelizacja kodeksu cywilnego dokonana ustawą z dnia
14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 49, poz. 408), która weszła w życie w dniu 25 września 2003 r. W czasie
rozpoznawania apelacji obowiązywał już art. 331
k.c., którego zresztą skarżący w
podstawie kasacyjnej nie przytoczył. Zgodnie z brzmieniem § 1 tego przepisu, do
jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa
przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.
Dotyczy to właśnie wspólnoty mieszkaniowej, której ustawa przyznaje zdolność
prawną (art. 6 u.w.l.), a także np. głównego oddziału zakładu ubezpieczeń (art. 106
ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, Dz.U. Nr 124,
poz. 1151), spółki osobowej czy spółki kapitałowej w organizacji (art. 8 i 11 k.s.h.).
Skoro zatem nie budzi wątpliwości, że osoby prawne mogą nabywać prawa, a na
podstawie art. 331
k.c. przepisy dotyczące osób prawnych stosuje się odpowiednio
do tzw. ułomnych osób prawnych wyposażonych w zdolność prawną, to również te
osoby, czyli jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, mogą
nabywać majątek.
Wadliwy pogląd obu sądów w kwestii braku istnienia po stronie wspólnoty
mieszkaniowej zdolności sądowej spowodował konieczność uchylenia obu
wydanych w sprawie orzeczeń i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi pierwszej instancji. (...)
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (art. 39313
w
związku z art. 13 § 2 k.p.c.)
Wspólnota mieszkaniowa może nabywać majątek.
Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący)
Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
Sędzia SN Józef Frąckowiak
Sąd Najwyższy w sprawie egzekucyjnej z wniosku wierzyciela wspólnoty
mieszkaniowej właścicieli budynku przy ul. L. nr 18 w L. przeciwko dłużniczce Ewie
O. o egzekucję z nieruchomości, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na rozprawie w
dniu 10 grudnia 2004 r. kasacji wierzyciela od postanowienia Sądu Okręgowego w
Lublinie z dnia 7 października 2003 r.
uchylił zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego w
Lublinie z dnia 11 kwietnia 2003 r. i przekazał sprawę do rozpoznania temu Sądowi,
pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego i
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2003 r. Sąd Rejonowy w Lublinie oddalił
wniosek wspólnoty mieszkaniowej właścicieli budynku przy ul. L. nr 18 w L. o
przybicie nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny objęty księgą wieczystą nr
(...) oraz związanego z nim udziału we współwłasności części wspólnej budynku
oraz we współwłasności działki gruntu.
Zażalenie na to postanowienie oddalił Sąd Okręgowy w Lublinie
postanowieniem z dnia 7 października 2003 r., podzielając ocenę, że wspólnota
mieszkaniowa, niemająca osobowości prawnej, nie może nabywać żadnych praw
na swoją rzecz, a jedynie na rzecz swoich członków. Wniosku o przejęcie w drodze
licytacji nieruchomości nie złożyli zaś właściciele poszczególnych lokali, ale
wspólnota, przy czym z wniosku nie wynika, aby nabycie nastąpić miało na rzecz
poszczególnych właścicieli. Sąd Okręgowy zwrócił też uwagę, że oceny tej nie
zmienia wejście w życie art. 331
k.c., wspólnota mieszkaniowa na podstawie art. 6
ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (jedn. tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr
80, poz. 903 ze zm. – dalej: "u.w.l.") ma co prawda zdolność do czynności
prawnych, ale nie ma zdolności prawnej, nie może więc na swoją rzecz nabywać
praw, a to uniemożliwia udzielenie przybicia.
Postanowienie powyższe zaskarżył kasacją wierzyciel, zarzucając naruszenie
prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 6, art. 21 § 1 w związku z art. 2 i
art. 22 ust. 3 pkt 6a u.w.l. przez błędne przyjęcie, że wspólnota mieszkaniowa nie
może nabyć własności nieruchomości, a także naruszenie prawa procesowego, tj.
art. 984 § 1, art. 991 i 328 § 2 w związku z art. 397 § 2 k.p.c. Wnosił o zmianę
zaskarżonego postanowienia i udzielenie przybicia, ewentualnie o uchylenie
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Charakter prawny wspólnoty mieszkaniowej budził wątpliwości na gruncie
ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Przedstawienie poglądów
doktryny w tej kwestii przekracza ramy uzasadnienia, wystarczy zatem wskazać, że
według jednego poglądu wspólnota mieszkaniowa ma zdolność prawną oraz
zdolność sądową i w konsekwencji może posiadać majątek i to majątek odrębny od
majątku właścicieli poszczególnych lokali. Według innego poglądu wspólnota nie
ma zdolności prawnej i nabywając majątek czyni to na rzecz swych członków w
stosunku odpowiadającym ich udziałom w nieruchomości wspólnej. W ocenie Sądu
Najwyższego, należy podzielić pogląd pierwszy, z art. 6 zdanie drugie u.w.l. wynika
bowiem jasno, że wspólnota mieszkaniowa może nabywać prawa i zaciągać
zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Wbrew zatem stanowisku Sądu
Okręgowego, wspólnota mieszkaniowa ma nie tylko zdolność sądową, ale też
przyznaną przez ustawę zdolność prawną, skoro może nabywać prawa i zaciągać
zobowiązania, co trafnie zarzuca skarżący. Możliwość nabywania przez wspólnotę
majątku wynika z art. 22 ust. 3 pkt 6a u.w.l., a o tym, że wspólnota może posiadać
majątek, niezależnie od majątku posiadanego przez właścicieli poszczególnych
lokali, świadczy art. 17 u.w.l., zgodnie z którym wspólnota odpowiada bez
ograniczeń, a więc całym majątkiem, za zobowiązania dotyczące nieruchomości,
podczas gdy właściciel lokalu – w części odpowiadającej jego udziałowi w
nieruchomości. To rozróżnienie wskazuje, że nie tylko członkowie wspólnoty, ale
także sama wspólnota może nabywać majątek. Już zatem tylko z przepisów ustawy
o własności lokali można wyciągnąć wniosek, że wspólnota mieszkaniowa może
nabywać majątek i to na swoją rzecz, a nie tylko na rzecz właścicieli lokali,
będących jej członkami.
Pogląd ten wspiera nowelizacja kodeksu cywilnego dokonana ustawą z dnia
14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 49, poz. 408), która weszła w życie w dniu 25 września 2003 r. W czasie
rozpoznawania apelacji obowiązywał już art. 331
k.c., którego zresztą skarżący w
podstawie kasacyjnej nie przytoczył. Zgodnie z brzmieniem § 1 tego przepisu, do
jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa
przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.
Dotyczy to właśnie wspólnoty mieszkaniowej, której ustawa przyznaje zdolność
prawną (art. 6 u.w.l.), a także np. głównego oddziału zakładu ubezpieczeń (art. 106
ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, Dz.U. Nr 124,
poz. 1151), spółki osobowej czy spółki kapitałowej w organizacji (art. 8 i 11 k.s.h.).
Skoro zatem nie budzi wątpliwości, że osoby prawne mogą nabywać prawa, a na
podstawie art. 331
k.c. przepisy dotyczące osób prawnych stosuje się odpowiednio
do tzw. ułomnych osób prawnych wyposażonych w zdolność prawną, to również te
osoby, czyli jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, mogą
nabywać majątek.
Wadliwy pogląd obu sądów w kwestii braku istnienia po stronie wspólnoty
mieszkaniowej zdolności sądowej spowodował konieczność uchylenia obu
wydanych w sprawie orzeczeń i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi pierwszej instancji. (...)
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji (art. 39313
w
związku z art. 13 § 2 k.p.c.)