Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 18 lutego 2005 r.
III SPP 19/05
1. Uiszczenie przez adwokata opłaty stałej od skargi na przewlekłość po-
stępowania po jej wniesieniu, ale przed rozpoznaniem, powoduje, że dwumie-
sięczny termin do załatwienia skargi (art. 11 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o
skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu
sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, Dz.U. Nr 179, poz. 1843) rozpoczyna bieg
od daty wniesienia opłaty.
2. Ocena wystąpienia przewlekłości postępowania nie odnosi się do jego
wcześniejszych etapów, które zostały zakończone, lecz jedynie do etapu toczą-
cego się postępowania, przy czym możliwe jest uwzględnienie dotychczaso-
wego przebiegu sprawy (art. 2 w związku z art. 12 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17
czerwca 2004 r.).
Przewodniczący SSN Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Józef Iwulski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 18 lutego
2005 r. sprawy ze skargi Anny B. na przewlekłość postępowania Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku, Sądu Okręgowego w Gdańsku i Sądu Najwyższego,
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Pełnomocnik skarżącej - Anny B. wniósł w dniu 20 grudnia 2004 r. skargę na
przewlekłość postępowania prowadzonego przez: „- Sąd Rejonowy w Wejherowie
(postępowanie merytoryczne), - Sąd Okręgowy w Gdańsku (postępowania zażale-
niowe i apelacyjne), - Sąd Apelacyjny w Gdańsku (postępowanie zażaleniowe), - Sąd
Najwyższy (postępowanie kontrolne i kasacyjne)”, w której wystąpił o stwierdzenie,
że w postępowaniu o podział majątku wspólnego Anny B. i Jerzego B. (aktualnie [...]
Sąd Okręgowy w Gdańsku, wcześniej [...] Sąd Rejonowy w Wejherowie) „nastąpiła
2
przewlekłość postępowania - nastąpiło naruszenie prawa Anny B. do rozpoznania jej
sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki” oraz o przyznanie skarżącej od Skarbu Państwa
sumy pieniężnej w wysokości 10.000 zł z tytułu przewlekłości postępowania i obcią-
żenie Skarb Państwa kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa adwokac-
kiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu skargi pełnomocnik skarżącej
podniósł w szczególności, iż w przedmiotowej sprawie wniosek o podział majątku zo-
stał złożony przez skarżącą Annę B. w dniu 8 kwietnia 1982 roku (małżeństwo zo-
stało rozwiązane 26 czerwca 1981 roku), a wobec podejmowania przez uczestników
tego postępowania licznych działań faktycznych i prawnych (w tym wniosków dowo-
dowych, wniosków o odraczanie rozpraw, o wyłączenie sędziego oraz zażaleń na
kolejne rozstrzygnięcia sądowe w tych kwestiach) postanowienia merytoryczne w
przedmiotowej sprawie zostały wydane: (a) przez Sąd pierwszej instancji w dniu 22
kwietnia 2003 r., doręczono je stronom w dniu 30 lipca 2003 r. i zostało ono przez
obie strony zaskarżone; (b) przez Sąd drugiej instancji w dniu 12 lutego 2004 r. i ono
również zostało zaskarżone. W tej sytuacji, w uzasadnieniu niniejszej skargi pełno-
mocnik skarżącej zarzucił, iż „Państwo Polskie nie stworzyło odpowiedniego prawa,
pozwalającego sprawnie i szybko przeprowadzić takie jak mój (nieskomplikowane)
postępowania. Były mąż skarżącej - wykorzystując luki i możliwości - doprowadził do
tak znacznego wydłużenia postępowania składając stale odrzucane wnioski o wyłą-
czenie sędziego, niezasadne wnioski o zarządzenia tymczasowe, zażalenia na
każdą możliwą czynność (a nawet niemożliwą, jak odmowa zawieszenia), zażalenia
na odrzucenie zażalenia, wiele kolejnych wniosków o zwolnienie od kosztów sądo-
wych (nawet zwolnienie z opłaty od zażalenia w wysokości 15 st. zł w latach dzie-
więćdziesiątych - równowartość bodajże pudełka zapałek). Nikt nie był mu w stanie
przeszkodzić w składaniu takich wniosków, ponieważ nie przewidywała tego proce-
dura cywilna.” Powyższą skargę Sąd Apelacyjny w Gdańsku przedstawił w trybie art.
7 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpo-
znania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179,
poz. 1843) Sądowi Najwyższemu, do którego wpłynęła ona w dniu 24 stycznia 2005
r. Natomiast wymagana opłata sądowa stała z tytułu wniesienia skargi na przewle-
kłości postępowania (art. 17 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do
rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki) została
uiszczona przez pełnomocnika skarżącej (w formie znaczków opłaty skarbowej przy
piśmie z dnia 11 lutego 2005 r.) dopiero w dniu 16 lutego 2005 r.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Skarga na przewlekłość postępowania w sprawie cywilnej, dla rozpoznania
której właściwy jest Sąd Najwyższy (art. 4 ust. 2 ustawy o skardze na naruszenie
prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej
zwłoki) oraz do której stosuje się przymus adwokacko-radcowski (art. 3932
k.p.c. -
uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2004 r., III
SPP 42/04, której Sąd Najwyższy nadał moc zasady prawnej - art. 61 § 6 ustawy z
dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.; a
począwszy od dnia 5 lutego 2005 r., na podstawie art. 1 pkt 13 i pkt 49 ustawy z dnia
2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw, Dz.U. Nr 172, poz. 1804 - art. 871
§ 1 k.p.c.), powinna czynić zadość
wymaganiom ustawowym określonym w art. 6 ustawy o skardze na naruszenie
prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej
zwłoki oraz podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł (art. 17 ust. 1 ustawy o skar-
dze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym
bez nieuzasadnionej zwłoki).
Zważywszy jednak na to, że w niniejszej sprawie wymaganą opłatę stałą od
skargi na przewlekłość postępowania pełnomocnik skarżącej uiścił w formie znacz-
ków opłaty sądowej przy swym piśmie uzupełniającym z dnia 11 lutego 2005 r., które
do Sądu Najwyższego wpłynęło w dniu 16 lutego 2005 r., a więc bez mała 2 mie-
siące po dacie wniesienia skargi na przewlekłość postępowania, a dwa dni przed
datą jej załatwienia przez Sąd Najwyższy, należy przyjąć, że dopiero począwszy od
dnia uiszczenia opłaty stałej od przedmiotowej skargi na przewlekłość postępowania,
czyli od dnia 16 lutego 2005 r., rozpoczął bieg dwumiesięczny termin do załatwienia
tej skargi (art. 11 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania
sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki), skoro w wypadku
braku uiszczenia wymaganej opłaty stałej skarga na przewlekłość postępowania
wniesiona przez adwokata lub radcę prawnego podlega odrzuceniu (art. 17 ustawy z
dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - jednolity tekst:
Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm.).
2. W celu stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania,
sąd rozpoznający skargę na przewlekłość toczącego się postępowania (art. 4 ustawy
4
o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu są-
dowym bez nieuzasadnionej zwłoki) powinien w szczególności ocenić terminowość i
prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzy-
gnięcia co do istoty lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w
celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy doty-
czącej wykonania orzeczenia sądowego, uwzględniając charakter sprawy, stopień
faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, roz-
strzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony,
która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ustawy o skardze na naruszenie
prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej
zwłoki). Oznacza to, że ocena dokonywana przez sąd właściwy dla rozpoznania
skargi na przewlekłość postępowania nie odnosi się do wcześniejszych etapów po-
stępowania w sprawie, które zostały już zakończone (zamknięte) w wyniku wydania
stosownych orzeczeń, lecz jedynie do etapu postępowania przed tym sądem, przed
którym postępowanie to nadal się toczy, jakkolwiek ocena terminowości i prawidło-
wości czynności podejmowanych przez sąd na tym (aktualnym) etapie postępowania
powinna być dokonywana przy uwzględnieniu przebiegu i wyników także wszystkich
wcześniejszych etapów postępowania w tej sprawie (art. 12 ust. 2 i ust. 3 ustawy o
skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądo-
wym bez nieuzasadnionej zwłoki), skoro postępowanie ze skargi na przewlekłość
postępowania ma w istocie służyć dyscyplinowaniu czynności podejmowanych na
etapie toczącego się jeszcze postępowania w określonej sprawie i nie może być do-
datkową przyczyną powodującą przedłużenie czasu jego trwania.
W rozpoznawanej sprawie dotyczącej podziału majątku wspólnego (dorobko-
wego), która wszczęta została na wniosek skarżącej - Anny B. z dnia 8 kwietnia 1982
r., a w której uczestnikiem postępowania jest Jerzy B.: (a) w wyniku apelacji wniesio-
nych zarówno przez wnioskodawczynię - Annę B., jak i przez uczestnika tego postę-
powania - Jerzego B. od postanowienia Sądu Rejonowego w Wejherowie z dnia 23
kwietnia 2003 r. [...], Sąd Okręgowy w Gdańsku wydał w dniu 11 lutego 2004 r. po-
stanowienie [...] zmieniające zaskarżone postanowienie [...]; (b) następnie, pełno-
mocnik uczestnika tego postępowania - Jerzego B. pismem z dnia 13 maja 2004 r.,
które do Sądu Okręgowego w Gdańsku wpłynęło w dniu 17 maja 2004 r., wniósł ka-
sację od powyższego postanowienia Sądu Okręgowego w Gdańsku, która została
jednak odrzucona postanowieniem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28 czerwca
5
2004 r.; (c) na powyższe postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28
czerwca 2004 r. o odrzuceniu kasacji, pełnomocnik uczestnika postępowania - Je-
rzego B. wniosła w dniu 22 lipca 2004 r. za pośrednictwem Sądu Okręgowego w
Gdańsku zażalenie do Sądu Najwyższego, które wraz z aktami sprawy wpłynęło do
Sądu Najwyższego w dniu 27 września 2004 r.; (d) w wyniku rozpoznania powyższe-
go zażalenia, Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 17 listopada 2004 r. uchylił za-
skarżone postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2004 r. o
odrzuceniu kasacji. Powyższe zestawienie dat wydawanych w rozpoznawanej spra-
wie postanowień sądowych, ze szczególnym uwzględnieniem dat postanowień wy-
danych w tej sprawie przez Sąd Okręgowy w Gdańsku oraz przez Sąd Najwyższy,
wskazują jednoznacznie na całkowitą bezzasadność podniesionego w niniejszej
skardze zarzutu przewlekłości postępowania lub nieprawidłowości czynności orze-
kających w tej sprawie Sądów, a w szczególności Sądu Okręgowego w Gdańsku
oraz Sądu Najwyższego. Co więcej, ponieważ skarżący w uzasadnieniu wniesionej
skargi podniósł, że rozpoznawana „skarga dotyczy przewlekłości postępowania pro-
wadzonego przez Sąd Rejonowy w Wejherowie (postępowanie merytoryczne), Sąd
Okręgowy w Gdańsku (postępowanie zażaleniowe i apelacyjne), Sąd Apelacyjny w
Gdańsku (postępowanie zażaleniowe) i Sąd Najwyższy (postępowanie kontrolne i
kasacyjne)”, a w konkluzji uzasadnienia zarzutów tej skargi wyraził pogląd, iż „Pań-
stwo Polskie nie stworzyło odpowiedniego prawa, pozwalającego sprawnie i szybko
przeprowadzić takie jak mój (nieskomplikowane) postępowania. Były mąż skarżącej -
wykorzystując luki i możliwości - doprowadził do tak znacznego wydłużenia postępo-
wania składając stale odrzucane wnioski o wyłączenie sędziego, niezasadne wnioski
o zarządzenia tymczasowe, zażalenia na każdą możliwą czynność (a nawet niemoż-
liwą, jak odmowa zawieszenia), zażalenia na odrzucenie zażalenia, wiele kolejnych
wniosków o zwolnienie od kosztów sądowych (nawet zwolnienie z opłaty od zażale-
nia w wysokości 15 st. zł w latach dziewięćdziesiątych - równowartość bodajże pu-
dełka zapałek). Nikt nie był mu w stanie przeszkodzić w składaniu takich wniosków,
ponieważ nie przewidywała tego procedura cywilna” - należy stwierdzić, że zarzuty te
są oczywiście niezasadne, bowiem nie można zasadnie postawić sądowi zarzutu
dopuszczenia do przewlekłości postępowania w sytuacji, gdy przyczyną wydłużenia
czasu trwania tego postępowania jest fakt, że uczestnik postępowania czyni użytek z
przysługujących mu w tym postępowaniu uprawnień procesowych, w tym między
innymi takich, jak zgłaszanie wniosków o wyłączenie sądu lub sędziego, o zwolnienie
6
z kosztów sądowych, o przeprowadzenie kolejnych dowodów, które mogą mieć zna-
czenie dla rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie, wnoszenie zażaleń lub innych
środków odwoławczych. Nota bene, z tej samej przyczyny w rozpoznawanej sprawie
nie byłby uzasadniony zarzut przewlekłości postępowania kasacyjnego, że po wnie-
sieniu kasacji przez uczestnika postępowania wnioskodawczyni wystąpiła do Sądu
ze skargą na przewlekłość tego postępowania, co - obiektywnie rzecz biorąc - spo-
woduje jego przedłużenie, bowiem w celu załatwienia tej skargi musiało dojść do
przerwania czynności procesowych Sądu zmierzających do zakończenia postępo-
wania kasacyjnego.
3. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 12 ust. 1
ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowa-
niu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki orzekł jak w sentencji.
========================================