Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 21 kwietnia 2005 r.
I UZ 76/04
W sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe, żądanie podwyższenia
pobieranego świadczenia za okres wcześniejszy od objętego zaskarżoną decy-
zją, nie jest roszczeniem odrębnym i art. 21 k.p.c. nie ma zastosowania, a war-
tość przedmiotu sporu ustala się na podstawie art. 22 k.p.c.
Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz, Sędziowie SN: Maria Tyszel (spra-
wozdawca), Katarzyna Gonera.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 kwietnia
2005 r. sprawy z odwołania Anny K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych-
Oddziałowi w B. o wysokość świadczenia, na skutek zażalenia ubezpieczonej na po-
stanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 listopada 2004 r. [...]
o d d a l i ł zażalenie.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku posta-
nowieniem z dnia 23 listopada 2004 r. [...] odrzucił kasację Anny K. od wyroku Sądu
Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 28
września 2004 r. [...].
Sąd Apelacyjny wskazał w uzasadnieniu postanowienia, iż w przedmiotowej
sprawie kasacja nie jest dopuszczalna, przy czym powołując się na treść art. 3921
§
1 k.p.c., podniósł, że przepis ten przewiduje ograniczenie dopuszczalności kasacji
we wszystkich sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, poza sprawami o przy-
znanie i wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia
społecznego, w ten sposób, iż niedopuszczalna jest kasacja w tych sprawach, w któ-
rych wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 10.000 zł. Zdaniem Sądu Apela-
cyjnego, pełnomocnik ubezpieczonej w kasacji nieprawidłowo określił wartość przed-
miotu zaskarżenia na kwotę 50.978 zł, podczas gdy wartość ta, według zasad okre-
2
ślonych w art. 22 k.p.c., powinna wynosić dwunastokrotność kwoty 645,35 zł, stano-
wiącej różnicę pomiędzy wysokością miesięcznej emerytury otrzymywanej dotych-
czas przez skarżącą, a wysokością miesięcznej emerytury, żądanej przez ubezpie-
czoną. W związku z tym, skoro wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa od kwoty
10.000 zł, a sprawa dotyczy wysokości świadczenia o charakterze majątkowym już
ustalonego i wypłacanego za okres dłuższy niż rok, toteż kasację jako niedopusz-
czalną - w ocenie Sądu Apelacyjnego - należało odrzucić.
W zażaleniu na to postanowienie Sądu Apelacyjnego, pełnomocnik skarżącej
zarzucił naruszenie art. 3935
k.p.c. i art. 3933
§ 1 pkt 2 k.p.c., „poprzez błędne rozu-
mienie treści, co w następstwie przyjęcia nielogicznej interpretacji, doprowadziło do
wydania wadliwego orzeczenia" i wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Wnoszący zażalenie podtrzymał swe stanowisko w kwestii określenia wartości
przedmiotu zaskarżenia na kwotę 50.978 zł, a nie, jak przyjął Sąd Apelacyjny, na
kwotę poniżej 10.000 zł, zarzucając, że skoro Sąd drugiej instancji nie dokonał żad-
nych wyliczeń, „oprzeć się wypada na wysokości roszczeń dochodzonych przez
stronę powodową tj. w kwocie 50.978 zł”. Zdaniem skarżącej, należy zauważyć, że
„wymagalne w chwili wnoszenia sprawy świadczenia za okres poprzedzający wnie-
sienie pozwu nie są świadczeniami powtarzającymi się i stanowią samoistne rosz-
czenie pieniężne", stąd, jego zdaniem, wartość przedmiotu sporu należy obliczać
według reguł ustalonych w art. 21 k.p.c. „zliczając należne już świadczenie oraz
wartość przedmiotu sporu obliczoną dla świadczeń przyszłych w myśl art. 22 k.p.c.".
Rozpoznając zażalenie, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest oczywiście bezzasadne, bowiem Sąd drugiej instancji prawi-
dłowo ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia i trafnie przyjął, że kasacja w sprawie
jest niedopuszczalna, ponieważ wartość ta jest niższa od kwoty dziesięciu tysięcy
złotych. Nie ulega wątpliwości, że przedmiotem sporu w sprawie i zaskarżenia kasa-
cyjnego jest wysokość pobieranej przez wnioskodawczynię emerytury, a więc sprawa
o świadczenie powtarzające się w rozumieniu art. 22 k.p.c. Zgodne z tym przepisem
jest stanowisko Sądu drugiej instancji, że wartością przedmiotu zaskarżenia jest
dwunastokrotność kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy wysokością emerytury żąda-
nej przez wnioskodawczynię, a wypłacanej przez organ rentowy.
3
Pozbawione znaczenia prawnego jest stwierdzenie zażalenia, że „z uwagi na
brak" wyliczeń Sądu drugiej instancji „oprzeć się wypada, na wysokości roszczeń
dochodzonych przez stronę powodową”. Sąd dokonał „wyliczenia", określając mie-
sięczną wartość żądanego przez ubezpieczoną zwiększenia jej emerytury na 645,35
zł. Nie tylko zresztą z tej przyczyny „nie wypada oprzeć się” na wysokości wskazanej
w kasacji. Błędny jest przedstawiony w zażaleniu pogląd, że w rozpoznawanej spra-
wie wartość przedmiotu zaskarżenia określa wysokość dochodzonego roszczenia,
ponieważ „wymagalne w chwili wnoszenia sprawy świadczenia za okres poprzedza-
jący wniesienie pozwu nie są świadczeniami powtarzającymi się i stanowią samo-
istne roszczenie pieniężne". Chybione też jest powołanie na poparcie tego poglądu
uchwał Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 1958 r., I CO 5/58 (OSN 1958 nr 3, poz. 61)
oraz z 15 stycznia 1981 r., III CZP 69/80 (OSNC 1981 nr 6, poz.101). Obydwie te
uchwały odnoszą się do świadczeń cywilnoprawnych i nie mają zastosowania w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych z uwagi na ich odrębność. Odrębność
tych spraw (w omawianym zakresie) wynika przede wszystkim z odmienności ure-
gulowania dotyczącego wymagalności świadczeń powtarzających się, dla których
materialną podstawą prawną są przepisy prawa ubezpieczeń społecznych. W tych
sprawach, to organ rentowy stwierdza nabycie prawa osoby ubezpieczonej do okre-
ślonego świadczenia. Stosownie do § 35 ust. 2 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w
sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych
świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), w decyzji przyznającej świadczenia organ
rentowy określa datę rozpoczęcia wypłaty. Oznacza to, że roszczenie o wypłatę
przysługującego (przyznanego) świadczenia staje się wymagalne dopiero w dacie
wydania decyzji, w przeciwieństwie do cywilnoprawnych świadczeń powtarzających
się, które stają się wymagalne z upływem okresu, w którym miały być spełnione. Tak
więc żądanie wnioskodawczyni wypłaty podwyższonej emerytury za okres od 1996 r.
do wydania zaskarżonej w sprawie decyzji z 22 grudnia 2003 r., nie jest roszczeniem
o „świadczenie wymagalne". W sprawach o podwyższenie świadczeń emerytalno-
rentowych wartość przedmiotu zaskarżenia ustala się na podstawie art. 22 k.p.c.
Ewentualne żądanie przyznania zwiększonego świadczenia za okres poprzedzający
wydanie zaskarżonej decyzji nie jest roszczeniem odrębnym i art. 21 k.p.c. nie ma
zastosowania.
Wobec niedopuszczalności kasacji w świetle art. 3921
§ 1 k.p.c., bezprzed-
miotowe jest rozważanie, czy spełnia ona wymagania z art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c., jed-
4
nakże z uwagi na treść zażalenia Sąd Najwyższy zwraca uwagę na bezzasadność
podniesionego w nim zarzutu, że „Sąd Apelacyjny nie wziął również pod uwagę,
Uchwały połączonych Izb Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej i Administracyjnej,
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 2002 r., III CZP 72/02 stanowią-
cej, że przewidziane w art. 3933
§ 1 pkt 3 k.p.c. wymaganie jest spełnione także
wtedy, gdy skarżący przedstawi jako okoliczności uzasadniające rozpoznanie kasa-
cji, że zaskarżone orzeczenie oczywiście narusza prawo lub zachodzi nieważność
postępowania". W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyjaśnił, że powołanie
się na oczywiste naruszenie prawa może być okolicznością uzasadniającą rozpo-
znanie kasacji w rozumieniu art. 3933
§ 1 pkt. 3 k.p.c., lecz jest skuteczną przesłanką
jej przyjęcia tylko wówczas, gdy zostanie w kasacji uzasadnione, czyli poparte sto-
sownym wywodem prawnym. W kasacji takiego wywodu jej autor w ogóle nie przed-
stawił.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy, na mocy powołanych przepisów,
uznając zaskarżone postanowienie za prawidłowe, na podstawie art. 39319
w
związku z art. 397 i 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia.
========================================