Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 4 sierpnia 2005 r.
II PK 357/04
W ramach restrukturyzacji zakładu pracy nie jest wykluczone dokonanie
zmiany polegającej na zastąpieniu umowy o pracę przez umowę cywilnopraw-
ną, jeśli jest to uzasadnione rodzajem pracy.
Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk, Sędziowie SN: Beata Gudowska,
Maria Tyszel (sprawozdawca).
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 sierpnia 2005 r. sprawy
z powództwa Heleny C. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Zespołowi Opieki
Zdrowotnej w K. o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne i od-
szkodowanie, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 20 maja 2004 r. [...]
o d d a l i ł kasację.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Strzelcach Opolskich wyrokiem z dnia 25 listopa-
da 2003 r. [...] oddalił powództwo Heleny C. przeciwko Samodzielnemu Publicznemu
Zespołowi Opieki Zdrowotnej w K. o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bez-
skuteczne i o odszkodowanie.
Wyrok ten zapadł przy ustaleniu następujących okoliczności faktycznych. Po-
wódka Helena C. była zatrudniona w Samodzielnym Publicznym Zespole Opieki
Zdrowotnej w K. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w charakterze
anestezjologa w szpitalu w K. W dniu 22 lipca 2003 r. pracodawca zawiadomił zarząd
Związku Zawodowego przy Zespole Opieki Zdrowotnej w K. o zamiarze wypowie-
dzenia umowy o pracę Helenie C., będącej członkiem tego Związku. Zarząd
Związku, w terminie wymaganym ustawą nie zajął stanowiska w tej sprawie. W dniu
30 lipca 2003 r. powódka otrzymała pisemne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy
o pracę ze skutkiem rozwiązującym na dzień 31 października 2003 r. Jako przyczynę
2
wypowiedzenia podano restrukturyzację zakładu pracy, przekształcenie bloku opera-
cyjnego w jednostkę świadczącą usługi w formie kontraktu. W oświadczeniu o wypo-
wiedzeniu zawarto także informację, że powódka otrzyma odprawę pieniężną w wy-
sokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Dyrektor SP ZOZ ogłosił konkurs na wy-
konywanie całodobowego zabezpieczenia opieki anestezjologicznej, z terminem
składania ofert do 23 lipca 2003 r., lecz Helena C. do tego konkursu nie przystąpiła.
Opiekę anestezjologiczną pełni obecnie zespół lekarzy na podstawie umowy cywil-
noprawnej, a pozwany nie zatrudnia lekarzy anestezjologów na podstawie umów o
pracę. Przyczyną wprowadzonych zmian była konieczność zmniejszenia kosztów
obsługi oddziału operacyjnego.
Oddalając powództwo, Sąd Rejonowy stwierdził, że podana przez pracodawcę
przyczyna w istocie oznacza zmniejszenie zatrudnienia w ramach stosunku pracy z
przyczyn ekonomicznych, gdyż dochodzi do likwidacji stanowisk pracy, w związku z
czym uzasadnia to rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem. W ocenie Sądu
pierwszej instancji, zmiany polegające na zmianie formy zatrudnienia lekarzy aneste-
zjologów z pracowniczej na niepracowniczą były usprawiedliwione rachunkiem eko-
nomicznym pracodawcy.
Wyrokiem z dnia 20 maja 2004 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Opolu oddalił apelację powódki. Sąd ten podkreślił, iż wskazana w
wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyna jest bez wątpienia wystarczająco konkret-
na i rzeczywista, co upoważniało pracodawcę do rozwiązania z powódką stosunku
pracy. Zdaniem Sądu, pracodawca w prowadzonym przez siebie zakładzie może
dokonywać wszelkiego rodzaju reorganizacji, zmierzających do poprawy jego funk-
cjonowania. Ocena zasadności i celowości wprowadzania takich zmian nie leży w
gestii sądu pracy, lecz stanowi domenę pracodawcy, a w rozpoznawanej sprawie sąd
pierwszej instancji - zgodnie ze swym obowiązkiem - ustalił, że przyczyny reorgani-
zacyjne rzeczywiście wystąpiły. Sąd Okręgowy zwrócił też uwagę, że wbrew zarzu-
tom skarżącej, pozwany wypełnił obowiązek ciążący na nim z mocy art. 38 k.p., za-
wiadamiając zakładową organizację związkową o zamiarze wypowiedzenia powódce
umowy o pracę i bez znaczenia prawnego jest fakt niezajęcia przez związek stanowi-
ska w tej kwestii.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego złożyła Helena C., wnosząc o jego
uchylenie oraz o uchylenie poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i przeka-
zanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o
3
kosztach postępowania za wszystkie instancje. Kasację oparto wyłącznie na podsta-
wie naruszenia prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 22
§ 12
k.p., polegające na przyjęciu przez Sądy obydwu instancji stanowiska, że „do-
puszczalne jest zawieranie umów cywilnoprawnych obejmujących wykonywanie tego
samego rodzaju czynności i w tych samych warunkach, jak wcześniej w ramach
wiążącego strony sporu stosunku pracy". Jako okoliczność uzasadniającą rozpozna-
nie przedmiotowej kasacji wskazano potrzebę dokonania wykładni art. 22 § 12
k.p.,
poprzez wyjaśnienie, czy pracodawca w świetle tego przepisu w prowadzonym przez
siebie zakładzie może dokonywać reorganizacji polegającej na zmianie sposobu
świadczenia pracy - zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi (przy
zachowaniu warunków pracy) z dotychczasowymi pracownikami.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
Wobec zmiany z dniem 6 lutego 2005 r. przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego dotyczących kasacji, należy wskazać, że zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 22
grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy -
Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98), do rozpozna-
nia kasacji w niniejszej sprawie mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania
cywilnego w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie tej ustawy.
Stosownie do art. 39311
§ 1 i 2 k.p.c., Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w
granicach kasacji, a granice te wyznaczają przytoczone w niej podstawy skonkrety-
zowane zarzutami, ich uzasadnieniem oraz jej wnioskami, a przy rozpoznawaniu
usprawiedliwienia przytoczonej podstawy kasacyjnej z art. 3931
pkt 1 k.p.c., Sąd
Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżo-
nego wyroku. Podniesiony w kasacji zarzut naruszenia art. 22 § 12
k.p. jest bezza-
sadny. Przepis ten, stanowiący, że „nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o
pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, okre-
ślonych w § 1", nie może być rozpatrywany w oderwaniu od art. 22 § 1, do którego
wyraźnie się odwołuje, a który wskazuje cechy charakterystyczne pracowniczego
stosunku pracy. Jedną z nich jest podporządkowanie pracownika („pracownik zobo-
wiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod
jego kierownictwem”). Praca lekarza anestezjologa, ze swej istoty jest świadczeniem
4
usług medycznych i w tym zakresie, nie jest pracą świadczoną „pod kierownictwem”
Zakładu Opieki Zdrowotnej, lecz na jego rzecz.
Odpowiadając na przedstawione w kasacji zagadnienia Sąd Najwyższy wyra-
ża pogląd, że w świetle art. 22 § 12
k.p. pracodawca w ramach restrukturyzacji może
dokonać reorganizacji polegającej na zmianie sposobu świadczenia pracy (zastępo-
wania umowy o pracę umową cywilnoprawną), z dotychczasowym pracownikiem,
jeśli ta zmiana jest uzasadniona charakterem jego pracy. Skoro zatem, po rozwiąza-
niu z wnioskodawczynią pracowniczego stosunku pracy nie doszło do zawarcia no-
wej umowy ponieważ nie zaakceptowała ona oferty dotychczasowego pracodawcy
nie można ocenić, że warunki jej zatrudnienia na podstawie proponowanej umowy
cywilno-prawnej byłyby takie same, jak określone w art. 22 § 1 k.p., zwłaszcza, czy
byłaby to praca wykonywana nie tylko na rzecz Zespołu Opieki Zdrowotnej lecz i
„pod jego kierownictwem".
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy na podstawiE art. 39312
k.p.c.
orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================