Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 9 sierpnia 2005 r.
II PK 392/04
1. Zmiana planu nauczania może uzasadniać rozwiązanie stosunku pracy
na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Na-
uczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112 ze zm.) z nauczycie-
lem wykonującym wyłącznie funkcje wychowawcze w świetlicy, jeżeli w jej wy-
niku możliwe będzie przydzielenie zajęć wychowawczych w świetlicy nauczy-
cielom prowadzącym działalność dydaktyczną, a niemających pełnego obciąże-
nia.
2. Wskazanie przez szkołę jako przyczyny uzasadniającej rozwiązanie
stosunku pracy z nauczycielem zwrotu ustawowego zawartego w art. 20 ust. 1
pkt 2 Karty Nauczyciela nie narusza art. 30 § 4 k.p., jeżeli w okolicznościach
sprawy, w tym uwzględniając informacje podane przez pracodawcę w inny spo-
sób, stanowi to dostateczne skonkretyzowanie tej przyczyny.
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Hajn, Józef Iwulski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2005 r. sprawy
z powództwa Teresy K. przeciwko Szkole Podstawowej [...] w P. z udziałem Ogólno-
polskiego Akademickiego Związku Zawodowego w Warszawie
o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 16 września 2004 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu we
Wrocławiu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasa-
cyjnego.
U z a s a d n i e n i e
2
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dla Wrocławia Śród-
mieścia wyrokiem z dnia 5 maja 2004 r. [...] oddalił powództwo Teresy K. o przywró-
cenie do pracy w pozwanej Szkole Podstawowej w P.
Powódka była zatrudniona w Szkole Podstawowej w P. od dnia 2 stycznia
1986 r. Dnia 5 października 2000 r. decyzją burmistrza Miasta i Gminy P. nadano jej
stopień nauczyciela mianowanego. W okresie od dnia 1 marca 2001 r. do dnia 28
lutego 2002 r. i od dnia 21 marca 2002 r. do dnia 28 lutego 2003 r. przebywała na
urlopie dla poratowania zdrowia. W dniu 25 kwietnia 2003 r. dyrektor Szkoły na pod-
stawie art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jed-
nolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112 ze zm., dalej: Karta Nauczyciela) w
związku ze zmianami planu nauczania uniemożliwiającymi dalsze zatrudnianie po-
wódki w pełnym wymiarze zajęć rozwiązał z nią stosunek pracy z dniem 31 sierpnia
2003 r. Zgodnie z uchwałą zarządu Miasta i Gminy P. z dnia 27 kwietnia 2000 r. w
sprawie określenia zasad opracowania projektów arkuszy organizacyjnych przed-
szkoli, szkół podstawowych i gimnazjów Gminy P. maksymalne normy zatrudnienia
wychowawców świetlicy w placówce liczącej powyżej 250 uczniów dojeżdżających
wynoszą 2 etaty, a w placówce liczącej powyżej 100 uczniów dojeżdżających 1 etat.
W roku szkolnym 2002/2003 liczba uczniów w pozwanej Szkole wynosiła 455 (liczba
oddziałów wynosiła 17), w tym dowożonych i dojeżdżających 205. Liczbę godzin w
świetlicy ustalono na 39, co stanowiło 1,5 etatu (pensum dydaktyczne w świetlicy
wynosi 26 godzin tygodniowo), przy zatrudnieniu w tym roku szkolnym 2 wychowaw-
ców świetlicy: Haliny U. - 26 godzin i powódki - 13 godzin. W roku szkolnym
2003/2004 liczba uczniów w pozwanej Szkole wynosiła 421 (liczba oddziałów wyno-
siła 15), w tym dowożonych i dojeżdżających 184. Nie zmieniono liczby godzin w
świetlicy w stosunku do poprzedniego roku. Nadal zatrudniano 2 wychowawców
świetlicy: Halinę U. - 26 godzin i Elżbietę K. - 13 godzin, przy czym Elżbieta K. obsa-
dzała nadto 2/18 godzin dydaktycznych w klasach I - VI. W okresie, w którym powód-
ka przebywała na urlopie dla poratowania zdrowia, przydzielane jej godziny pracy w
świetlicy były rozdzielane pomiędzy nauczycieli nauczania początkowego. Dyrektor
Szkoły wyłaniając spośród 12 osób, z których wszystkie były nauczycielami miano-
wanymi, osobę do zwolnienia kierował się kryteriami: jakości pracy, dyspozycyjno-
ścią nauczyciela - czasem faktycznie świadczonej pracy oraz jego sytuacją material-
no-życiową. Spośród wszystkich nauczycieli jedynie powódka i Elżbieta K. uzyskały
pozytywne oceny pracy, pozostali nauczyciele legitymowali się oceną dobrą albo wy-
3
różniającą. Elżbieta K. miała 20-letni staż pedagogiczny, zaś powódka 15-letni. W
okresie od stycznia 1999 r. do kwietnia 2003 r. Elżbieta K. przebywała 48 dni na
zwolnieniu lekarskim, 126 dni na urlopie macierzyńskim i 187 dni na urlopie dla po-
ratowania zdrowia, zaś powódka 98 dni na zwolnieniu lekarskim i 710 dni na urlopie
dla poratowania zdrowia. Obie nauczycielki są mężatkami i ich mężowie nie pracują,
Elżbieta K. ma 3 dzieci w wieku 2, 12, i 17 lat, zaś powódka ma jedno dziecko w
wieku 15 lat.
Sąd Okręgowy we Wrocławiu zaskarżonym wyrokiem oddalił apelację po-
wódki. Stwierdził, z zarzuty przedstawione w apelacji nie uzasadniają uznania, że
orzeczenie Sądu Rejonowego jest wadliwe i narusza przepisy prawa. W ocenie Sądu
drugiej instancji w szczególności należało przyjąć, iż wypowiedzenie umowy o pracę
powódce było uzasadnione. Z niebudzących wątpliwości ustaleń Sądu Rejonowego
wynikało bowiem, że zmiany organizacyjne w pozwanej placówce polegały między
innymi na zmniejszeniu ilości zajęć świetlicowych. Zmiany te miały faktycznie miej-
sce. Projekt zmian organizacyjnych był zaopiniowany przez Radę Pedagogiczną i
taka organizacja Szkoły została zatwierdzona w planie nauczania, w którym okre-
ślono liczbę godzin lekcyjnych, liczbę godzin w świetlicy i odpowiednio do tych wiel-
kości liczbę nauczycieli. W ocenie Sądu Okręgowego, plan nauczania w rozumieniu
art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela dotyczył również powódki. Strona pozwana wypo-
wiadając powódce stosunek pracy posługiwała się przy tym jasnymi, rzeczywistymi i
sprawdzalnymi kryteriami doboru pracowników do zwolnienia. Sąd stwierdził również,
iż strona pozwana wypowiadając powódce umowę o pracę nie naruszyła wymogów
formalnych tego wypowiedzenia. Przy rozwiązaniu umowy o pracę w trybie art. 20
Karty Nauczyciela nie jest bowiem wymagane uzyskanie stanowiska organizacji
związkowej przewidzianego w przepisie art. 38 k.p.
W kasacji powódka zarzuciła naruszenie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela
w związku z § 1 pkt 1a, § 2 i § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach
publicznych; art. 30 § 4 k.p. oraz § 7 ust. 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia Mini-
stra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów pu-
blicznego przedszkola oraz publicznych szkół, a także naruszenie art. 378 § 1 i 385
k.p.c., poprzez nierozpoznanie istotnych zarzutów apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
4
Kasacja jest uzasadniona. Według art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela dy-
rektor szkoły w razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych
powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania
uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć roz-
wiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nie-
czynny. W kasacji nie kwestionuje się faktu zmiany planu nauczania i zmniejszenia
liczby oddziałów. Zarzuca się jednakże, iż plan nauczania odnosi się tylko do zajęć
edukacyjnych, religii, etyki i dodatkowych zajęć edukacyjnych, co wynika z § 2 ust. 1
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w
sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz.U. Nr 15, poz. 142
ze zm.). Jego zmiana nie mogła zatem uzasadniać zwolnienia powódki z pracy, gdyż
wykonywała ona jedynie funkcje wychowawcze w świetlicy, co nie jest objęte planem
nauczania. To twierdzenie kasacji jest częściowo słuszne. Nie przesądza to jednak o
braku przyczyny uzasadniającej rozwiązanie z powódką stosunku pracy. Jeżeli bo-
wiem zmiany planu nauczania lub zmiany organizacyjne spowodują, iż nauczyciele
prowadzący działalność dydaktyczną nie będą mieli pełnego obciążenia, to szkoła
może uzupełnić godziny brakujące im do pensum w ten sposób, że zgodnie z Kartą
Nauczyciela przydzieli im pewną ilość godzin zajęć wychowawczych w świetlicy.
Świetlica nie jest odrębnym zakładem pracy, lecz stanowi część szkoły, która jest
pracodawcą dla wszystkich zatrudnionych w niej nauczycieli. W takiej sytuacji może
istnieć związek przyczynowy - o którym mowa w kasacji - między zmianą planu na-
uczania a koniecznością zwolnienia nauczyciela wykonującego pracę w świetlicy. W
tym też znaczeniu nie jest przesądzona zgodność z art. 30 § 4 k.p. podania powódce
przyczyny rozwiązania stosunku pracy jako przyczyny pośrednio uzasadniającej to
rozwiązanie. Nierozważenie tych zagadnień (podniesionych przez powódkę w apela-
cji) jest naruszeniem art. 378 § 1 k.p.c.
Nie jest natomiast naruszony art. 30 § 4 k.p. przez to, że pozwana w piśmie
rozwiązującym stosunek pracy, określając przyczynę rozwiązania, posłużyła się
zwrotem powtarzającym regulację z art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela. Określenie
przyczyny rozwiązania musi być odpowiednio konkretne i zrozumiałe dla pracownika.
Podanie przez pracodawcę określenia ustawowego nie narusza art. 30 § 4 k.p., jeżeli
spełnia te wymagania, przy czym należy brać pod uwagę indywidualne okoliczności
5
sprawy, w tym także informacje o przyczynie rozwiązania podane przez pracodawcę
w inny sposób niż w piśmie rozwiązującym stosunek pracy.
Z tych względów na podstawie art. 39313
§ 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
========================================