Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 15 grudnia 2005 r.
I PZ 22/05
Postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające wniosek strony o dorę-
czenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu wniesienia skargi kasacyjnej
jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art.
3941
§ 2 k.p.c. W postępowaniu wszczętym w wyniku wniesienia do Sądu Naj-
wyższego zażalenia od postanowienia sądu drugiej instancji obowiązuje przy-
musowe zastępstwo strony przez adwokata lub radcę prawnego (art. 871
k.p.c.).
Sędzia SN Katarzyna Gonera.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 grudnia
2005 r. sprawy z powództwa Beaty G. przeciwko Domowi Pomocy Społecznej w G. o
przywrócenie do pracy, na skutek zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okrę-
gowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie z dnia 4 marca 2005 r.
[...]
1. o d r z u c i ł zażalenie powódki z 8 marca 2005 r.,
2. o d r z u c i ł zażalenie pełnomocnika powódki z 6 czerwca 2005 r.,
3. przyznał radcy prawnemu Piotrowi P. od Skarbu Państwa - Sądu Okręgo-
wego w Olsztynie tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych powiększoną o stawkę podatku od towarów i
usług wynoszącą 22%.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie wyrokiem z
11 lutego 2005 r. [...] oddalił apelację powódki Beaty G. od wyroku Sądu Rejonowe-
go-Sądu Pracy w Giżycku z 23 listopada 2004 r. [...], oddalającego jej powództwo
przeciwko pozwanemu Domowi Pomocy Społecznej w G. o przywrócenie do pracy.
2
Powódka, obecna podczas ogłoszenia wyroku, została pouczona o sposobie i
terminie wniesienia skargi kasacyjnej, a także o tym, że w postępowaniu przed Są-
dem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokata lub radcę prawnego.
W dniu 17 lutego 2005 r. powódka skierowała do Sądu Okręgowego pismo,
zatytułowane „wniosek”, w którym wniosła o „odwołanie na orzeczenie nieprawomoc-
ne wyroku z 11.02.2005 r.”, a w dalszej części wniosła o przesłuchanie świadków.
Sąd Okręgowy w Olsztynie uznał powyższe pismo za wniosek dowodowy, który od-
rzucił postanowieniem z 23 lutego 2005 r., stwierdzając, że jest on niedopuszczalny,
skoro sprawa została prawomocnie zakończona. W piśmie z 28 lutego 2005 r. po-
wódka „w związku z brakiem odpowiedzi na zgłaszane pismo w dniu 17.02.05 r.”
wniosła o doręczenie jej uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego, ponieważ chcia-
łaby „uściślić swoje odwołanie do wyższej instancji”. Postanowieniem z 4 marca 2005
r. Sąd Okręgowy w Olsztynie odrzucił wniosek powódki o sporządzenie uzasadnienia
wyroku zgłoszony w piśmie z 28 lutego 2005 r. jako wniesiony po terminie. Sąd
zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 387 § 1 k.p.c. w sprawach, w których apelację od-
dalono, sąd drugiej instancji sporządza uzasadnienie wyroku, gdy strona zażądała
doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem, a stosownie do art. 387 § 3 k.p.c. orzeczenie
wraz z uzasadnieniem doręcza się na wniosek zgłoszony w terminie tygodniowym od
ogłoszenia sentencji. Zgodnie zaś z art. 328 § 1 zdanie drugie k.p.c., stosowanym z
mocy art. 391 k.p.c. także w postępowaniu apelacyjnym, sąd odrzuci spóźnione żą-
danie sporządzenia uzasadnienia. Sąd przyjął, że w rozpoznawanej sprawie powód-
ka złożyła wniosek o sporządzenie uzasadnienia po upływie ponad dwóch tygodni od
ogłoszenia wyroku. Pismem z 7 marca 2005 r. powódka wniosła osobiście sporzą-
dzone zażalenie na „postanowienie i uzasadnienie Sądu”. Z treści zażalenia mogło
wynikać, że dotyczy ono postanowienia z 4 marca 2005 r. Odpis postanowienia z 4
marca 2005 r. został doręczony powódce 12 marca 2005 r. Zarządzeniem z 10 maja
2005 r. przewodniczący wezwał powódkę do uzupełnienia braków formalnych zaża-
lenia przez nadesłanie dwóch egzemplarzy zażalenia sporządzonego przez adwo-
kata lub radcę prawnego, wskazanie zaskarżonego postanowienia, sprecyzowanie
wniosku o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze
wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów - w terminie 7 dni pod rygo-
rem odrzucenia zażalenia. Jednocześnie pouczono powódkę o treści art. 871
§ 1
k.p.c.
3
Uwzględniając wniosek powódki, postanowieniem z 23 maja 2005 r. Sąd
Okręgowy w Olsztynie ustanowił dla powódki pełnomocnika w osobie radcy prawne-
go. Pismem z 6 czerwca 2005 r. pełnomocnik złożył w imieniu powódki zażalenie na
postanowienie Sądu Okręgowego w Olsztynie z 4 marca 2005 r. w sprawie odrzuce-
nia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. W uzasadnieniu zażalenia pełno-
mocnik powódki podniósł, że powódka, działając w sprawie bez pomocy profesjonal-
nego pełnomocnika, w piśmie z 17 lutego 2005 r. nieprawidłowo sformułowała wnio-
sek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, choć taki zamiar w istocie jej przyświecał.
Zdaniem pełnomocnika, pomimo to prawidłowa analiza sformułowań tego pisma po-
winna prowadzić do wniosku, że de facto powódka niezadowolona z wyroku Sądu
Okręgowego pragnie się od niego odwołać, o czym świadczy sformułowanie: „wnio-
sek o odwołanie”. Prawidłowa analiza pisma powódki powinna, według jej pełnomoc-
nika, prowadzić do wniosku, że zawiera ono nie tylko wniosek dowodowy, ale także
wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Zgodnie bowiem z treścią art. 65 § 1
k.c., oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na oko-
liczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone
zwyczaje. W niniejszym stanie faktycznym ze względu na okoliczności sprawy (za-
kończenie postępowania wyrokiem oddalającym apelację powódki) wskazane byłoby
potraktowanie pierwszej części pisma powódki z 17 lutego 2005 r. jako wniosku o
sporządzenie uzasadnienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie zostało wydane 4 marca 2005 r., a zatem do za-
żalenia mają zastosowanie przepisy w brzmieniu wynikającym z nowelizacji procedu-
ry cywilnej wprowadzonej ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Ko-
deks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz.U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98).
Postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające wniosek strony o doręczenie
odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu wniesienia kasacji (skargi kasacyjnej) jest
postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 3941
§ 2
k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 17 lipca 2003 r., II UZ 36/03, OSNP
2004 nr 10, poz. 178, oraz z 4 kwietnia 2003 r., I PZ 10/03, OSNP - wkł. z 2003 r. nr
17, poz. 6). Jeżeli postanowienie takie wydane zostało przez Sąd drugiej instancji w
4
sprawie, w której - tak jak w rozpoznawanej - przysługuje kasacja, może być ono
przedmiotem zażalenia do Sądu Najwyższego (art. 3941
§ 2 k.p.c.).
Zażalenie powódki (wniesione przez nią osobiście, 8 marca 2005 r.) na posta-
nowienie Sądu Okręgowego w Olsztynie z 4 marca 2005 r. o odrzuceniu wniosku o
sporządzenie uzasadnienia wyroku - jeżeli przyjąć, że dotyczy ono tego właśnie po-
stanowienia - jest jednak niedopuszczalne z innych względów. W postępowaniu
wszczętym wniesieniem zażalenia od postanowienia sądu drugiej instancji do Sądu
Najwyższego obowiązuje bowiem tzw. przymus adwokacko-radcowski, czyli obo-
wiązkowe zastępstwo stron przez profesjonalnego pełnomocnika. Przepis art. art. 871
k.p.c., będący odpowiednikiem dawnego art. 3932
k.p.c., wprowadza ogólną zasadę,
zgodnie z którą w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo
stron przez adwokatów lub radców prawnych. Zastępstwo to dotyczy także czynności
procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowa-
nych przed sądem niższej instancji. Zażalenie powódki na postanowienie Sądu
Okręgowego w Olsztynie z 4 marca 2005 r. zostało sporządzone przez nią osobiście,
bez respektowania obowiązku przymusowego zastępstwa strony przez adwokata lub
radcę prawnego. Skoro tak, to podlegało ono odrzuceniu jako z innych przyczyn nie-
dopuszczalne (na podstawie art. 373 k.p.c. w związku z art. 370 k.p.c., art. 39821
i
art. 3941
§ 3 k.p.c., a także art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy -
Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszech-
nych). Gdyby przyjąć, że zażalenie powódki wniesione 8 marca 2005 r. dotyczy po-
stanowienia Sądu Okręgowego z 23 lutego 2005 r. o odrzuceniu wniosku dowodo-
wego powódki, to podlega ono odrzuceniu nie tylko dlatego, że zostało sporządzone
osobiście przez powódkę bez zachowania przymusu adwokacko-radcowskiego, ale
także dlatego, że zaskarżone nim postanowienie nie należy do kategorii zaskarżal-
nych do Sądu Najwyższego postanowień sądu drugiej instancji (art. 3941
§ 2 k.p.c.).
Postanowienie to nie kończy bowiem postępowania w sprawie, a zatem zażalenie
jest niedopuszczalne.
Odnosząc się do zażalenia wniesionego przez ustanowionego dla powódki
pełnomocnika z urzędu, należało stwierdzić, że zażalenie to zostało wniesione po
upływie terminu do zaskarżenia postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia
4 marca 2005 r. Postanowienia sądu drugiej instancji, od których przysługuje środek
prawny w postaci zażalenia do Sądu Najwyższego, mogą być bowiem zaskarżone w
terminie tygodniowym od daty doręczenia postanowienia stronie (art. 3941
§ 3 k.p.c.
5
w związku z art. 394 § 2 k.p.c.). Od postanowienia odrzucającego wniosek strony o
doręczenie wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem służy środek zaskarżenia
w postaci zażalenia, który wnosi się do Sądu Najwyższego (za pośrednictwem sądu
drugiej instancji) w terminie tygodniowym od daty doręczenia odpisu postanowienia z
uzasadnieniem stronie. Powódka otrzymała odpis postanowienia z 4 marca 2005 r. z
uzasadnieniem w dniu 12 marca 2005 r. [...]. Tygodniowy termin do wniesienia za-
żalenia upłynął 19 marca 2005 r. Powódka wniosła 7 marca 2005 r. zażalenie na po-
stanowienie Sądu Okręgowego (wpłynęło ono do Sądu Okręgowego 8 marca 2005
r.), jednakże z uwagi na to, że środek zaskarżenia został złożony osobiście przez
powódkę, był on niedopuszczalny i został odrzucony. Natomiast zażalenie ustano-
wionego dla powódki pełnomocnika zostało przez niego wniesione w dniu 6 czerwca
2005 r., czyli po ponad dwóch miesiącach po upływie terminu do wniesienia środka
zaskarżenia. Zażalenie pełnomocnika powódki jako spóźnione (wniesione po termi-
nie) podlegało zatem również odrzuceniu (na podstawie art. 373 k.p.c. w związku z
art. 370 k.p.c., art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.).
W rozpoznawanej sprawie ustanowienie dla powódki pełnomocnika z urzędu
nastąpiło już po upływie terminu (z art. 394 § 2 k.p.c.) do wniesienia zażalenia. W
takiej sytuacji rozpoznanie zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego w Olszty-
nie z dnia 4 marca 2005 r., wniesionego przez pełnomocnika ustanowionego przez
sąd, mogłoby nastąpić wyłącznie w przypadku przywrócenia terminu do dokonania
tej czynności procesowej przez pełnomocnika. Przywrócenie terminu jest jednak
możliwe wyłącznie na wniosek strony, a wniosku takiego pełnomocnik nie złożył. Z
uwagi na to, że pełnomocnik powódki takiego wniosku o przywrócenie terminu nie
złożył, zaś zażalenie zostało wniesione przez niego po upływie terminu do dokonania
tej czynności, należało je odrzucić.
Mając na względzie powyższe Sąd Najwyższy na postawie art. 373 k.p.c. w
związku z art. 370, art. 39821
, art. 394 § 2, art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================