Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 11 stycznia 2006 r., II CNP 13/05
Przesłanką dopuszczalności skargi o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia jest istnienie szkody w chwili wnoszenia
skargi, a nie możliwość wystąpienia szkody w przyszłości.
Sędzia SN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Marek Sychowicz
Sędzia SN Krzysztof Pietrzykowski
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w
dniu 11 stycznia 2006 r. skargi Miasta i Gminy O. o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 25 lutego
2005 r. wydanego w sprawie ze skargi Józefa D. – prowadzącego Zakład
Produkcyjno-Handlowo-Usługowy "D." w E. przeciwko Miastu i Gminie O. o
udzielenie zamówienia publicznego
odrzucił skargę.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Kaliszu wyrokiem z dnia 25 lutego 2005 r. zmienił wyrok
zespołu arbitrów z dnia 19 listopada 2004 r. i unieważnił odrzucenie przez Miasto i
Gminę O. oferty złożonej przez Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy "D.", Józef
D. oraz nakazał zamawiającemu powtórzenie oceny ofert.
Miasto i Gmina O. zaskarżyło ten wyrok skargą o stwierdzenie niezgodności z
prawem, zarzucając nierozpoznanie istoty sprawy, niewyjaśnienie wszystkich
okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, sprzeczność
istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, naruszenie
przepisów prawa materialnego art.11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (jedn. tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz.1503),
art. 8 ust. 1 i 2, art. 86 ust. 4, art. 96 ust. 1 pkt 4 oraz art. 182 ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. Nr 19, poz.177 ze zm.), a
także naruszenie art. 217 oraz 233 k.p.c., i wniosło o stwierdzenie, że wyrok ten jest
w całości niezgodny z obowiązującym prawem oraz uznanie że strony wiąże
powołany wyżej wyrok zespołu arbitrów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie
została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze
przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. Według art.
4245
§1 pkt 4 k.p.c., jednym z konstrukcyjnych elementów skargi jest
uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga dotyczy.
Przytoczona regulacja wywołuje wątpliwość co do znaczenia pojęcia
„uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody”, a w konsekwencji co do tego, kiedy
można przyjąć spełnienie przez skarżącego tego wymagania.
Instytucja uprawdopodobnienia występuje w wielu przepisach, np. art. 50, 169
§ 2, art. 243, 7301
k.p.c., jednakże w żadnym z nich nie została określona ani co do
istoty, ani charakteru. Jedynie art. 243 k.p.c. stanowi, że zachowanie
szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekroć
ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu. Skoro więc ustawodawca
nie zdefiniował pojęcia „uprawdopodobnienie”, przyjąć należy, że miał na względzie
potoczne rozumienie tego określenia. W języku potocznym zwrot ten łączy się z
pojęciem „prawdopodobieństwo”, które rozumiane jest wielorako. W doktrynie
prawniczej przyjmuje się, że uprawdopodobnienie jest niższym stopniem pewności.
W hierarchii stopniowania prowadzącej do pewności wyróżnia się kilka poziomów:
możliwość, przypuszczenie, prawdopodobieństwo, wysokie prawdopodobieństwo i
pewność.
Z prawdopodobieństwem mamy do czynienia wówczas, gdy istnieją podstawy
do przyjęcia pewnego stanowiska, mimo nieusuniętych wątpliwości, z wysokim
prawdopodobieństwem – gdy wszystkie istotne wątpliwości zostały usunięte, a z
pewnością – gdy zostały usunięte wszystkie możliwe wątpliwości.
Wypowiadając się w tym przedmiocie Sąd Najwyższy w orzeczeniach z dnia
19 czerwca 1951 r., C 398/51 (OSN 1951, nr 3, poz. 89), z dnia 9 września 1961 r.,
4 CZ 54/61 (OSPiKA 1962, nr 11, poz. 289) i z dnia 13 lipca 1966 r., II CZ 74/66
(OSPiKA 1967, nr 3, poz. 68) stwierdził, że sąd może uznać jakieś twierdzenie za
uprawdopodobnione tylko wtedy, gdy nabierze przekonania, iż prawdopodobnie tak
właśnie było lub jest. Strony w celu uprawdopodobnienia mogą się posługiwać
zarówno środkami właściwymi dla zwykłego postępowania dowodowego, np.
dokumentami, zeznaniami świadków lub opiniami biegłych, jak i środkami
nieuznawanymi przez ustawę za dowody, np. pisemne oświadczenia osób trzecich.
W uzasadnieniu postanowienia z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05 (OSNC
2006, nr 1, poz. 16), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że uprawdopodobnienie szkody
oznacza złożenie przez skarżącego oświadczenia, iż szkoda wystąpiła – ze
wskazaniem jej rodzaju i rozmiaru. Nastąpi to wtedy, gdy twierdzenie zostanie
uzasadnione na tyle, że będzie można uznać je za prawdziwe. W tym celu skarżący
może powoływać i przedstawiać wszelkie dowody. W każdym razie w chwili
wniesienia skargi szkoda musi już istnieć, a więc nie wystarcza zagrożenie jej
wystąpienia.
Pogląd ten zasługuje na aprobatę, gdyż rozwiązanie normatywne zawarte w
art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c., polegające na odformalizowaniu wykazania wyrządzenia
szkody przez przyjęcie za wystarczające jej uprawdopodobnienie, dotyczy
wywołania określonego skutku procesowego w postaci spełnienia kreatywnej
przesłanki skargi. Przyjęcie, że dla spełnienia tej przesłanki konieczne jest istnienie
szkody, a nie wystarcza samo jej zagrożenie, chociażby było realne, wynika z
powiązania tego przepisu z art. 4241
§ 1 k.p.c. i art. 4171
§ 2 k.c., w których
ustawodawca powtórzył zawarty w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. zwrot„ została
wyrządzona szkoda”, stwierdzając, że skarga o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje tylko wtedy, gdy przez wydanie
prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem została stronie wyrządzona
szkoda. Dopuszczalność omawianej skargi przy samej możliwości powstania
szkody nie może w ogóle wchodzić w rachubę. Przy takim założeniu woli
ustawodawcy brzmienie wymienionych przepisów musiałoby być odmienne.
Przenosząc te rozważania na grunt rozpoznawanej skargi i konfrontując je z
jej treścią, należy stwierdzić, że nie spełnia ona wymagania „uprawdopodobnienia
wyrządzenia szkody”. Nie czyni zadość temu obowiązkowi przytoczone w
uzasadnieniu skargi twierdzenie, że ”możemy mówić o wyrządzonej szkodzie dla
zamawiającego, gdyż na podstawie wyroku zespołu arbitrów zawarto umowę o
wykonanie robót budowlanych z wybranym wykonawcą”. Twierdzenie to nie zostało
uwiarygodnione w żaden sposób w chwili wniesienia skargi. Może ono co najwyżej
wskazywać na możliwość powstania szkody przyszłej, w zależności od wyniku
nakazanej powołanym wyrokiem ponownej oceny ofert. Takie zagrożenie powstania
szkody przyszłej nie spełnia wykazania w rozumieniu art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
przesłanki uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody wydaniem zaskarżonego
wyroku.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w sentencji (art. 4248
§ 1 k.p.c.).