Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 11 lipca 2006 r.
I PK 9/06
1. Naruszenie podstawowych obowiązków ze stosunku zatrudnienia sta-
nowi negatywną przesłankę przyznania odprawy, o której mowa w art. 12
ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi
podmiotami prawnymi (Dz.U. Nr 26, poz. 306 ze zm.), niezależnie od podstawy
rozwiązania stosunku pracy lub innego stosunku zatrudnienia osoby kierują-
cej.
2. Z art. 221 k.h. nie wynikał zakaz zastrzeżenia w umowie spółki z ogra-
niczoną odpowiedzialnością, że regulamin wynagradzania członków zarządu
będzie ustalany uchwałą wspólników, jednak przepis ten nie stanowił ustawo-
wego oparcia dla takiego regulaminu w rozumieniu art. 9 § 1 k.p.
3. Stanowisko rady powiatu w kwestii zgłoszonego przez pracodawcę za-
miaru rozwiązania z radnym stosunku pracy (art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5
czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr
142, poz. 1592 ze zm) jest uzależnione od przyczyn, które je uzasadniają tylko w
tym sensie, że w przypadku, gdy przyczyny te wiążą się ze zdarzeniami związa-
nymi z wykonywaniem mandatu, rada ma obowiązek odmówienia zgody; w
przypadkach, w których takiego związku nie ma, wyrażenie zgody lub jej od-
mowa zostały pozostawione jej uznaniu.
Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie: SN Zbigniew Hajn (sprawoz-
dawca), SA Jolanta Strusińska-Żukowska.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2006 r. sprawy z
powództwa Sławomira Z. przeciwko Przedsiębiorstwu Usług Komunalnych S. Spółce.
z o.o. w M. o przywrócenie do pracy, wynagrodzenie, odprawę pieniężną, na skutek
skargi kasacyjnej powoda i strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie z dnia 22 czerwca 2005 r. [...]
1. u c h y l i ł zaskarżony wyrok w punkcie 2 i w tym zakresie umorzył postę-
powanie apelacyjne;
2
2. u c h y l i ł zaskarżony wyrok w punkcie 1, w punkcie 3 w zakresie doty-
czącym żądania wyrównania wynagrodzenia za pracę oraz w punkcie 4 i w tej części
przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Częstochowie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego;
3. o d d a l i ł skargę kasacyjną strony pozwanej w pozostałym zakresie.
U z a s a d n i e n i e
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy po rozpoznaniu apelacji powoda Sła-
womira Z. oraz apelacji pozwanego Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych „S." Spółki
z o.o. w M.: 1) zmienił wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Myszkowie z 15 listo-
pada 2004 r. w punkcie II w części dotyczącej odprawy, w ten sposób, że zasądził od
pozwanego na rzecz powoda 20.100 zł z ustawowymi odsetkami od 12 lipca 2004 r.
tytułem odprawy; 2) oddalił apelację powoda w pozostałym zakresie; 3) oddalił ape-
lację pozwanego i 4) zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu.
W pozwie Sławomir Z. wniósł o przywrócenie do pracy w pozwanym przedsię-
biorstwie w związku z bezprawnym rozwiązaniem z nim umowy o pracę bez zacho-
wania okresu wypowiedzenia. Na rozprawie 12 lipca 2004 r. powód rozszerzył żąda-
nie domagając się zasądzenia 8.253,06 zł tytułem niewypłaconej części wynagro-
dzenia, 20.100 zł tytułem odprawy pieniężnej, należnej zgodnie z § 10 umowy o
pracę oraz 6.700 zł tytułem wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy.
W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie
od powoda kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że na mocy umowy o pracę z 1 stycznia 1998
r., zawartej z zarządem Miasta M. reprezentowanym przez przewodniczącego zarzą-
du Miasta Zbigniewa K., Sławomir Z. zatrudniony został na czas nieokreślony na sta-
nowisku prezesa pozwanego przedsiębiorstwa. Dnia 18 lutego 2000 r. powód z
główną księgową Alicją N. zawarli w imieniu pozwanego z Bankiem Ś. SA w M.
umowę korzystania z systemu Multi Cash. W celu dokonania przelewów wynagro-
dzeń pracowniczych za pomocą tego systemu Sławomir Z. upoważnił 26 lutego 2004
r. Alicję N. do złożenia za niego podpisu elektronicznego przy użyciu przypisanej mu
dyskietki, przekazując tę dyskietkę w jej posiadanie. Rada nadzorcza pozwanego
podjęła 28 lutego 2004 r. uchwałę o odwołaniu powoda z funkcji prezesa zarządu.
3
Ponieważ powód był członkiem Rady Powiatu w M., pozwany zwrócił się do tej Rady
o wyrażenie zgody na wypowiedzenie mu umowy o pracę. Uchwałą z 26 marca 2004
r. Rada nie wyraziła zgody na rozwiązanie umowy o pracę z powodem. Pomimo to
powód otrzymał pismo o rozwiązaniu z nim umowy o pracę bez zachowania okresu
wypowiedzenia w trybie dyscyplinarnym, ze względu na ciężkie naruszenie obowiąz-
ków pracowniczych, polegające na nienależytym zabezpieczeniu i udostępnieniu
osobom trzecim nośnika (dokumentu) elektronicznego oraz danych niezbędnych do
złożenia podpisu elektronicznego, co spowodowało użycie go przez osobę nieupo-
ważnioną do wypłaty środków finansowych z konta Spółki. Pismo to powód otrzymał
29 marca 2004 r.
W ocenie Sądu pierwszej instancji powód wywodził swoje żądania przywróce-
nia do pracy, wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, odprawy pieniężnej i
zindeksowanego wynagrodzenia z umowy o pracę zawartej 1 stycznia 1998 r.
Umowę tę uznać należy za zgodną z prawem i w pełni skuteczną. Odnośnie do żą-
dania przywrócenia do pracy Sąd Rejonowy stwierdził, że skoro powód w momencie
rozwiązania stosunku pracy był radnym, to zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 5
czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 142,
poz. 1592 ze zm.), rozwiązanie z nim stosunku pracy wymagało uprzedniej zgody
Rady Powiatu, której był członkiem. Zgody takiej pracodawca nie uzyskał. W tej sy-
tuacji rozwiązanie z powodem umowy o pracę nastąpiło z naruszeniem art. 22 ust. 2
wymienionej wyżej ustawy. Jednocześnie Sąd uznał, że przywrócenie powoda do
pracy byłoby niecelowe, ponieważ jego zatrudnienie było ściśle związane z funkcją
prezesa zarządu pozwanej Spółki, a po odwołaniu powoda powołany został nowy
zarząd i prezes. Ponadto powód naruszył swoje podstawowe obowiązki pracownicze
udzielając pisemnego upoważnienia Alicji N. do dokonania przelewu w systemie
Multi Cash i przekazując jej dyskietkę z hasłem dostępu. Z regulaminu korzystania z
tego systemu wynikało, że dyskietka ma charakter dokumentu poufnego, powinna
być przechowywana w sposób właściwy dla dokumentów poufnych i wykorzystywana
wyłącznie przez osoby uprawnione. To właśnie powód podpisał umowę korzystania z
systemu. Znany mu był regulamin, który zobowiązywał użytkowników do zachowania
zasad poufności przy przechowywaniu kodu PIN, kodu podpisu elektronicznego i
hasła systemu. W tej sytuacji wyrażenie przez powoda zgody na posłużenie się jego
podpisem było niedopuszczalne. W stosunku do pracownika na stanowisku kierowni-
czym, jakie zajmował powód, wymaga się szczególnej staranności i odpowiedzialno-
4
ści, a także stosuje się ostrzejsze kryteria oceny pracy. Dlatego Sąd uznał, że powód
dopuścił się naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.
Powyższa okoliczność ma także bezpośredni związek ze zgłoszonym w toku
postępowania żądaniem zasądzenia odprawy pieniężnej. Zgodnie z § 10 umowy o
pracę, w przypadku rozwiązania umowy powód uzyskał prawo do odprawy pieniężnej
w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia, obejmującego wszystkie przysługujące
mu dodatki. Powód z racji zajmowanego stanowiska podlega jednak również ustawie
z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami
prawnymi (Dz.U. Nr 26, poz. 306 ze zm.). Przepis artykułu 12 tej ustawy przyznaje
takim osobom prawo do odprawy w wysokości nie wyższej niż trzykrotność wynagro-
dzenia miesięcznego jedynie w razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania
umowy o pracę, z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze
stosunku zatrudnienia. Z tego względu Sąd, przyjmując, że powód dopuścił się takie-
go naruszenia, uznał, że nie nabył on prawa do odprawy pieniężnej.
Ustawa z dnia 3 marca 2000 r. nie pozbawia jednak powoda prawa do zindek-
sowanego wynagrodzenia dochodzonego za okres od lipca 2001 r. do grudnia 2003
r. Jest to wynagrodzenie miesięczne, przeliczane w okresach półrocznych. Zgodnie z
regulaminem wynagradzania członków zarządu pozwanego, stanowiącym załącznik
do uchwały zgromadzenia wspólników tej spółki z 22 września 2000 r., wskaźnik
wzrostu wynagrodzenia prezesa zarządu ustala się w wysokości 4,2 średniej płacy w
spółce, liczonej bez wynagrodzeń członków zarządu. Wynagrodzenia członków za-
rządu są w świetle regulaminu przeliczane w okresach półrocznych, na dzień 30
czerwca i 31 grudnia każdego roku, po obliczeniu za ten okres wysokości średniej
płacy w Spółce. Zdaniem Sądu, wymieniony regulamin jest regulaminem w rozumie-
niu art. 772
k.p. i stanowi źródło uprawnień członków zarządu, a więc i powoda. Re-
gulamin ten został uchwalony na podstawie § 30 ust. 1 pkt 15 umowy spółki, zgodnie
z którym określenie zasad wynagradzania członków zarządu wymaga uchwały zgro-
madzenia wspólników. W tej sytuacji upoważniony organ pozwanego pracodawcy
określił nowe zasady wynagradzania członków zarządu. Ponieważ były one korzyst-
niejsze dla pracowników, pracodawca nie był zobowiązany do dokonania wypowie-
dzenia dotychczasowych warunków płacy.
Wobec powyższego Sąd Rejonowy wyrokiem z 15 listopada 2004 r.: (I) zasą-
dził od pozwanego na rzecz powoda: (1) 20.100 zł tytułem odszkodowania za nie-
zgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę oraz (2) 7.275 zł, tytułem zindekso-
5
wanego wynagrodzenia za pracę; (II) w pozostałym zakresie oddalił powództwo; (III)
wyrokowi w pkt I. 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 6.000 zł; (IV)
zniósł koszty procesu między stronami.
Apelacje od powyższego wyroku wniosły obie strony.
Powód zaskarżył wyrok w odniesieniu do punktów II oraz IV zarzucając mu
naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 9 § 1 k.p., przez
przyjęcie, że umowa o korzystanie z systemu MultiCash stanowi źródło obowiązków
powoda wobec pracodawcy, a w konsekwencji, że jest źródłem prawa pracy; art. 12
ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi pod-
miotami prawnymi, przez przyjęcie, że zachodzą przesłanki uzasadniające odmowę
przyznania powodowi odprawy pieniężnej w wysokości trzymiesięcznego wynagro-
dzenia. Apelujący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i orzeczenie w tym
zakresie zgodnie z żądaniem powoda.
Pozwany zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego co do punktu l, podpunktu 1 i 2
oraz punktu IV.
Sąd Okręgowy uznał apelację pozwanego za bezzasadną, a apelację powoda
za uzasadnioną jedynie w zakresie roszczenia o odprawę. Odnośnie do zawartego w
apelacji strony pozwanej wniosku, aby Sąd Okręgowy przedstawił Trybunałowi Kon-
stytucyjnemu pytanie prawne dotyczące zgodności art. 22 pkt 2 ustawy z 5 czerwca
1998 r. o samorządzie powiatowym z art. 32 ust. 1 i art. 45 pkt 1 Konstytucji i art. 6
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do jego
uwzględnienia. Zarzuty pozwanego dotyczą stosowania prawa przez Radę Powiatu i
nie uzasadniają przyjęcia naruszenia zasady równości i prawa do sądu. Ponadto Sąd
Okręgowy wskazał, że w myśl art. 8 Konstytucji, sąd, który dostrzeże kolizję ustawy z
Konstytucją, nie musi pytać Trybunału Konstytucyjnego, lecz może samoistnie ją roz-
strzygnąć w procesie pomijając normy niezgodne z ustawą zasadniczą. Co do za-
rzutu, że Sąd Rejonowy nie zawiesił postępowania w sprawie z uwagi na toczące się
postępowanie przed sądem administracyjnym, podważające legalność uchwały rady
powiatu o objęciu powoda ochroną przed rozwiązaniem umowy o pracę, to w ocenie
Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał, że kwestionowanie
uchwały nie uzasadnia zawieszenia procesu pracownika. Sąd pracy ma prawo sa-
moistnie ocenić legalność takiej uchwały.
Następnie Sąd Okręgowy stwierdził, między innymi, że zawarta z powodem
umowa o pracę wskazywała w § 3, że będzie on otrzymywał wynagrodzenie płatne w
6
sposób i na zasadach określonych w uchwale zgromadzenia wspólników w sprawie
ustalania zasad wynagradzania dla członków zarządu, które zgodnie ze stanem z
dnia zawarcia tej umowy obejmowało stałe wynagrodzenie zasadnicze, premię re-
gulaminową, nagrodę jubileuszową i odprawę emerytalno-rentową na zasadach
określonych w regulaminie wynagradzania Spółki. Również akt założycielski Spółki
stanowił, że określenie zasad wynagradzania członków zarządu wymaga uchwały
zgromadzenia wspólników. Uchwałą zgromadzenia wspólników z 22 września 2000
r. wprowadzono regulamin wynagradzania członków zarządu pozwanej Spółki. Regu-
lamin ten przewidywał nowy sposób wynagradzania członków zarządu, przewidując
mechanizm waloryzacyjny ich wynagrodzeń. W ocenie Sądu Okręgowego nie stano-
wi on jednak regulaminu wynagradzania w rozumieniu art. 772
k.p., jak przyjął Sąd
pierwszej instancji. Zarzuty apelującego wskazujące, że nie jest to regulamin w ro-
zumieniu art. 772
k.p. są słuszne. Zgodnie z art. 772
§ 5 w związku z art. 24126
§ 2
k.p. regulamin wynagradzania nie może określać zasad wynagradzania osób zarzą-
dzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy. Powód jako prezes zarządu był
osobą zarządzającą zakładem pracy. W konsekwencji uchwała zgromadzenia wspól-
ników w przedmiocie zasad wynagradzania członków zarządu nie jest regulaminem
wynagradzania w rozumieniu art. 772
k.p. Nie oznacza to jednak, że nie stanowi ona
źródła prawa pracy dla powoda. Uchwała ta ma bowiem umocowanie w akcie zało-
życielskim pozwanej Spółki (§ 30 ust. 1 pkt 30) i jako zastrzeżona w umowie spółki
jest regulaminem opartym na ustawie w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Zastrzeżenie w tym
zakresie kompetencji zgromadzeniu wspólników było dopuszczalne w świetle obo-
wiązującego w dacie zawierania umowy spółki art. 221 k.h., a obecnie jest dopusz-
czalne na podstawie art. 228 k.s.h. Tak więc zmiana uchwały na korzystniejszą dla
pracownika uzasadnia jego żądanie wypłaty wynagrodzenia wynikającego z tej
umowy. W efekcie apelacja strony pozwanej, jako nieuzasadniona podlegała odda-
leniu.
Odnosząc się do apelacji powoda Sąd Okręgowy stwierdził, że Sąd pierwszej
instancji błędnie uznał, że niezgodność rozwiązania umowy o pracę z powodem z
powodu wad formalnych, przy istnieniu uzasadnionej przyczyny merytorycznej, do-
zwala w świetle art. 12 ustawy z 3 marca 2000 r. na pozbawienie powoda prawa do
odprawy. Sąd, uznając rozwiązanie umowy o pracę z powodem za niezgodne z pra-
wem, tworzy fikcję prawną innego sposobu ustania zatrudnienia powoda (za wypo-
wiedzeniem). Dlatego art. 12 powołanej ustawy nie dozwala na interpretację, że z
7
powodem rozwiązano umowę o pracę w związku z naruszeniem obowiązków pra-
cowniczych. Z tych względów Sąd uwzględnił roszczenie powoda w tej części. Jed-
nocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, że oddalił apelację powoda w części dotyczącej
rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji zasądzającego na rzecz powoda odszkodo-
wanie zamiast przywrócenia do pracy, ponieważ podziela jego rozważania o niece-
lowości przywrócenia powoda do pracy. Ponadto Sąd wskazał, że z uwagi na fakt, że
rozwiązanie umowy o pracę z powodem dotknięte było wadą formalną, albowiem
nastąpiło z naruszeniem przepisów o ochronie członków rady powiatu, zbędna stała
się analiza zarzutów apelacji opartych na kwestionowaniu merytorycznej przyczyny
rozwiązania umowy o pracę z powodem.
Wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyły obie strony.
W skardze kasacyjnej powoda jego pełnomocnik zaskarżył powyższy wyrok w
części dotyczącej oddalenia apelacji strony powodowej (pkt 2 wyroku), zarzucając
naruszenie przepisów prawa materialnego, a w szczególności art. 45 § 2 oraz 3 w
związku z art. 56 § 2 k.p., przez ich niezastosowanie. Skarżący wniósł o uchylenie
wyroku w zaskarżonej części i wydanie przez Sąd Najwyższy wyroku orzekającego
co do istoty sprawy, tj. o przywróceniu powoda do pracy na poprzednich warunkach
oraz o wynagrodzeniu za czas pozostawania bez pracy lub o uchylenie tego wyroku
w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Okręgowemu w Częstochowie, a także zasądzenie od strony pozwanej na rzecz po-
woda zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa proce-
sowego.
Pozwany w skardze kasacyjnej zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w punkcie
1, 3 i 4. Pełnomocnik pozwanego zarzucił temu wyrokowi naruszenie prawa material-
nego, tj.: a) art. 22 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym w związku z art. 52 § 1
pkt. 1 k.p., przez błędną wykładnię i wyrażenie poglądu, że sam fakt nieuzyskania
zgody rady powiatu był wystarczającą podstawą do uwzględnienia powództwa o od-
szkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę i odprawę pie-
niężną, podczas gdy Sąd był zobowiązany do zbadania podstawy zwolnienia celem
ustalenia czy przyczyny zwolnienia mieszczą się w szczególnej ochronie jaką z mocy
ustawy rada powiatu winna udzielić radnemu, który traci zatrudnienie w związku z
wykonywaniem mandatu radnego; b) art. 12 ustawy z dnia 3 marca 2000 roku o wy-
nagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi, przez błędną wy-
kładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie; c) art. 8 k.p., przez jego nieza-
8
stosowanie, podczas gdy żądanie powoda przyznania mu odprawy było sprzeczne z
zasadami współżycia społecznego i ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem
tego prawa; d) art. 9 § 1 k.p., przez błędną wykładnię. Ponadto skarżący podniósł
zarzuty naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wy-
nik sprawy, a mianowicie: art. 328 § 2 w związku z art. 233 § 1, 382 i 177 § 1 pkt 3
oraz 391 § 1 k.p.c., przez poddanie analizie i ocenie jedynie części materiału i usta-
leń Sądu dokonanych w postępowaniu w pierwszej instancji i pominięcie istotnych
dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności i dowodów, szczególnie dotyczących naru-
szenia obowiązków pracowniczych przez powoda i w konsekwencji niezamieszcze-
nie w uzasadnieniu niezbędnych wyjaśnień podstawy faktycznej wyroku. Skarżący
wskazał również, że Sąd Okręgowy nie uwzględnił podniesionego w apelacji zarzutu
niezawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. do czasu rozpo-
znania skargi pozwanego na uchwałę Rady Powiatu w M. z 26 marca 2004 r. w
sprawie niewyrażenia zgody na rozwiązanie umowy o pracę z powodem. Tymcza-
sem legalność tej uchwały miała kluczowe znaczenie dla oceny zgodności z prawem
wypowiedzenia umowy o pracę i oceny zasadności obrony skarżącego.
Na tej podstawie skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w
zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi drugiej instancji do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego,
ewentualnie o uchylenie tego wyroku i zmianę orzeczenia przez oddalenie apelacji
powoda w całości, przez zmianę wyroku Sądu Rejonowego i oddalenie powództwa
co do 20.100 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy
o pracę i oddalenie powództwa co do kwoty 7.275,06 zł wraz z ustawowymi odset-
kami od 12 lipca 2004 r. tytułem zindeksowanego wynagrodzenia, a ponadto zmianę
orzeczenia przez zasądzenie na rzecz pozwanego od powoda kosztów wynagrodze-
nia radcy prawnego za postępowanie przed Sądem Rejonowym oraz w postępowa-
niu apelacyjnym. Skarżący wniósł także o zasądzenie kosztów wynagrodzenia radcy
prawnego za postępowanie kasacyjne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna powoda dotyczy punktu 2 zaskarżonego wyroku. W tej czę-
ści wyroku Sąd Okręgowy „oddalił apelację powoda w pozostałym zakresie”, a zatem
w zakresie dotyczącym żądania przywrócenia powoda do pracy i zapłaty wynagro-
9
dzenia za czas pozostawania bez pracy, co Sąd potwierdził w uzasadnieniu wyroku,
wskazując, że „oddalił apelację powoda w części dotyczącej rozstrzygnięcia sądu I
instancji zasądzającego na rzecz powoda odszkodowanie zamiast przywrócenia do
pracy”. Tymczasem to rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji nie zostało zaskarżo-
ne w apelacji powoda, a tym samym wyrok Sądu Rejonowego uprawomocnił się w
tym zakresie. Tym samym Sąd Okręgowy orzekł w sprawie objętej powagą rzeczy
osądzonej. Postępowanie apelacyjne w tej części było zatem nieważne (art. 379 pkt
3 in fine k.p.c.), a orzeczenie niedopuszczalne, co - na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. -
prowadzi do umorzenia postępowania apelacyjnego, orzeczonego w punkcie 1 niniej-
szego wyroku. Wobec powyższego skarga kasacyjna powoda nie mogła zostać
uwzględniona.
Częściowo uzasadniona okazała się natomiast skarga kasacyjna pozwanego.
W szczególności w skardze tej trafnie zarzucono naruszenie art. 12 ustawy z dnia 3
marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi.
Zgodnie z tym przepisem w razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o
pracę albo umowy cywilnoprawnej będącej podstawą zatrudnienia przez podmiot
zatrudniający, z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze sto-
sunku zatrudnienia, osobom określonym w art. 2 może być przyznana odprawa w
wysokości nie wyższej niż trzykrotność wynagrodzenia miesięcznego. Z literalnego
brzmienia tego przepisu wynika, że naruszenie podstawowych obowiązków ze sto-
sunku zatrudnienia stanowi negatywną przesłankę przyznania odprawy niezależnie
od podstawy rozwiązania stosunku pracy lub innego stosunku zatrudnienia osoby
kierującej. Nie ma zatem znaczenia, czy rozwiązanie umowy o pracę z powodem
nastąpiło bez wypowiedzenia, czy za wypowiedzeniem. Istotne dla przysługiwania
prawa do odprawy jest jedynie ustalenie, że rozwiązanie umowy nastąpiło z innych
przyczyn niż wskazane naruszenie podstawowych obowiązków. Z tego względu Sąd
Okręgowy niesłusznie wywiódł, że skoro uznanie rozwiązania umowy o pracę z po-
wodem za niezgodne z prawem stworzyło fikcję prawną innego sposobu ustania za-
trudnienia powoda (za wypowiedzeniem), to art. 12 ustawy o wynagradzaniu osób
kierujących nie dozwala na interpretację, że z powodem rozwiązano umowę o pracę
w związku z naruszeniem obowiązków pracowniczych, a w związku z tym zbędna
stała się analiza zarzutów apelacji opartych na kwestionowaniu merytorycznej przy-
czyny rozwiązania umowy o pracę z powodem. Przeciwnie, prawidłowe zastosowa-
nie art. 12 powołanej wyżej ustawy i rozstrzygnięcie o prawie powoda do rozpatrywa-
10
nej odprawy wymaga rozważenia, czy przyczyną rozwiązania z nim umowy o pracę
było naruszenie jego podstawowych obowiązków ze stosunku pracy. Z tego względu
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym.
Zasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 9 § 1 k.p. Przepis ten sta-
nowi, że: „ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to
przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określa-
jące prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów
zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów
i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.” Warunkiem uzna-
nia regulaminu za akt zawierający przepisy prawa pracy jest zatem jego oparcie na
ustawie. Zdaniem Sądu Okręgowego regulamin wynagradzania członków zarządu,
stanowiący załącznik do uchwały zgromadzenia wspólników spółki z 22 września
2000 r., ma oparcie ustawowe w art. 221 k.h. Zgodnie z tym artykułem: „uchwały
wspólników oprócz innych spraw, wymienionych w dziale niniejszym lub w umowie
spółki, wymagają: 1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania, bilansu oraz ra-
chunku zysków i strat za rok ubiegły i kwitowanie władz spółki z wykonania przez nie
obowiązków; 2) wszelkie postanowienia, dotyczące roszczeń o naprawienie szkody,
wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru; 3) zby-
cie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa oraz ustanowienie na nim prawa użytkowa-
nia; 4) nabycie i zbycie nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej; 5)
zwrot dopłat.” Sąd Okręgowy nie wyjaśnił, z jakich elementów treści tego unormowa-
nia wywiódł powyższy wniosek. Unormowanie to określało (podobnie jak obecnie
obowiązujący art. 228 k.s.h) zakres spraw należących do wyłącznej kompetencji
zgromadzenia wspólników. Zgodnie z ustaloną wykładnią regulacja ta nie przeszka-
dzała zastrzeżeniu w umowie spółki, że również inne sprawy będą wymagały
uchwały wspólników. Nie można jednak stąd wyprowadzać wniosku, że art. 221 k.h.
stanowił ustawowe oparcie dla wydania aktu zawierającego przepisy prawa pracy w
rozumieniu art. 9 § 1 k.p. Bez względu bowiem na kontrowersje dotyczące zawartego
w art. 9 § 1 k.p., pojęcia oparcia na ustawie, należy przyjąć, że istnienie takiego
oparcia musi wynikać z pozytywnego stwierdzenia ustawy dopuszczającego ustano-
wienie (zawarcie) aktu prawnego. Oparcia takiego nie można natomiast wyprowa-
dzać z faktu, że przepis ustawy nie zabrania ustanowienia (zawarcia) takiego aktu. Z
tego względu z faktu, że art. 221 k.h. nie przeszkadzał w zastrzeżeniu przez umowę
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, iż regulamin wynagradzania członków
11
zarządu będzie ustalany uchwałą wspólników, nie wynika, że może on być uznany za
ustawowe oparcie dla ustanowienia takiego regulaminu w rozumieniu art. 9 § 1 k.p.
Nie można natomiast wykluczyć, że podstawą roszczenia powoda o wyrówna-
nie wynagrodzenia do poziomu wynikającego z regulaminu ustalonego uchwałą
zgromadzenia wspólników z 22 września 2000 r. jest umowa o pracę wiążąca go z
pozwanym. Sąd Okręgowy ustalił, że umowa ta wskazywała w § 3, że powód będzie
otrzymywał wynagrodzenie płatne w sposób i na zasadach określonych w uchwale
zgromadzenia wspólników w sprawie ustalania zasad wynagradzania dla członków
zarządu. Zgodnie ze stanem z dnia zawarcia tej umowy obejmowało ono stałe wyna-
grodzenie zasadnicze, premię regulaminową, nagrodę jubileuszową i odprawę eme-
rytalno-rentową na zasadach określonych w regulaminie wynagradzania Spółki. Sąd
nie zbadał jednak, czy powyższa umowa odwołuje się do brzmienia regulaminu z
daty jej zawarcia, czy do każdorazowej (także po zmianach) treści regulaminu. Roz-
strzygnięcie tej kwestii wymaga wykładni rozważanej umowy o pracę w świetle art.
65 k.c. w związku z art. 300 k.p. Z tych powodów Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony
wyrok w punkcie 3 w zakresie dotyczącym żądania wyrównania wynagrodzenia za
pracę.
Bezpodstawny okazał się natomiast zarzut naruszenia art. 22 ust. 2 ustawy z
dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym. Przepis ten stanowi, że „rozwią-
zanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady powiatu, której radny
jest członkiem. Rada powiatu odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z rad-
nym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykony-
waniem przez radnego mandatu”. Wbrew twierdzeniu skarżącego z przepisu tego
wynika, że pracodawca nie może rozwiązać z radnym stosunku pracy bez uzyskania
zgody rady powiatu wyrażonej w postaci uchwały, a złożenie pracownikowi oświad-
czenia woli zmierzającego do rozwiązania łączącego strony stosunku prawnego bez
zgody rady stanowi czynność dokonaną z naruszeniem prawa. Stanowisko rady po-
wiatu w kwestii zgłoszonego przez pracodawcę zamiaru rozwiązania z radnym sto-
sunku pracy jest uzależnione od przyczyn, które je uzasadniają tylko w tym sensie,
że w przypadku, gdy przyczyny te wiążą się ze zdarzeniami związanymi z wykony-
waniem mandatu rada ma obowiązek odmówienia zgody. Natomiast w przypadkach,
w których takiego związku nie ma wyrażenie zgody lub jej odmowa zostały pozosta-
wione jej uznaniu. Wskazanego przepisu nie można interpretować w taki sposób, że
rada musi wyrazić zgodę na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli pracodaw-
12
ca nie stawia mu zarzutów związanych z wykonywaniem mandatu radnego (zob. wy-
rok NSA w Lublinie z 12 października 1990 r., SA/Lu 663/90, ONSA 1990 nr 4, poz. 6
z aprobującymi glosami: B. Zawadzkiej i W. Masewicza, OSP 1992 nr 1, poz. 23;
także Z. Góral: Prawo pracy w samorządzie terytorialnym, Warszawa 1999, s. 233).
Należy wskazać, że powyższy wniosek wynika w oczywisty sposób z literalnej wy-
kładni rozważanego przepisu, wobec czego nie może on być podważony argumen-
tami celowościowymi. Prowadziłoby to bowiem do zakwestionowania jasno wyrażo-
nej woli ustawodawcy. Wobec tego należy uznać, że oddalenie przez Sąd Okręgowy
apelacji pozwanego w tym zakresie było uzasadnione.
W związku z powyższym bezprzedmiotowy jest również zarzut naruszenia art.
52 § 1 pkt 1 k.p. Na uwzględnienie nie zasługuje także zarzut naruszenia art. 177 § 1
pkt 3 k.p.c. Przepis ten daje sądowi możliwość zawieszenia postępowania w sytuacji,
gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od uprzedniej decyzji organu administracji pu-
blicznej. Zawieszenie postępowania jest w takim przypadku fakultatywne, co nie
oznacza wszakże pozostawienia tej kwestii dowolnemu uznaniu, lecz nakłada na sąd
obowiązek rozważenia wszystkich okoliczności i wydania decyzji w danej sytuacji
celowej (wyrok Sądu Najwyższego z 10 lipca 2002 r., II CKN 826/00, LEX nr
146172). W okolicznościach rozpoznawanej sprawy zawieszenie postępowania nie
było jednak celowe, ponieważ wynik postępowania przed sądem administracyjnym w
sprawie legalności uchwały Rady Powiatu w M. z 26 marca 2004 r. nie mógł mieć
wpływu na rozstrzygnięcie sądowe w niniejszej sprawie. Jak wyżej wskazano, zgod-
nie z art. 22 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym, pracodawca nie może roz-
wiązać z radnym stosunku pracy bez uzyskania wyrażonej w postaci uchwały zgody
rady powiatu, a ewentualne złożenie pracownikowi oświadczenia woli zmierzającego
do rozwiązania łączącego strony stosunku prawnego bez takiej zgody stanowi czyn-
ność dokonaną z naruszeniem prawa. W świetle tego przepisu nie ma zatem zna-
czenia, czy brak zgody jest wyraźny, czy wynika z milczenia rady. Nawet więc, gdyby
ostatecznie sąd administracyjny uznał nielegalność uchwały wyrażającej wyraźnie
brak zgody, to nie wynikałoby z tego, że rada zgody udzieliła. Z tych względów za-
wieszenie postępowania nie było celowe, co przesądza o bezpodstawności rozwa-
żanego zarzutu. W rezultacie skargę kasacyjną pozwanego w zakresie dotyczącym
rozstrzygnięcia o odszkodowaniu za bezprawne rozwiązanie z powodem stosunku
pracy należało oddalić.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
13
========================================