Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 21 września 2006 r.
II PK 6/06
Rozwiązanie w trybie art. 53 § 1 k.p. umowy o pracę z pracownikiem,
który z tytułu niezdolności do pracy pobiera zasiłek chorobowy stanowi naru-
szenie prawa, także gdy decyzja organu rentowego przedłużająca okres pobie-
rania zasiłku nie jest znana pracodawcy.
Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 wrześ-
nia 2006 r. sprawy z powództwa Andrzeja S. przeciwko Zakładom Urządzeń Kom-
puterowych „E.” SA w Z. o odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania
umowy o pracę bez wypowiedzenia, odszkodowanie z tytułu niewydania w terminie
świadectwa pracy, sprostowanie świadectwa pracy, świadczenie urlopowe za 2001
r., ekwiwalent za urlop, odsetki ustawowe, cesję praw z polisy, na skutek skargi ka-
sacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2005 r. [...]
1. o d d a l i ł skargę kasacyjną,
2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda 450 zł tytułem kosztów postępo-
wania kasacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2004 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych dla Warszawy Pragi zasądził od pozwanego (Zakładów Urządzeń
Komputerowych „E.” SA z siedzibą w Z.) na rzecz powoda Andrzeja S. kwotę
14.242,86 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o
pracę bez wypowiedzenia, umorzył postępowanie o świadczenie urlopowe za 2001 r.
i oddalił powództwo w pozostałej części. Sąd ustalił, że powód był zatrudniony w „A.”
Spółce z o.o. od dnia 1 lipca 1992 r. ostatnio na stanowisku dyrektora technicznego.
2
W okresie od 28 marca 2002 r. do 25 września 2002 r. powód był niezdolny do pracy
z powodu choroby i za ten okres otrzymywał początkowo wynagrodzenie od pozwa-
nego, a następnie zasiłek chorobowy. Przed upływem okresu zasiłkowego powód
złożył wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przedłużenie prawa do zasił-
ku. Termin badania przez lekarza orzecznika został wyznaczony na dzień 9 paź-
dziernika 2002 r., lekarz orzecznik orzekł o przedłużeniu okresu zasiłkowego. W dniu
7 października 2002 r. powód otrzymał oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu
umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 k.p. Pozwany
podjął tę decyzję, gdyż powód po 25 września nie przedstawił kolejnego zaświadcze-
nia lekarskiego, a okres 180 dni niezdolności do pracy upłynął 23 września 2002 r.
Pismem z dnia 21 października 2002 r. powód zwrócił się do pracodawcy proponując
polubowne załatwienie sporu. W październiku 2002 r. Zakład Ubezpieczeń Społecz-
nych poinformował pracodawcę powoda, że do organu rentowego wpłynęło zaświad-
czenie o niezdolności do pracy powoda za okres od 26 września do 17 października
2002 r. W dniu 12 listopada 2002 r. została zawarta umowa sprzedaży zorganizowa-
nej części przedsiębiorstwa między „A.” Spółką z o.o. i Zakładami Urządzeń Kom-
puterowych „E.” SA w Z. O tej umowie powód został poinformowany przez byłego
pracodawcę w dniu 20 listopada 2002 r. Po tej dacie nie podjęto decyzji w przedmio-
cie cofnięcia powodowi oświadczenia o rozwiązaniu z nim umowy o pracę. Oceniając
ten stan faktyczny Sąd uznał, że niedopuszczalne było zastosowanie wobec powoda
trybu rozwiązania umowy o pracę określonego w art. 53 §1 pkt 1 lit. b k.p., gdyż
przesłankami do rozwiązania umowy o pracę jest upływ okresów ochronnych, któ-
rych długość uzależniona jest od stażu zakładowego oraz dalszej niezdolności pra-
cownika do pracy. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę bez wypowie-
dzenia do chwili upływu przedłużonego okresu zasiłkowego. Brak wiedzy po stronie
pracodawcy o przedłużonym okresie zasiłkowym nie może stanowić usprawiedliwie-
nia. Zdaniem Sądu, pracodawca przed podjęciem decyzji o rozwiązaniu umowy po-
winien sprawdzić, czy powód w dalszym ciągu jest niezdolny do pracy. Pracodawca
w przypadku braku informacji od lekarza prowadzącego leczenie powinien skierować
zapytanie do pracownika, czy pracownik w dalszym ciągu jest niezdolny do pracy.
Zaniechanie pracodawcy w tym przedmiocie spowodowało wadliwość podjętej decy-
zji o rozwiązaniu z powodem umowy o pracę, co uzasadnia zasądzenie na rzecz
powoda odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.
3
Po rozpoznaniu apelacji pozwanego od tego wyroku w części zasądzającej
odszkodowanie Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2005 r. [...] oddalił apelację. Sąd Okręgowy uznał za
prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i podzielił jego pogląd
prawny. Stwierdził, że dokonana przez Sąd pierwszej instancji wykładnia przepisu
art. 53 § 1 k.p. jest zgodna z jego literalnym brzmieniem. Za taką wykładnią przema-
wiają także względy celowościowe zważywszy, iż przyznanie zasiłku chorobowego
ma w tym wypadku skutki ex tunc. Pracodawca powinien więc wystosować zapytanie
do pracownika, czy będzie on korzystał z przedłużonego zasiłku. Brak takich infor-
macji może spowodować wadliwe rozwiązanie stosunku pracy w sytuacji, gdy upłynie
podstawowy okres zasiłkowy.
Od tego wyroku pozwany wniósł skargę kasacyjną i opierając ją na podstawie
naruszenia prawa materialnego, przez błędną wykładnię art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p.,
wniósł o „zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie w całości apelacji, ewentual-
nie o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie”. W uzasadnieniu skargi podniósł,
że błędne jest stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie obowiązku wystosowania
przez pracodawcę do pracownika zapytania w przedmiocie korzystania przez niego z
przedłużonego okresu zasiłkowego. Zdaniem strony pozwanej to powód nie dopełnił
obowiązków w dokonaniu czynności niezbędnych dla przedłużenia okresu zasiłko-
wego, co doprowadziło do tego, że do dnia zakończenia podstawowego okresu za-
siłkowego nie została wydana decyzja o jego przedłużeniu. Powód nie informując
pracodawcy o dalszej niezdolności do pracy i rozpoczynającym się postępowaniu o
przedłużeniu okresu zasiłkowego spowodował, że pozwana według swojej wiedzy
była uprawniona do rozwiązania z nim umowy w trybie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p.
Fakt, że organ rentowy przedłużył okres zasiłkowy już po rozwiązaniu umowy o
pracę może mieć znaczenie w sferze stosunków ubezpieczeniowych, nie zaś w sfe-
rze stosunków pracowniczych. Co prawda utrwalił się pogląd, że decyzja organu
rentowego w sprawie przedłużenia okresu zasiłkowego jest wiążąca dla pracodawcy,
ale zauważyć należy, że pogląd ten został wyrażony w okresie, kiedy wniosek o
przedłużenie okresu zasiłkowego musiał być zaopiniowany przez zakład pracy, a tym
samym pracodawca uzyskiwał informacje odnośnie do wszczęcia postępowania o
przedłużenie okresu zasiłkowego. Obecnie wniosek składany jest bezpośrednio do
organu rentowego i pracodawca, o ile nie uzyska informacji od pracownika, nie po-
4
siada żadnej wiedzy odnośnie do tego, czy okres zasiłkowy może zostać przedłużo-
ny. W niniejszej sprawie pracodawca rozwiązał stosunek pracy w momencie, kiedy
okres zasiłkowy nie został jeszcze przedłużony i jego decyzja znajdowała oparcie w
treści powołanego przepisu, zwłaszcza, że nie posiadał jakichkolwiek informacji, iż
przedłużenie okresu zasiłkowego może nastąpić. Przyjęcie odmiennego stanowiska
prowadziłoby do powstania stanu niepewności w obrocie prawnym, naruszałoby
istotne interesy pracodawcy, który zmuszony byłby do oczekiwania na możliwość
rozwiązania stosunku pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Bezzasadny jest zarzut błędnej wykładni art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. Przepis ten
w dacie złożenia przez pozwanego oświadczenia o rozwiązaniu z powodem umowy
o pracę bez wypowiedzenia (7 października 2002 r.) miał brzmienie następujące:
pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli niezdolność
do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wyna-
grodzenia i zasiłku - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co naj-
mniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem
przy pracy albo chorobą zawodową. Pracodawca może więc zastosować ten przepis
tylko w przypadku, gdy pracownik po upływie okresu zasiłkowego jest nadal niezdol-
ny do pracy z powodu choroby. Tymczasem pozwany twierdził, co znajduje odbicie w
ustaleniach obu Sądów, że pracodawca nie wiedział o tym, iż powód po upływie 6
miesięcy niezdolności do pracy uzyskał kolejne zaświadczenie o czasowej niezdol-
ności do pracy z powodu choroby. Fakt, że powód nie informował pracodawcy o dal-
szej niezdolności do pracy, pozwany potwierdził również w skardze kasacyjnej. Przy
takim stanie wiedzy pracodawcy, nie mógł on rozwiązać umowy o pracę na podsta-
wie art. 53 § 1 k.p., gdyż przepis ten na to nie pozwala. Umowa może być rozwiąza-
na w tym trybie tylko wówczas, gdy niezdolność pracownika do pracy trwa po upływie
okresu zasiłkowego. Skoro pracodawca nie wiedział o dalszej niezdolności powoda
do pracy, jego nieobecność w pracy po dniu, do którego zostało wystawione za-
świadczenie lekarskie, powinna zostać uznana za nieusprawiedliwioną. W takiej sy-
tuacji przepis art. 53 § 1 k.p. nie jest podstawą prawną do rozwiązania umowy o
pracę bez wypowiedzenia. Podstawą taką mógłby być przepis art. 52 k.p. przy za-
chowaniu wszystkich rygorów przewidzianych dla trybu ustalonego w tym przepisie.
5
Skoro pracodawca zastosował przepis art. 53 § 1 k.p., to przynajmniej przypuszczał,
że nieobecność powoda spowodowana jest trwającą nadal chorobą. W takiej sytuacji
powinien także przypuszczać, że okres pobierania zasiłku chorobowego może być
przedłużony. Powoływanie się na niewiedzę co do dalszej choroby powoda i co do
przedłużenia okresu zasiłkowego nie usprawiedliwia rozwiązania umowy o pracę bez
wypowiedzenia w okresie, w którym powód pobierał zasiłek chorobowy.
W okresie pobierania wynagrodzenia i zasiłku chorobowego z tytułu niezdol-
ności do pracy z powodu choroby pracownik jest chroniony przed rozwiązaniem z
nim umowy. Pracodawca nie może w tym okresie ani wypowiedzieć pracownikowi
umowy o pracę (art. 41 k.p.) ani rozwiązać umowy bez wypowiedzenia w trybie art.
53 § 1 k.p. Ochrona ta ma charakter bezwzględny, podobnie jak ochrona kobiet w
okresie ciąży (art. 177 § 1 k.p.), czy też ochrona przewidziana w przepisach
szczególnych. Wypowiedzenie umowy o pracę pracownicy będącej w ciąży jest zaw-
sze traktowane jako naruszenie prawa, nawet jeżeli fakt ciąży nie był znany praco-
dawcy. Tak samo naruszeniem prawa jest rozwiązanie w trybie art. 53 § 1 k.p.
umowy o pracę z pracownikiem, który z tytułu niezdolności do pracy pobiera zasiłek
chorobowy, nawet jeżeli decyzja organu rentowego przedłużająca prawo do zasiłku
nie jest znana pracodawcy. Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić dopiero po
zaprzestaniu pobierania zasiłku chorobowego, jeżeli pracownik nie stawi się do pracy
z powodu dalszego trwania choroby.
Okresy pobierania zasiłku chorobowego określone są w ustawie z dnia 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636 ze zm.). Zgodnie z art. 8 tej ustawy
zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu
choroby nie dłużej jednak niż 6 miesięcy. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy
niezdolności do pracy, za który pracownikowi wypłacono wynagrodzenie (art. 12).
Przepis art. 10 ust. 1 stanowi, że jeżeli po upływie okresu zasiłkowego ubezpieczony
jest nadal niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja
rokują odzyskanie zdolności do pracy, okres zasiłkowy ulega przedłużeniu, nie dłużej
jednak niż na dalsze 3 miesiące. Organ rentowy ocenia zarówno fakt dalszej niezdol-
ności do pracy jak i rokowania co do odzyskania zdolności do pracy i wydaje stosow-
ną decyzję. Decyzja określająca okres pobierania zasiłku chorobowego jest dla pra-
codawcy wiążąca i wymieniony w niej okres jest okresem ochronnym, w którym pra-
codawca nie może rozwiązać umowy z pracownikiem.
6
W przypadku powoda została wydana decyzja przedłużająca okres zasiłkowy i
okres ten trwał w dniu, w którym pracodawca złożył oświadczenie o rozwiązaniu
umowy o pracę bez wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy okazało się niezgodne z
prawem, co w razie wniesienia odwołania rodzi skutki w postaci obowiązku przywró-
cenia pracownika do pracy lub zapłaty odszkodowania. Skutków tych pozwany
mógłby uniknąć, gdyby upewnił się co do tego, czy toczy się postępowanie o prze-
dłużenie zasiłku chorobowego. Stwierdzając w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku,
że pozwany powinien wystosować zapytanie do pracownika w tym przedmiocie, Sąd
Okręgowy nie miał na myśli obowiązku prawnego, gdyż żaden przepis nie nakłada
na pracodawcę takiego obowiązku. Podstawą uwzględnienia żądania powoda nie
było niedopełnienie obowiązku upewnienia się o prawie powoda do zasiłku lecz nie-
zgodność z prawem rozwiązania z powodem umowy o pracę. Składając oświadcze-
nie o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia bez zasięgnięcia stosownych informa-
cji, pozwany narażał się na ryzyko działania niezgodnego z prawem i ponoszenia
związanych z tym skutków. W przypadku powoda procedura, w wyniku której został
mu przedłużony okres pobierania zasiłku chorobowego, przeciągnęła się z przyczyn
od niego niezależnych. Wprawdzie pracownik powinien zawiadomić pracodawcę o
dalszym trwaniu czasowej niezdolności do pracy, jednak mogą wystąpić sytuacje,
gdy stan chorobowy uniemożliwia mu dokonywanie jakichkolwiek czynności. Brak
informacji ze strony powoda o wszczęciu procedury przedłużenia okresu zasiłkowego
nie jest więc okolicznością, która uzasadniałaby uznanie rozwiązania umowy o pracę
w okresie ochronnym za zgodne z prawem.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39414
k.p.c. oddalił skargę
kasacyjną jako nieuzasadnioną.
========================================