Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 123/06
POSTANOWIENIE
Dnia 10 stycznia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
SSN Iwona Koper
w sprawie z wniosku A. P.
przy uczestnictwie A. N. i W. K.
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 10 stycznia 2007 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 10 października 2006 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
W dniu 8 sierpnia 2006 r. pełnomocnikowi wnioskodawcy doręczono odpis
postanowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 6 czerwca 2006 r.
z uzasadnieniem. W dniu 4 października 2006 r. wnioskodawca – reprezentowany
przez pełnomocnika będącego adwokatem – wniósł od tego postanowienia skargę
kasacyjną, która nie została opłacona. W tej samego dacie wnioskodawca wystąpił
z wnioskiem o zwolnienie go od opłaty od skargi kasacyjnej.
W dniu 10 października 2006 r. przewodniczący w Sądzie Okręgowym w W.
zarządził zwrot wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych na podstawie art. 102
ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.) ze względu na niedołączenie do niego
oświadczenia obejmującego szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku,
dochodach i źródłach utrzymania wnioskodawczyni, o którym mowa w art. 102 ust.
2 powołanej ustawy. Postanowieniem wydanym tego samego dnia Sąd Okręgowy
w W. odrzucił skargę kasacyjną jako nieopłaconą.
W zażaleniu skarżący zarzucił naruszenie art. 10, 40 i 102 ust. 4 powołanej
ustawy oraz art. 1302
§ 3 k.p.c., wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący zarzucił trafnie Sądowi drugiej instancji naruszenie art. 1302
§ 3
k.p.c. W pierwszej kolejności należy uznać, że – mimo istotnej zmiany przepisów
o kosztach sądowych – nie stracił aktualności pogląd, że obowiązek uiszczenia
opłaty przy wniesieniu do sądu pisma jej podlegającego nie ogranicza prawa
żądania zwolnienia od kosztów sądowych. Niedopuszczalne jest zatem odrzucenie
nieopłaconego środka zaskarżenia wniesionego przez profesjonalnego
pełnomocnika, jeżeli domagał się on jednocześnie w imieniu strony zwolnienia jej
od kosztów sądowych w zakresie obejmującym ten środek. Należy jednak
rozważyć, czy sankcja taka może być zastosowana w sytuacji, gdy wniosek
o zwolnienie od kosztów nie może odnieść zamierzonego skutku, gdyż podlega
zwrotowi przez przewodniczącego bez wezwania do uzupełnienia jego braków
3
formalnych, ze względu na niedołączenie do niego oświadczenia, o którym mowa
w art. 102 ust. 2 nowej ustawy o kosztach sądowych.
Hipoteza art. 1302
§ 3 k.p.c. obejmuje jedynie wypadki wniesienia przez
profesjonalnych pełnomocników nienależycie opłaconych środków zaskarżenia
i środków odwoławczych. O nienależytym opłaceniu takiego środka mówić można
jedynie wówczas, gdy w chwili jego wniesienia istnieje obowiązek uiszczenia opłaty,
przy czym – co należy podkreślić – miarodajny jest tu moment wniesienia pisma
podlegającego opłacie. Jak już wskazano, złożenie wniosku o zwolnienie od
kosztów sądowych wyłącza obowiązek uiszczenia opłaty od pisma objętego
wnioskiem. Nie ma natomiast podstaw do uzależnienia takiego skutku od dalszego
losu procesowego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Stanowiłoby to
bowiem w istocie rozszerzenie hipotezy art. 1302
§ 3 k.p.c., co jest niedopuszczalne
ze względu na jego wyjątkowy charakter. W konsekwencji za nietrafne należy
uznać założenie przyjęte przez Sąd drugiej instancji, że na podstawie art. 1302
§ 3
k.p.c. odrzuceniu podlega nienależycie opłacona skarga kasacyjna podlegająca
opłacie stałej, wniesiona przez profesjonalnego pełnomocnika, do której dołączono
wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej, nawet jeżeli wniosek ten zostanie
zwrócony ze względu na niedołączenie do niego oświadczenia, o którym mowa
w art. 102 ust. 2 nowej ustawy o kosztach sądowych. Podkreślić trzeba, że
skarżący trafnie podnosi, że wymagane oświadczenie w rzeczywistości złożył,
z tym że uczynił to przez wniesienie – bez przekroczenia terminu do wywiedzenia
skargi kasacyjnej - odrębnego pisma procesowego (k. 317 i n.).
W tym stanie rzeczy rozważyć trzeba kwestię dalszego procedowania sądu
w razie zwrotu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Podobna sytuacja
procesowa występuje po oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.
Według stanowiska utrwalonego w orzecznictwie i praktyce sądowej na gruncie
dotychczasowych przepisów o kosztach sądowych, zgłoszenie wniosku
o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie, w której pismo wniesione przez
stronę osobiście lub przez jej pełnomocnika podlega opłacie w postaci wpisu
stałego lub stosunkowego, zobowiązuje sąd w razie odmownego załatwienia tego
wniosku do wezwania o uiszczenie opłaty na zasadach ogólnych (zob. uchwałę
Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1976 r., III CZP 11/76, OSNC 1976, nr 7-8,
4
poz. 162, oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1999 r., I CKN
1461/98, OSNC 1999, nr 11, poz. 196, i z dnia 31 maja 2006 r., IV CZ 40/06,
niepubl.). Stanowisko to zachowało aktualność na gruncie nowych przepisów
o kosztach sądowych. Tym samym, nadal trafne jest dotychczasowe zapatrywanie,
że – mutatis mutandis – w razie oddalenia zgłoszonego przez pełnomocnika strony
będącego adwokatem (radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym) wniosku
o zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie poniesienia należnej od środka
odwoławczego lub środka zaskarżenia opłaty w wysokości stałej lub stosunkowej,
przewodniczący wzywa pełnomocnika do opłacenia tych środków w terminie
tygodniowym (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października
2006 r., I CZ 81/06, niepubl.). Ze względu na podobieństwo sytuacji występującej
po oddaleniu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i sytuacji istniejącej po
zwrocie tego wniosku, należy uznać, że również w tym ostatnim wypadku
przewodniczący powinien wezwać pełnomocnika do opłacenia skargi kasacyjnej
w terminie tygodniowym (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada
2006 r., I CZ 69/06, niepubl.). Sąd drugiej instancji odrzucił tymczasem skargę
kasacyjną wnioskodawcy bez uprzedniego wezwania do uiszczenia wymaganej
opłaty. Naruszył tym samym art. 1302
§ 3 k.p.c., co skutkuje uchyleniem
zaskarżonego orzeczenia.
Z podanych względów, na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.
db
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13