Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 13/07
POSTANOWIENIE
Dnia 9 marca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa "A." Spółki z o.o.
przeciwko "B." S.A.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 marca 2007 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 grudnia 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z 8 grudnia 2006 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację pozwanej „B." S.A. z powodu nie uiszczenia opłaty podstawowej. Sąd
uznał, że zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.), zaś
reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika strona pozwana była w całości
zwolniona od kosztów sądowych. Sąd stwierdził, że bez znaczenia pozostawał
zawarty w apelacji wniosek o zwolnienie jej od kosztów sądowych.
W zażaleniu pozwana wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
w całości. Zarzuciła przyjęcie błędnego założenia, że była ona zwolniona od
kosztów sądowych w całości, a zatem zawarty w apelacji wniosek nie był, jej
zdaniem, bezprzedmiotowy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
weszła w życie z dniem 2 marca 2006 r. Wniesienie apelacji w przedmiotowej
sprawie miało miejsce w czasie obowiązywania tej ustawy. Strona pozwana
reprezentowana była przez zawodowego pełnomocnika. Zgodnie z art. 1302
§ 3
k.p.c. sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty wniesione przez adwokata,
radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub środki
zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku
zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza
sądowego) podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od
wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. Nie ulega wątpliwości, że
od wniesionej apelacji nie uiszczono żadnej opłaty. Uszło jednak uwagi Sądu, że
pozwana sformułowała wniosek o zwolnienie jej od kosztów sądowych (k. 384-385).
Obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej w wysokości 30 zł powstaje
dopiero w razie uwzględnienia wniosku i przyznania stronie całkowitego zwolnienia
od kosztów sądowych. Zgodnie bowiem z art. 100 ust. 2 zd. drugie u.k.s.c., strona,
3
której sąd przyznał całkowite zwolnienie od kosztów sądowych, ma obowiązek
uiścić opłatę podstawową, o której mowa w art. 14 u.k.s.c. Jeżeli natomiast wniosek
o zwolnienie od kosztów zostanie oddalony w całości lub w części, aktualizuje się
wówczas obowiązek uiszczenia stosownej opłaty stałej lub stosunkowej (por.
postanowienie SN z dnia 4 października 2006 r., l CZ 81/06, niepubl.,
postanowienie SN z dnia 15 listopada 2006 r., V CZ 83/06, niepubl.).
W tej sytuacji kluczowe znaczenie ma ustalenie czy strona pozwana była
zwolniona od kosztów sądowych w chwili wniesienia apelacji, czy też dopiero
składając środek odwoławczy wystąpiła o zwolnienie jej od obowiązku ponoszenia
opłaty apelacyjnej.
Literalne brzmienie sentencji postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia 1
lutego 2006 r., że sąd „postanawia zwolnić pozwanego/powoda wzajemnego z
kosztów sądowych" (k.327), mogłoby wskazywać na zwolnienie pozwanej od
kosztów sądowych w całości. Na postanowienie to należy spojrzeć jednakże
w kontekście złożonego wniosku pozwanej spółki, który był podstawą wydania tego
orzeczenia. We wniosku z dnia 30 stycznia 2006 r. pozwana wystąpiła o
„zwolnienie od obowiązku uiszczenia wpisów od zażaleń na postanowienie o
odrzuceniu zażalenia z dnia 26.09.05 r. w przedmiocie zabezpieczenia powództwa
oraz opłaty od zażalenia na postanowienie w przedmiocie odrzucenia zażalenia na
postanowienie o odrzuceniu zażalenia" (k.-320). Sąd Okręgowy nie był uprawniony
do orzekania ponad żądanie strony w przedmiocie zwolnienia od kosztów
sądowych co sprawia, że brzmienie sentencji postanowienia z dnia 1 lutego 2006 r.
nie jest jednoznaczne. Na powyższe wątpliwości pozwana zwracała zresztą uwagę
w zażaleniu z dnia 16 lutego 2006 r. (k.-332).
Sąd powinien formułować swoje rozstrzygnięcia precyzyjnie, w sposób nie
budzący wątpliwości, a gdyby tak się nie stało - obowiązany jest dokonać wykładni
wydanego orzeczenia (por. postanowienie SN z 20 grudnia 2000 r., V CKN
1589/00, nieopubl.). Przyjmuje się, że konieczność dokonania wykładni orzeczenia
zachodzi wówczas, gdy jego treść jest sformułowana w sposób niejasny, który
może budzić wątpliwości co do samego rozstrzygnięcia, zakresu powstałej powagi
rzeczy osądzonej, a także sposobu jego wykonania. Wykładni orzeczenia dokonać
4
może sąd z urzędu, co powinien uczynić zwłaszcza wówczas, gdy, jak to miało
miejsce w przedmiotowej sprawie, pojawią się istotne wątpliwości dotyczące
wydanego rozstrzygnięcia.
Pozwana nie posiadała pewności dotyczącej własnej sytuacji procesowej,
o czym świadczy użyte we wniesionej apelacji sformułowanie „Mając na względzie
postanowienie Sądu Okręgowego w K. z dnia 1 lutego 2006 r. o zwolnieniu
pozwanego od kosztów sądowych, z ostrożności procesowej wnoszę o zwolnienie
pozwanej od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od apelacji". Strona pozbawiona
została pewności, co do treści wydanego rozstrzygnięcia w przedmiocie zwolnienia
od kosztów sądowych, które miało istotne znaczenie dla przebiegu dalszego
postępowania w sprawie. Należy zatem stwierdzić, że pozwana nie powinna
ponosić negatywnych konsekwencji wynikających z niejasności wydanego przez
sąd orzeczenia.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c.)