Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 3/07
POSTANOWIENIE
Dnia 14 marca 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Stanisław Dąbrowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Gerard Bieniek
SSN Jan Górowski
w sprawie nieletniej A.F., córki J. i M.
o czyny karalne z art. 217 § 1 k.k. i art. 190 § 1 k.k.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 14 marca 2007 r.,
zażalenia rodziców nieletniej – J. i M. małż. F.
na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 11 września 2006 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
W sprawie nieletniej A.F. wobec której orzeczono zastosowanie środka
wychowawczego Sąd Okręgowy w R. postanowieniem z dnia 11 września 2006 r.
odrzucił skargę kasacyjną rodziców nieletniej – J. i M.F. od postanowienia tego
Sądu Okręgowego z dnia 30 maja 2006 r.
W uzasadnieniu Sąd Okręgowy stwierdził, że zgodnie z art. 20 ustawy
o postępowaniu w sprawach nieletnich (upn) w sprawach nieletnich stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego – trybu nieprocesowego,
a w zakresie zbierania, utrwalania i przeprowadzania dowodów przez Policję,
powoływania i działania obrońcy oraz w postępowaniu poprawczym – przepisy
Kodeksu postępowania karnego, ze zmianami przewidzianymi w ustawie.
Stosownie zaś do art. 59 § 2 upn gdy wobec nieletniego nie zastosowano środka
poprawczego i gdy środek odwoławczy nie zawiera wniosku o zastosowanie
takiego środka – to postępowanie odwoławcze toczy się na podstawie Kodeksu
postępowania cywilnego, przy zachowaniu przepisów upn o postępowaniu
opiekuńczo-wychowawczym. Dlatego w niniejszej sprawie mają odpowiednie
zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu
nieprocesowym.
W postępowaniu nieprocesowym w sprawach z zakresu prawa rodzinnego,
opiekuńczego i kurateli skarga kasacyjna przysługuje tylko w sprawach
o przysposobienie oraz o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności
majątkowej między małżonkami, chyba że wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych – art. 5191
§ 2 k.p.c. w brzmieniu ustalonym
przez ustawę z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. z 2005 r.,
Nr 13, poz. 98). Cytowana ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. ma zastosowanie do
skargi kasacyjnej złożonej w niniejszej sprawie.
3
Trzy orzeczenia Sądu Najwyższego na które powołano się w skardze
kasacyjnej zapadły jeszcze przed nowelizacją k.p.c. dokonaną ustawą z dnia
24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy
o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr
48, poz. 554 oraz cytowaną ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. Ustawodawca
ograniczył możliwość wnoszenia skargi kasacyjnej w postępowaniu
nieprocesowym. Obecnie w sprawach nieletnich – jeżeli w stosunku do nieletniego
zastosowano środek wychowawczy – możliwość wniesienia skargi kasacyjnej
została wyłączona.
W konkluzji Sąd Okręgowy uznał, że skarga kasacyjna złożona przez
rodziców nieletniej jako niedopuszczalna podlega odrzuceniu na podstawie art.
3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie rodzice nieletniej zarzucili
naruszenie art. 5191
§ 1 k.p.c. Podnieśli, że uzasadnienie zaskarżonego
postanowienia nie podaje na jakiej podstawie prawnej Sąd oparł swoje stanowisko.
W skardze kasacyjnej powołali się na orzeczenia Sądu Najwyższego, które
dopuszczały kasację w sprawach, w których w stosunku do osoby nieletniej
zastosowano środek wychowawczy.
Przepis art. 5191
§ 1 k.p.c. przewiduje, że w sprawach w zakresu prawa
osobowego dopuszczalna jest skarga kasacyjna. Według szerszego pojęcia prawa
osobowego – pod zakres tego pojęcia podlegają wszelkie prawa związane z osobą,
a także prawo małżeńskie, rodzinne i opiekuńcze. Sprawy unormowane ustawą
o postępowaniu w sprawach nieletnich są zaliczane w tym rozumieniu do spraw
z zakresu prawa osobowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wbrew podniesionym w zażaleniu zarzutom Sąd Okręgowy obszernie
i trafnie wyjaśnił p odstawę prawną swojego rozstrzygnięcia. O dopuszczalności
skargi kasacyjnej w sprawach o zastosowanie wobec nieletnich środków
wychowawczych na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich,
zgodnie z art. 20 i 59 § 2 tej ustawy, decyduje art. 5191
k.p.c. Stosownie do jego
4
unormowania w postępowaniu nieprocesowym kasacja przysługuje, jeżeli przepis
szczególny nie stanowi inaczej, w sprawach z zakresu prawa osobowego,
rzeczowego i spadkowego – z wyłączeniami zawartymi w § 4 – oraz w sprawach,
które wymieniają § 2 i 3 tego przepisu. W pozostałych sprawach w postępowaniu
nieprocesowym skarga kasacyjna nie przysługuje.
Przepis art. 5191
jest przepisem Kodeksu postępowania cywilnego. Zatem,
tłumacząc znaczenie rodzajów spraw, do jakich odwołuje się ten przepis należy
posługiwać się systematyką i nazewnictwem Kodeksu postępowania cywilnego.
Sprawami z zakresu prawa osobowego są te sprawy, które tak właśnie
zakwalifikowano w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 526 i następne). Sprawy
wynikające z ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich nie są sprawami
z zakresu prawa osobowego.
Sąd Okręgowy trafnie wyjaśnił, że powoływane w skardze kasacyjnej
postanowienia Sądu Najwyższego nie mogą przemawiać za dopuszczalnością
skargi kasacyjnej w sprawach nieletnich, w których orzeczono o zastosowaniu
środków wychowawczych, gdyż orzeczenia te zapadły w odmiennym stanie
prawnym, przed nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego, dokonaną ustawą
z dnia 24 maja 2000 r. Niedopuszczalna skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu
przez Sąd drugiej instancji na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
Z powyższych względów na mocy art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.